ہر کسءَ معلوم انت کہ پیغمبرانی ذہانت چہ کل ذہین مردماں چہ گیشترانت، ایشانی چیزے احوال چہ جہلءِ قصہاں ظاہر بیت۔
۱۔ حضرت ابراہیم علیہ السلامءِ بابتءَ چہ حضرت عبداللہ بن زبیرؓءِ روایتءَ معلوم بیت کہ وہدے حضرت سارہءَ دیستءَ گوں حضرت اسماعیلءِ مات حضرت ہاجرہءَ حضرت ابراہیم محبت کنت تو ماں آئیءَ دلءَ مزنیں غیرتءَ جاہ جت دانکہ آئی سوگند وارت کہ آچہ ہاجرہ عضواں کجام یک عضوے برّیت۔ وہدے اے حال حضرت ہاجرہ سر بوت، گڈا آئی آہنی لباس گورا کنگ شروع کت، کہ آئی دامن دراج ات و اے بی بی دنیائے اولی بی بی ات کہ آئی وتی دامن دراج کت و اے دابءَ پمشکا کتگتی کہ ماں راہا روگءِ وہدءَ چہ دامنے لپاشگءَ قدمانی نشانی گار بہ بنت تا کہ بی بی سارہ آئی روائے بابتءَ زانت مہ کنت۔ حضرت ابراہیمءَ گوں بی بی سارہ گوشت آیا تو چوش کت کنے کہ سر اللہءِ فیصلہءَ وارا راضی بلنے و بی بی ہاجرہ ے خیالءَ ویل بدئے، آئی عرض کت کہ من سوگند وارتگ نوں چرے قولءَ درآہگ چوں بیت، واجہ آئی ترکیب چوشوں دات کہ تو بی بی ہاجرہءِ جسمءِ سربری حصہءِ گوشتءَ کہ آوت یک مستقل عضویت بہ برّ کہ آئی برگ ہم چہ جنین آدمءَ جوان انت، و ماں جنین آدمءَ چرے عملءَ سنتے ہم جاری بیت وتی سوگند ہم پہ وتی جاہءَ توام بیت۔ تو آبی بی بریشی رضامند بیت و آئی رابرّیت برے دابءَ اے سنت ماں جنین آدمءَ جاری بوت۔ اے وڑا ماں عربءَ جنین آدمءَ ختنہ ئے رواج کپت۔ اسلامءَ ایشرا ضروری قرار نہ دات انچوش کہ مردینانی ضروری انت۔
۲۔ چہ عبداللہ بن عباسؓءَ روایت انت کہ وہدے حضرت اسماعیل ورنا بوت تو آئی گوں وتی جرھم قومءِ یک جنینءَ نکاح کت وہدے حضرت ابراہیم گوں حضرت اسماعیلءَ دوچار کپگءِ خاطرءَ شامءَ اہت تو حضرت اسماعیل اودا موجود نہ ات تو واجہءَ چہ آئی لوگیءَ جست گپت تو آئیءَ پسہ دات کہ آماں روز گارے شوہازءَ جاہے شتگ گڈا چہ آئیءَ روزگارے بابتءَ جست کت تو آئی پسہ دات کہ ماں مزن تنگدستیءَ وتی روچاں گوزینگایاں و اے ردءَ دگے گلگ و شکایت کنگ شروع کتی، و حضرتءَ فرمائینت کہ وہدے تئی لوگءَ واجہ بہ ئیت گڈا منی سلامانی عرض کن و بگشءِ کہ وتی لوگءِ چوکٹیَ بدل کن۔ وہدے حضرت اسماعیل واتر بوت تو لوگیءَ تمام کلہو و پیغام دات انت واجہ گشت کہ آمنی واجہیں پت انت و منارا اے حکم داتگے کہ من ترچہ وتءَ جتا بہ کناں۔ نوں تو وتی مردمانی گوا بل و برو۔
۳۔ حضرت سلیمانءِ قصہ حضرت ابوہریرہ چہ واجہ پیغمبرءَ روایت کنت کہ دو جنین آدم مان سفرءَ رواگءَ انت و ماں ہر یکے کٹّءَ یک زہگے ایت۔ چہ آیاں یکے زہگ گرکءَ برت، و نوں دومی زہگے سرءَ جنین آدم جنگ انت، ہر یکے آروتی زہگ گوشگائینت نوں ات دوئیناں اے معاملہ حضرت داؤدءِ گورا پیش کت، اے وجہءَ چیہ ہر دوئیناں مزنین جنینءِ حقءَ فیصلہ دات کہ سرزہگءَ قبضہ ہمائیگ انت۔ و دگے ھچ وڑیں ثبوت ہم پیش نہ کت۔ ماں واپسیءَ اے جنین آدمانی گوزگءَ حضرت سلیمانءِ دیما بوت اے واجہءَ چر آیاں حال احوال معلوم کت تو آیاں تمام قصہ بیان کت۔ واجہءَ ایشانی گپ ایش کت انت و حکم دات کہ کارچءَ بیار ات کہ من اے چکءَ چو چنڈ کنان و شمئے درمیانءَ بہر کناں۔ کسترین جنینءَ جست گپت کہ آیا تو راستی اشی دو چنڈ کنئے۔ واجہ فرمائینت کہ ھو من ایشیءَ دو چنڈ کناں۔ گوشتی تو اشیءَ چنڈ چنڈ مہ کن من وتی بہرءَ ہمے جنینءَ دیاں۔ اے حبرے اشکنگءَ واجہءَ فیصلہ دات کہ اے زہگ کستریں جنین آدم ئیگ انت و چست کت و ہمائیءَ راتءِ۔ ہمے قصہ ے ذکر ماں بخاری و مسلمءَ ہست انت۔
۴۔ عبداللہ بن عمیر بیان کنت کہ حضرت سلیمان یک رندے یک سرکشیں جنّے گرفتار کناںءَ لوٹائینت وہدے آجن واجہءِ دوازگے سرا رست تو آجنءَ اے حرکت کت کہ یک حشکیں دارے زورانءَ وتی دستءِ برابرا باپ کنانءَ چہ دیوالءِ سر برءَ چگل دات۔ کہ آدرا حضرت سلیمانءِ دیما کپت۔ واجہءَ جست کہ اے چہ حبرانت واجہءَ را حال دیگ بوت ایت جنّءَ ہمے حرکت کتگ۔ واجہ گوں دربارءِ مردمان دیم گورگ کنانءَ گوشت کہ شما سرپد بوت اِت کہ چریشی آئی غرض چے انت درستان انکار کت کہ ما سرپد نہ ئیں واجہءَ فرمائینت کہ اے جنءَ اے اشارہ کتگ کہ نوں تو ہرچی بلوٹے بکن انچوش کہ اے دار سر سبز چہ زمینءَ در کپتگ ات۔ پدا حشک بوانءَ بے جان بوتگ ات۔ یک ہنچیں وہدے کئیت کہ تو ہم منی دیمءَ ہمے دابءَ بئے۔
مولانا خیرمحمد ندوی
سرچمّگ: راستیں راہ
چمشانک