الله تعالیِ وحی ؤ آزمانی پیگام ماں مکہِ شھرا حراءِ غار پہ زمینسرِ/گیدیِ مزنشان ؤ پلگارتریں انسانِ سرا ایرگیجگ بوتنت ؤ آ مھتر پہ پیگمبریا گچین کنگ بوت. وھدے کہ واجہا ھاوندِ اے جھان گیریں شھم ؤ مزنیں امانتِ بار پہ وتی کوپگانی سرا دیست گڑا تچکا دیم پہ وتی لوگا شُت ؤ اچ درستاں پیسر اے سرکپت/ماجرا گوں وتی زندمانِ ھمراہ ؤ ھمراز بی بی خدیجہ کبری رضی اللہ عنھا ئا درشان کت. بیبی ئا اچ واجہِ گپانی اشکنگا پد ایمان آورت ؤ پہ پیگمبرِ دلبڈی ؤ ھمراہ داریا گوں ھمک وڑیں جھدیا آماده/ساڑی اَت. کمکما اسلامِ شھم پہ پاکتب/طبیعت ؤ تچک گوَش ؤ واقعبین/گواچن شوھازیں انسانانی دلِ دمکاں شنگ بیان بوت ؤ ھرکسے کہ اسلامِ تہا آتک وتی لوٹ ؤ واھگاں گوں پیگمبرا ھم تپاک گندگا اَت ؤ پہ ھاوندِ پیگامِ شنگ کنگا ؤ اسلامِ ھزمت کاریا پہ بھادری ساڑی اَت.
ماں مکہ ؤ مدینہِ آ باریگا/دَورا اسلامِ مَنّگ گوں ھمک وڑیں رنج ؤ مھنتیا ھمدپ اَت، پمیشکا ما را گندگ کیت آ درگتِ مسلماناں کہ پہ دل پھکی اسلام منّ اِتگ اَت پہ ھمک وڑیں گرانیِ سگگا ھم تیار اِتنت ؤ اے ھم ستکی ؤ ھم سَنتی ھما پیم پدر اَت کہ یک کسیِ رنج ؤ مھنت درستانی رنج ؤ مھنت اَت ؤ درستانی مھنت ھم گوشے یک کسیِ مھنت اَت، اگاں یکے گژنگ بہ بیتیں آدگراں ھم ھمے شدِ مارشت/احساس پہ وت دیستگ اَت. اگاں یکیا کمُکیں تاوانے برستیں ؤ اگاں چاگردِ تہا گرانی یے پیش بیاتکیں درستانی تپاک ؤ سَنت یکّ اَت.
ماں ھما درگتا اسلامی چاگردِ ؤ آ دورِ ڈولداریں حالت که چه مسلمانانی آیوکیں پدریچا/ نسلا امیت هست اَت، اللہِ مزن شانیں قاصدا صلیاللهعلیهوسلم، اے وڑا وتی دُرّیں ھیالا درشان کت: «مثل المومنین فی توادّھم و تراحمھم کمثل الجسد الواحد، اِذا اشتکی منہ عضو تداعی لہ سائر الجسد بالحمی و السھر» مومنانی درور پہ دوستی ؤ مھروانی ؤ یکدگرِ تاوانِ شریداریا، چو کہ یک جسمیِ اندامانی وڑا اَنت کہ ھر یک اندامے گوں رنج ؤ دردیا دچار ببیت گڑا جسمِ درستیں اندام ھما درد ؤ دورِ اَثرا مار اَنت ؤ درستیں اندام زَیم ؤ ٹپیگ بنت.
دُرّیں پیگمبرِ صلیاللهعلیهوسلم، دورانا چہ رند، اگاں کہ کدی کدی لھتے ناٹھی ؤ نزوری ؤ گرانیاں چہ یک نیمگے ؤ منافق ؤ دژمنیں مردانی رپک ؤ پندل اچ دگہ نیمگے سوَب بیتنت کہ گوستگیں ھم سَنتی ؤ ھمکوپگی کمے بے شھم تر گندگ ببیت بلے پدا ھم درست پہ زانتگیں دژمنِ دیم پہ دیمیا تپاک ؤ ھم سَنت اِتنت ؤ کدی اے اجازتش ندات کہ دژمنا اچ آیانی وت براتی جیڑہیا نپ/نفع ؤ کَٹّے نصیب ببیت.
