جامعه‌شناس و مورخ مشهور جهان اسلام علامه ابن خلدون در تاریخش مي‌نويسد: مناسب است اخبار متعلق به امیر معاویه رضی‌الله‌عنه ذیل اخبار خلفای راشدین و خلافت آنها تذکره شود، زیرا ایشان از لحاظ فضیلت جایگاه «صحابی» را دارند و در برپایی عدالت و برابری نمونه‌ای از خلفای راشدین هستند.

«تفکر» اساس و شالوده‌ی دین است و از همه بیشتر «اسلام» به آن تأکید دارد. ترغیب انسان به اندیشیدن و تأمل در نشانه‌ها و دریافت اسرار هستی و کُنه خلقت و آفرینش از کوچک‌ترین ذره که عبث خلق نشده تا معجون و شگفتی که خود داشت، همه مؤید این توصیه‌ی مؤکد است.

«این شیوه‌ی تربیتی مادر در آینده‌ام تاثیر بسزایی گذاشت، طوری که از ستم، خودخواهی و کبر گریزان بودم و دل‌آزاری و تحقیر دیگران را گناه کبیره می‌انگاشتم و اعتراف به اشتباه برایم آسان شد.»

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم معلمی است که درس‌های او را می‌خوانیم، راهنمایی است که از او پیروی می‌کنیم، الگویی است که آرزو داریم همانند او شویم و ورای هر چیز دیگری برگزیده‌ای است که ما را دعوت به تفکر در گفتار و سلوک و اعمال می‌کند.

مولانا محمدانور ملازهی رحمه‌الله بسان اساتیدش تصوف بی‌غل و غش داشت. بسان علمای ربانی مكتب ديوبند در هر چيز متبع سنت بود. استاد برجسته «عين‌العلوم» هرگز دنبال نام و جاه نبود.

در جهان‌بینی اقبال، فروریختن و تواضع به‌عنوان یک ارزش اخلاقی و انسان‌مداری انگاشته می‌شود و شکستن وجود خود در برابر ایزد منان، راهی برای شناختن بیشتر و ارتقای تفکّر انسانی است.

قرآن می‌خوانیم، اما نمی‌دانیم چه می‌خوانیم، شاید هم تدبر نمی‌کنیم که نمی‌دانیم… اما باورمان، اعتقادمان، ایمان‌مان… آن‌قدر سست و ضعیف است که به راحتی، به شیطان نخ می‌دهیم!… یادمان باشد هر جا که از یاد «الله» غافل شدیم، شیطان، همان‌جا، به آغوش‌مان کشید.

یکی از عباداتی که در ماه رمضان حائز اهمیت است و رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم برآن مداومت ورزیدند تا اینکه به ملاقات خداوند رفتند، «اعتکاف» است. خداوند متعال در قرآن کریم به این عبادت اشاره فرموده است که مشروعیت اعتکاف از آن به اتفاق ثابت می‏شود؛ «وَلا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنْتُمْ عاكِفُونَ فِي الْمَساجِدِ» یعنی هنگامی‏که در مساجد معتکف هستید با زنان‌تان مباشرت و آمیزش نکنید.

کسی که خاشعانه و خاضعانه دست توبه و انابت را دراز می‌کند، پروردگار جهان گناهانش را می‌زداید و آنها را به نیکی بدل می‌کند و برگ‌های سیاه اعمال‌نامه‌اش را به سفیدی بدل می‌کند.

رمضان یک موسم جهانی و همگانی برای عبادت، ذکر، تلاوت، تقوا و زهد است، در این موسم مسلمانان شرق و غرب با هم همنوا می‌شوند. هر کس به هر گوشه‌ای از جهان پهناور اسلام سفر کند عظمت و شکوه این ماه را به وضوح لمس می‌کند، چه آن که ابر نورانی رمضان بر سراسر جامعه اسلامی سایه افکنده است.