مولانا عبیدالله افروخته، استاد برجستۀ حدیث حوزۀ علمیه منبع‌العلوم کوه‌ون- از توابع شهرستان سرباز- در گفت‌وگو با سنی‌آنلاین، «تزکیۀ نفْس» و «مبارزه با نفْس امّاره بالسوء» را خلاصۀ «تصوف» دانست و بر لزوم تطهیر و پاک‌سازی نفس از اخلاق ناپسند و آلودگی‌های اخلاقی در سايۀ «ارتباط با مربی کامل» تأکید کرد.
شیخ‌الحدیث مولانا عبیدالله افروخته در این گفت‌وگو، نخست به اهمیت تزكيه و خودسازى اشاره کرد و اظهار داشت: «تزکیه» در اصطلاح علم اخلاق عبارت از پاک‌کردن و پیراستن نفس از صفات رذیله و آراستن آن به صفات پسندیده است. مولانا قاضی ثناء‌الله پانی‌پتی رحمه‌الله در کتاب «ما لابد منه» و بعد از مباحث مربوط به «طهارت»، «نماز»، «حج» و… «کتاب التقوی» و سپس «کتاب الاحسان» را آورده و در آنجا نوشته است: تزکیه و احسان را باید از سینۀ درویشان جست.
استاد حدیث حوزۀ علمیه منبع‌العلوم کوه‌ون در ادامه به معروف‌ترین شیوه‌های طریقت اشاره کرد و اظهار داشت: سیر و سلوک عرفانی با شیوه‌ها و روش‌های گوناگون انجام پذیرفته است که این شیوه‌ها به‌عنوان «طریقت» و «سلسله» شناخته شده‌اند. معروف‌ترین این سلسله‌ها عبارتند از: «قادریه»، «سهروردیه»، «نقشبندیه» و «چشتیه» که برای اصلاح و تزکیه باطن به‌وجود آمده‌اند.
مولانا مفتی عبیدالله در ادامه به مراحل و منازل نفس اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: عارفان و علمای علم باطن با استناد به آیات قرآن مجید نفْس انسانی را به مراحل «امّارة»، «لوّامة»، «ملهمة»، «مطمئنّة»، «راضية» و «مرضیة» تقسیم‌بندی کرده‌اند که انسان با ریاضت و مجاهده و عمل به شریعت و گذر از این مراحل به اصلاح و تزکیه باطن می‌رسد و به قرب الهی نائل می‌شود و ارتباطش با خداوند متعال مستحکم می‌گردد.
عضو مجمع فقهی اهل‌سنت ایران در ادامه به این سؤال که آیا تزکیه و خودسازی بدون مربی حاصل می‌شود، پاسخ داد و گفت: گاهی تزکیه و اصلاح با عمل و اجرای برنامه‌های جماعت دعوت و تبلیغ، و گاهی نیز در مدارس دینی با عمل به آموزه‌های دینی محقق می‌شود، اما بهترین راه رسیدن به اصلاح و تزکیه این است که انسان زیر نظر یک مربی کامل به این امر مهم بپردازد، زیرا همان‌طور که فراگیری علوم ظاهری اعم از حدیث و فقه و… بدون استاد و مربی امکان‌پذیر نیست، حصول علوم باطنی و تزکیه باطن نیز بدون مربی حاصل نمی‌شود.
استاد برجستۀ حدیث حوزه علمیه منبع‌العلوم کوه‌ون خاطرنشان ساختند: البته باید توجه داشت که برای این امر نزد کسانی برویم که خودشان به تزکیه باطن رسیده‌اند. علمای دیوبند به دانش‌آموختگان خود که دروس حوزوی را به اتمام می‌رساندند توصیه می‌کردند که تنها به علم ظاهری اکتفا نکنند، بلکه برای تصفیه و اصلاح باطن خود نیز نزد اهل‌الله، مربی کامل و انسان‌های پاک بروند.
در پایان این گفت‌وگو از مولانا مفتی عبیدالله افروخته خواستیم که «تصوف» را در چند جمله توضیح بدهد؛ اظهار داشت: اصل تصوف همان تزکیه نفْس است. خلاصۀ تصوف این است که انسان نفْس اماره بالسوء را زیر پا بگذارد. انسان‌هایی که مراحل تزکیۀ نفْس را طی کنند و به اصلاح کامل برسند مصداق «أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللَّهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ» [یونس: 62] هستند که شاعر در وصف‌شان می‌گوید: اگر گیتی سراسر باد گیرد / چراغ مقبولاں هرگز نمیرد.
امروز :جمعه, ۳۱ فروردین , ۱۴۰۳
دیدگاههای کاربران