پہ اے بنگپِ شرتر پوہ بیگا پہ اے راجدپتری سرکپتِ نیمگا دلگوش گور دے اِت:
اسلامی راجدپترِ مزن نامیں زانتکار «ابن کثیرِ دمشقی» ماں «البدایہ و النھایہ» ءِ تہا نبشتہ کنت: حضرت امیرمعاویہ رضیالله عنه، ماں ھجری قمری سالِ بیست ؤ ھپتا (حضرت عثمان رضی اللہ عنہ، دورا) “قبرسِ” جزیره/زِروانِ گرگا سوبین بوت ؤ مسلماں ماں اے واجہِ درگتا پہ شامِ ملکا ؤ رند چہ آئیا داں شست 60 سالا ماں آ زِروانا جاھمنند اِتنت. اچ قبرسِ گرگا پد ھم جھاد کنگِ کار ؤ اسلامی سوب کَٹی ماں ھما سر ڈگاراں کہ روم ؤ (فرنگِ) دستا اِتنت دیمروئی کنگا اَت تاں اے کہ “صفینِ” جنگ امیر معاویہ ؤ امیرالمؤمنین/مومنانی پیشوک “علی رضی اللہ عنہ” ئا نیاما/درمیانا پیش آتک. گوں اے ماجرا/سرکپتِ پیش آیگا اسلامی جنز ؤ سوب کٹّی، اوشتِ دچار بیت ؤ اچ حضرت علی رضی اللہ عنہ ؤ حضرت امیر معاویہ رضی اللہ عنہِ نیمگا ماں اے درگتا سوب کٹی یے گندگ نبوت.
رومِ ملکِ پادشاہا گوں مسلمانانی اے وت ماں وتیں جیڑہیِ گندگا شور کت کہ پہ امیر معاویہیِ قلمروا/حاکمیِ ملپدِ سرا اُرش بکنت ؤ وتی گوستگیں دورِ پروش ؤ سرجھلیِ پولنگا اچ وتی سرا دیر بکنت. آئیا اچ علی ؤ معاویہیِ براتی جیڑہیا گَلے کت ؤ گوں ڈڈیں لشکریا پہ اسلامی سر ڈگارا نزیک بیان بوت. وھدے کہ امیر معاویہ اچ رومِ پادشاہِ اے فوج رُمبیا سھیگ بوت، دیر نگوست کہ پہ رومِ پادشاہا نمدی یے اے پیم نبشتی: منا ھاوندِ سوگند اِنت او لعین/پِٹ بیتگیں! اگاں اچ وتی کارا شومان مبے ؤ پد مترّے، من ؤ منی ناکوزاتک (علی بن ابیطالب) وتی براتی جیڑہیا اَنگار کنیں ؤ پہ تئی ایرجیگ کنگا گوں یک دگرا قول ؤ وادہ کنیں ؤ ترا اچ تئی ملکا درانڈیھ کنیں ؤ اے پراہ ؤ شاھگانیں زمینا پہ تو نزّ کار ایں. وھدے کہ امیر معاویہیِ نمدی پہ رومِ پادشاہا سر بیت، ترس ؤ بیمے آئیِ جسم ؤ جانا کپت ؤ فوجا پدترگِ ھکمی دات ؤ پہ سُھل/صلح ؤ ترانکاریا لھتے مردمی دیم دات. (ابن کثیر، البدایہ و النھایہ173/8).
اچ اے سرکپتا بازیں پنت ؤ اندرستے گرگ بیت، یکے اے کہ، ھر وھدے کہ ماں اسلامی ملکاں مزنیں اُگدہ دارانی نیاما ناٹھی ؤ بھر ؤ بانگی پیش بئیت ؤ اے ناٹھی پہ جنگ ؤ چوپا بروت ؤ سر ببیت، ابید اچ دنیائی ؤ دینی بنباریں نکس ؤ تاوانا بدواھانی سر کشگِ دروازگ ھم پچ بنت ؤ آ لالچا کپنت ؤ پہ ملکبری ؤ ناھودگیں کاراں (وتی واھشانی پدا) گلائیش بنت.
دگہ یک درونت ؤ اندرستے ایش اِنت کہ پہ سھل ؤ ترانا ھر وڑیں موھے کہ برسیت بائد اِنت گوں گھتریں رھبندے اچ اے درگتا نپ زیری ببیت ؤ ھون ریچی ؤ تاوانِ دیم گرگ ببیت ؤ سنت ؤ تپاکِ نیمگا قدم چست کنگ ببنت.
