حضرت رسول اکرم، صلی‌الله‌علیه‌وسلم، نسبت به فرارسیدن ماه مبارک رمضان بسیار حساس بوده‌اند. در روایتی آمده است: «أظَلَّکُمْ شَهرٌ عَظِیمٌ»؛ یعنی ماهی بزرگ بر شما سایه انداخته است. در روایتی دیگر آمده است: «أتاکم شَهر رمضان شهر برکة»؛ یعنی ماه رمضان، ماه نزول رحمت و برکت بر شما آمده است. بزرگان می‌گویند: رمضان فرصتی است برای درست‌کردن زندگی و شروع یک زندگی جدید. در این ماه خداوند توجه ویژه و خاصی به بندگان می‌کند. به‌همین خاطر انسان‌ها هم توجه خاصی به خداوند می‌کنند. پس لازم است این فرصت غنیمت‌ شمرده شود.

در این ماه رمضان نقشۀ آینده زندگی خود را پی‌ریزی کنیم. یک زندگی از تولد آغاز می‌شود. یک زندگی از بلوغ آغاز می‌شود. یک زندگی پس از دانش‌آموختگی آغاز می‌شود. یک زندگی پس از ادای حج آغاز می‌شود. یک زندگی هم از رمضان آغاز می‌شود.

پیامبر اسلام امت خود را به عبادت اعتکاف تشویق کرده است و برای پیروان خود درسی بزرگ به‌جا گذاشته است… رهبران بزرگ دینی درک کرده بودند که اعتکاف و گوشه‌گیری بصیرت ایجاد کرده و باعث تغییر می‌شود، و عادت آنان این بود که از دنیا کناره گیرند پیش از آنکه برای تغییر و تحول به آن بازگردند، و پیامبر اسلام محمد ـ صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم ـ نیز در ماه رمضان هر سال از مردم کناره می‌گرفت، و [پیش از نبوت] در غار حراء مدتی معتکف بود.

ماه رمضان هم از بهترین فرصت‌ها برای دعاست. رمضان موسم اجابت است. این ماه را با دعا نسبتی بسیار نزدیک است. خداوند در لابه‌لای آیاتی که دربارۀ روزه و رمضان است، آیۀ «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» را می‌آورد تا بندگان را به دعاکردن در این موسم مبارک ترغیب دهد.

ماه رمضان ماه نزول قرآن و نزول خیرات و برکات آسمانی و زمینی است و فرصتی‌ست تا بندگان پس از مدت‌ها و ماه‌ها زندگی در فراز و فرودهای دنیا، ارتباط خود را با پروردگارشان تجدید و تقویت کنند و او را آن‌گونه که شایسته و زیبندۀ اوست، بشناسند و عبادت کنند.

بسیاری از ما نظریات انیشتین و قوانین فیزیکی نیوتون و تخیلات فرگشتی داروین را از حفظ هستیم، اما حتی یک بار هم تفسیر این کتاب عظیم‌الشأن را نخوانده‌ایم و حتی بسیاری روخوانی آن را نیز درست نمی‌دانیم.

در مدرسه‌ی رمضان، انسان مؤمن می‌آموزد که همیشه خداوند را ناظر بر رفتار خود بداند و در مقابل هر رفتاری که از او صادر می‌شود خود را برای پاسخگویی به پرودگارش آماده نماید. به تعبیر دیگر انسان مؤمن، در مدرسه‌ی رمضان می‌آموزد که همه‌ی مسیر بندگیِ خداوند را با سلاحِ تقوا یا همان احساس مسئولیت طی نماید.

ماه مبارک رمضان، ماهی‌ست که انسان می‌تواند به خود بیندیشد و نه‌تنها سال گذشته، بلکه عمر سپری‌شده را بازبینی کند. مهم‌ترین و والاترین میراث ماه رمضان، معرفت نسبت به قرآن مجید است. اساسا معرفت همان گوهر وجود انسان و امری حقیقی است.

رمضان ماهی‌ست که هنگامهٔ قدومش به روح‌ها و دل‌های ناآرام، آرامیدن و ثبات را به ارمغان می‌آورد. ماهی‌‌ست که رمیدگان آستانهٔ الهی را با زینت تقوا می‌آراید و بُریدگان درگاهش را به آستان امید و آرزو وصل می‌کند. آرزومندی و پَر‌پَرزدن به‌سوی عبادت و بندگی خدا و زیبنده‌شدن را به آدمی درس می‌دهد.

خداوند متعال این ماه را با کلام جاویدان و رسالت والاترین پیامبرش آذین بسته است و به مناسبت همین بهار ایمان و سالروز نزول قرآن و بعثت است که قلب‌ها جانی دوباره گرفته و روحِ بندگی و شکرگزاری در وجود انسان شکوفه می‌زند.