آرمانها و رسالت دانشجوی مسلمان امروزی در جامعه ما

 إذا الشعب يوما أراد الحياة / فلا بُد أن یستجیب القدر
ولا بُد لليل أن ينجلي  / ولا بُد للقيد أن ينكسر
هرگاه ملتی اراده زندگی می کند، تقدیر چاره ای جز اجابت ندارد،
برای شب راهی جز روشن شدن باقی نمی ماند، و زنجیرهای اسارت باید که شکسته شوند.

نام دانشجو در طول تاریخ با انقلابها و تحولات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … گره خورده است. دانشجو صرفنظر از گرایش دینی و مذهبی خود قشری آرمانگرا و پرشور و تحول خواه است. دوره دانشجویی دوره ای فراموش ناشدنی است. انسان محیطی آزادتر را تجربه می کند و با افرادی با تفکرات و دیدگاههای مختلف آشنا می شود. میدان دانش و تجربه را توامان به دست می آورد و از آن بهره می برد. و خود را برای ورود به عرصه کار و اجتماع آماده می سازد.
گاهی تحول خواهی و آرمانگرایی دانشجو او را در بطن حوادثی قرار می دهد که شاید سرنوشت او و جامعه اش را تغییر دهد. تحولاتی مانند انقلاب کبیر فرانسه، انقلاب بهمن 57 در ایران، انقلاب مصر، تونس و لیبی و اکنون انقلاب پرشور مردم سوریه که یا دانشجویان آغازگر آنها بودند و یا نقش بسیار موثر و مهمی در آنها ایفا کرده اند.
کتابها و جراید دنیا سرشارند از حکایتها و داستانهای رشادت و نقش آفرینی دانشجویان در پهنای تاریخ. در اسلام نیز دانشگاه و دانشجو قدمتی به اندازه تاریخ اسلام دارند.
نخستین دانشجویان، صحابه بزرگوار پیامبر اسلام هستند. دانش آموختگان مکتب رسول الله که نزد بزرگترین استاد و معلم تاریخ بشر زانوی تلمذ زده و علاوه بر دانش و علم، انسانیت و شجاعت و ایمان و رشادت آموختند و بسیاری از آنان مُهر پرافتخار شهادت بر کارنامه شان نقش بسته است. شهادت در  راه مبارزه برای حق و عدالت و آزادی.
آرمانهایی که در جهان امروز نیز دانشجو به دنبال آن است و آرزوی تحقق آنها را دارد.آرمانهایی که وقتی با رسالت انسانی و دینی دانشجو در هم می آمیزند چنان عشق و شوری به او می بخشند که تا پای شهادت هم پیش می رود.
آرمانهای امروز دانشجوی مسلمان فراتر از آرمانهایی هستند که قشر دانشجو در طول تاریخ در پی تحقق آنها بوده است. علاوه بر تحقق آزادی و عدالت، مبارزه در راه حق و حقیقت و گسترش فرهنگ اصیل اسلامی که فرهنگی مبتنی بر صلح و آرامش و رفاه بشریت است، اهدافی هستند که دانشجوی مسلمان در پی انجام آنهاست.
رسالت دانشجوی امروز مسلمان در دنیایی که پر از حیله ها و نیرنگهای سیاسی و نبرد پنهان فرهنگها و باورهای درست و نادرست و حق و باطل است، بسیار سنگین تر می نماید.
رسالت امروز دانشجوی مسلمان نه تنها تلاش برای ساختن دنیایی بهتر که شایسته خلیفه خدا بر روی زمین باشد، بلکه ادامه مبارزه تاریخی با مظاهر جهل و جور و جبر است. مبارزه ای که در دنیای کنونی به سبب گسترش ابزارها و ترفندها دشوارتر و نفس گیرتر شده است.
