?اعتدالِ بزانت/معنا
اعتدال عربی گالے، معنایی اِشنت: میانی راهِ گرگ، چه گیشی ؤ کمی دور بیگ، وسطی بیگ، صاف ؤ راست ؤ تچک بیگ. (معجم الوسیط2/1258)
اعتدال، بزاں چه افراط ؤ تفریط، کمی ؤ گیشیا دور بیگ ؤ میانی راها گرگ (انوری، حسن؛ فرهنگ سخن1/460)
?اعتدال پیغمبرِ سیرت ؤ زندگیا
پیگمبرِ سیرت ؤ زندگیا اگه چمشانکے دور دئیں، واجهِ زندگی هرحالا اعتدالِ کِشکِ سرا بوتگ. واجها مَں وتی زندگیا گوں لوگِ مردماں، گوں شاگرد ؤ یاراں، گوں چاگردِ دگه مردماں هر حالا اعتدالِ سرا اوشتاتگت ؤ چه افراط ؤ تفریط/کمّی ؤ گیشیا وتی دوری داشتگ. پمیشکا واجهِ وصیت اِنت: «الْقَصْدَ الْقَصْدَ تَبْلُغُوا»؛ میانی راها بگر اِت، میانی راها بگراِت که شما را په مرادا رسینیت.
تاریخِ دراجیا آ مردم که اعتدال ؤ میانی راهش ویل داتگ، افراط ؤ تفریطِ داما کپتگنت ؤ آخرا پریشاں بوتگنت. بازیں چپ ؤ چوٹی ئے سبب افراط ؤ تفریط بوتگ.
?اعتدال مَں اسلاما
اسلامِ دین، اعتدال ؤ میانی دینے. اِے دینا اِنسانِ زندگیِ تمام بهراں میانی کِشک ویل نداتگ، بلکیں همک وهدا اعدال ؤ میانی کشکِ سرا گامگیج اِنت.
الله تعالی پرمائینیت: همے پیم ما شما را میانی ؤ وسطی امتے قرار داتگ. اسلام عبادتا هں ترندی ؤ گیشین نمنّیت. عبادتا هں باید میانی کِشک دارگ بیت. پیغمبرا گوشتگ: هر وهد یکے چه شما را وابا گپت، بوپسیت.
واجه مولانا عبدالحمید همُک وهدا وتی گپانی تها په اعتدال ؤ میانهرویِ سرا تاکید کنت. یکبرے گوشتی: اسلامِ دین سرتاسر اعتدال اِنت، الله تعالی اسلامِ دین آسان کرتگ. الله پاکا ما را روشنے دینے داتگ. الله پاک تمامیں احکام اعتدال ؤ میانی قرار داتگنت ؤ اسلامِ دینا هچ افراط ؤ ترندروی ئے نیستنت.
همک کارِ تها اعتدال شرط اِنت، اگه میانی راه ویل کنگ بیت، انسان مشکل ؤ سکّیانی تها کپنت. باید دینی ؤ دنیائی کار ؤ پروگراماں اعتدال مئی دیما بیت ؤ چه اِے کشکا نه کمّی بیت ؤ نه گیشی.
اِے قرآنی اصلِ هیالداری انسانا ٹوه کنت ؤ برز بارت. اعتدال هما «صراط مستقیم» بزاں تچکیں راه اِنت، هرکس چه اِے راها درآتک کَلّ ؤ چاتانی تها کپیت ؤ دنیا ؤ آخرا پریشان بیت.
مرچی گیشتر چه هر دورے مسلمانانی واستا لازم اِنت که میانی راها بگرنت ؤ دیما برونت. باید مسلمان چه پهکاں دیما بنت، تا که انسانانا چه افراط ؤ تفریطا نجات دینت.
چمشانک