اگاں اچ دگہ دریگیا بچاریں ماں اسلامی حکومتِ ھما بنداتی قرناں، مسلمانانی دینی جوزگ ؤ جوش ھما پیما اَت کہ ھما حاکم ؤ راجکماش کہ ماں ھک ؤ انصافِ پڑا اینچک ھم وشنام نہ اِتنت، بلے آیاں اے اوپار نیست اَت کہ بزگ ؤ نیزگارِ نالگاں بہ اشکننت ؤ ھاموشا بنند اَنت.
“بلاذری” ماں “فتوح البلدان “ءِ تہا نبشتہ کنت: اچ مسلماناں لھتے جنیں آدم کہ کِشتی/بوجیگیا سوار اِتنت یکبرے یک گروهے دریائی دُزاں چه قوم میدا که دَیبُلِ ملکا (بندرے دریا عرب ؤ سندِ رودِ گورا) نشتگ اِتنت پہ آیانی سرا بیڑ برت. دزاں بوجیگ گوں سرجمیں باراں گپت ؤ اوشتارینت. ماں ھمے نیاما یک جنینے کہ اچ “یربوعِ” قبیله/کُٹمدانا اَت جاکی جت: «او حجاج! او حجاج!» اے توار ؤ جاک مردماں پہ حجاج بن یوسفا ماں عراقِ ملکا سر کت. حجاجا پہ اے نالگِ کمکِ ھاترا یک کسے پہ اودِ والیا کہ نامی “داھر” اَت دیم دات تانکہ دزگیر کرتگیں جنیں آدماں آجو/آزات بکنت. داھرا پسو دات کہ اے دزگر بیتگیں مردم ھمادزانی بندیِ تہا اَنت کہ آیانی زور اچ من دو سر اِنت. حجاجا اولسر لشکرے گوں عبیداللہ بن نبھانِ کماشیا دیم پہ دزاں رمب اِینت، اے لشکر پروشِ دچار بوت. پدا دومی برا دگہ لشکرے گوں «بدیل بن طهفہِ» مستریا حجاجا دیم دات کہ اے ھم کُشگ بوت ؤ لشکرا پروش وارت. پہ سیمی رندا لشکرے گوں محمد بن قاسمِ مستریا ولید بن عبدالملکِ دوران، دیمی دات کہ اے رندا “سندِ” ملک گرگ بیت. (ندوی، فریاد آشنا 12).
مسلمانی رژنائیں راجدپتر اچ اے وڑیں سرکپتاں پرّ اِنت. پہ ھک کہ اے پادشاہ گوں لھتے نزوریاں پدا ھم با غیرت ؤ مزنجوزگیں مسلمان اِتَنت.
بلے مسلمانانی مرچی ئیں جاور بدل بیتگ. ھمک روچ بے کس ؤ نزورِ نالگ ؤ پریات پہ جھانِ کنڈاں شنگ اِنت. گونڈو ؤ کسانیں زهگانی ٹُکّر ٹکر کرتگیں جسم پیشدارگ بیگا اِنت، مسلمانیں جنیں آدمِ لج ؤ پاکدامنیِ سرا دست دراجی بیگ اِنت بلے گوشے جھانی ادارھانی مستراں مورے ھم ماں گوشا نوارت. بژنی گپ ایش اِنت کہ مسلمانِ وتی دست پہ وتی براتیں مسلمانِ سرگاری ؤ پروشا ھوار اِنت. ؤ گندگ بیگا اِنت کہ مرچی بازیں مسلمانے گوں کافر ؤ جھودِ حکما پہ وتی مسلمانِ سرا بیڑ بارت ؤ آیاں گوں ھون ؤ ھاکا ھم نیاد کنت ؤ دژمنانی دوستیا پہ وت پھر ؤ شانے زانت.
مزنیں اپسوز ادا اِنت کہ بدواھاں مسلمانِ نزوری در گپتگ اَنت، پہ شریا زاننت کہ گوں کجام رھبندِ مرزیا آیانی نیاما ناٹھی ؤ نواھگا شنگ بکننت، اے کار پہ ھما جاہا رستگ کہ یک مسلمانے دومی مسلمانا کہ گوں آئیِ تب ؤ واھشا ناٹھ انت اچ جھودا ھم لیگارتر/بدتر زانت ؤ ابید اچ آئیِ ایرجیگ کنگ ؤ درانڈیھ کنگا دگہ ھچ راھے نگندیت.
مزن بژن ؤ ھیرانیِ گپ اِنت کہ بازینے اچ کافر ؤ مشرکاں نے ایوک اچ لھتے مسلماناں نترس اَنت، بلکیں مزن ٹیکی ؤ بکششے ھم اچ اے مسلماناں پہ آیاں دیگ بیت. بلے مسلمان اچ اے کافر ؤ مشرکاں مدام ترسان اَنت.
گوں اے نہ وشّیں حالتاں لهتے اچ مسلمان ؤ ھستیں دورِ پدریچ دائم ھمے جستا گراَنت: کہ اے حالت تاں کدیں باریں ماں اسلامی ملکاں برقرار ببیت؟ پرچیا ھما توپک کہ پہ بدواہِ ایرجیگیا کارمرز ببیت پہ مسلمانِ سرگاریا کارمرز بیت؟ پرچیا مسلمان، مسلمانِ بُنمالا پہ ھاک ؤ پرا مٹ ؤ بدل کنت ؟ پرچیا مسلمانانی لوگ اچ مسلمانانی سرا ویران کنگ بنت؟ پرچیا لھتے مسلمان گوں مزن کینگیں کافراں پہ وتی براتانی ایرجیگ کنگا ھم قول ؤ قسم بیتگ اَنت؟ اسلام ؤ ایمانی غیرت کجا شتگ؟؛ باریں اسلامِ تہا براتی ھمیش اِنت، اسلامی تپاکی ؤ ھمدلی بن رھبند باریں کجام اِنت؟
ماں اے درگتا کہ اھدی دژمن ؤ دَینکار بزاں یھود ؤ نصارا گوں یکدگرا تپاک بیتگ اَنت، پرچیا اسلامی راج ؤ اسلامی جُنز ماں یکدگرِ دامنا پہ آرامی نشت نکننت؟
اسلامی زانتکارانی زمہداری ماں اے درگتا باریں چی اِنت؟ حکومت، مچی ؤ اسلامی جنز بائد اِنت کجام موھ ؤ مھلتِ وداریگ اَنت تانکہ کُنش ؤ کردے پیش بدار اَنت؟ باریں ماں اسلامِ ھمکاریِ بنجاہا (سازمان ھمکاری اسلامی) چُشیں زانتکار ؤ شھسسّائیں مردمے گندگ نبیت کہ پہ مسلماناں اچ اے گپچلِ در کپگا توجیل راھے پیش بکنت؟ ؤ…؟
سنیآنلاین.بلوچی, [30.11.16 16:01]
ھستیں دورا ماں گیدیِ مزن شھر ؤ مسلمانانی نندجاھاں اے پیمیں جستانی جواب گوں نزانگا دیم پہ دیم اِنت ؤ پہ جزم آیوکیں پدریچ اے زمہ دار ؤ سرکاری واجھاں ھچ وڑ در گوز نکننت؛ چیا کہ اے ویرانی ؤ کار ھرابیانی اَثر ایوک پہ مے دورا آسر نبنت بلکیں پہ آیوکیں پدر ریچا پہ جزم سر بیت.
بلے آ چیزے کہ پدّر اِنت ماں اسلامِ قاموس ؤ بزانت بلدِ تہا پہ اے پیمیں بے سر ؤ سامانیں جاورانی سرا نادلگوشی ؤ اُگدہ داریِ ناکماریا نے تیوک ھچ وڑیں ارزشتے نیست انت، بلکیں ماں دنیا ؤ آخرتا ھم سرجھلیِ سبب بیت. دُریں پیگمبرا (بے شمار سلام ؤ دروت پہ آئیا سر ببات) پہ رژنائیں وڑے ما را اچ اے وڑیں سرکپتاں ترسینتگ: «من لم یھتمّ باَمر المسلمین فلیس منھم» آ کس کہ پہ مسلمانانی کار ؤ سرکپتاں دلگوش گور مدنت ؤ بے ھیال ببیت، اچ مسلمانانی رُمب ؤ ٹولیا نهنت.
امیت اِنت اے انوگیں دورِ چست ؤ ایر ماں مسلمانانی سسا ؤ کُنشِ تہا توجیل راھے پیداگ بکنت ؤ اے فتنہ ؤ جیڑھانی ترسناکیں توفان مسلمانانی گیشتر شیوار ؤ آگاہ بیگِ سبب ببیت.
?سرچمگ: ندای اسلام، فصلنامہ (سَے ماهی)، شماره 66-65
واجه مفتی محمدقاسم قاسمی
رجانک: محمد امیری
چمشانک