دانشجو با شمشیر و تفنگ مبارزه نمی کند. سلاح دانشجو قلم و بیان اوست. هنگامی که در کلاس درس در برابر اهانت استاد به باورهای خود قرار می گیرد با زبان منطق و عقل از باورهایش دفاع می کند. هنگامی که با ممانعت مسئولان دانشگاه با فعالیتهای فرهنگی و مدنی که حق اوست مواجه می شود از راه تجمع و اعتراض مسالمت آمیز زبان به شکایت می گشاید. هنگامی که با جهل فرهنگی و بی سوادی در جامعه مواجه می شود با زبان آموزش به مبارزه با آن بر می خیزد. و هنگامی که جور و جفایی می بیند با زبان قانون در برابر آن می ایستد. و هنگامی که با جبر حاکمان و تحمیل شیوه تفکر آنان بر جامعه مواجه می شود با زبان روشنگری و آگاهی بخشی به جامعه جلوی جبر و تحمیل حاکمان را می گیرد.
چنین دانشجویی نماد یک انقلاب است. نماد دگرگونی و تحول و آرمانگرایی که به رسالت خویش آشناست و به آن پایبند.
و دانشجوی مسلمان علاوه بر اینها با جوهره ایمانی که دارد، دانشی را که می آموزد با مسئولیت اخلاقی خود در جامعه به نفع همگان بکار می گیرد و از آن در جهت منافع فردی خود بهره نمی برد بلکه جامعه را نیز از خیر و برکات دانشش بهره مند می سازد. بخشش دانشجو با پول و ثروت نیست. او ثمرات دانش خود را به جامعه می بخشد و برکات آن را در همه جا می گستراند. اکتشاف و اختراع و تولید فکر و اندیشه او جامعه اسلامی را به اوج شکوفایی و اعتلا می رسانند.
اینها فقط آرمانهایی نیستند که بر روی کاغذ نوشته شده باشند. در گذشته ای نه چندان دور این آرمانها در جامعه اسلامی به واقعیت پیوسته بودند و مسلمانان سرآمد دیگران در همه عرصه ها بویژه دانش و فناوری بودند.
امروز نیز انقلابی در درون دانشگاههای کشورهای اسلامی در حال شکل گرفتن است که اگر چه هزینه های سنگینی دارد اما آینده جامعه اسلامی را دچار دگرگونی شگرفی خواهد کرد. و این دانشجویان مسلمان امروزی و نسل جدید هستند که آینده روشن فردا را برای بشریت رقم خواهند زد.
و ما دانشجویان اهل سنتی که در این مجلس دوستانه دور هم گردآمده ایم تا دیداری تازه کنیم و از تجربه و آموخته های یکدیگر بهره ببریم، بدانیم که دنیا منتظر ما نمی ماند و از حرکت و پیشرفت به سوی تعالی و رشد باز نمی ایستد. و اگر ما همراه و همگام با کاروان حرکت نکنیم به ما نهیب می زند که:
کاروان رفت و تو در خواب و بیابان در پیش
کی روی ره زکه پرسی چه کنی چون باشی؟
جامعه ما تا جبران عقب ماندگیهای تاریخی خود فاصله زیادی دارد و برای قرار گرفتن در مسیر کاروان رو به رشد تمدن بشری نیازمند عزمی جهادگونه و تلاشی موثر و بی وقفه و مستلزم ایثار و از خودگذشتگی نسلی است که برای ساختن فردایی بهتر موانع را پشت سربگذارند، از تبعیضها و تعصبات سرخورده و مایوس نشوند، خود را چنان برده پست و مقام و موقعیتهای ناچیز و بی ارزش نکنند که خوار و ذلیل و برده و بنده آن شوند.
این نسل، دانشجویانی هستند که امروز و فردا پا به دانشگاه گذاشته و دو راه بیشتر پیش روی خود ندارند. یا آنکه به جامعه و هویت دینی و ملی خود پشت می کنند و بنده منافع و پست و مقام و ثروت می شوند و یا قدم در راه تعالی گذاشته و با اتکا به آرمانهایی بلند و ارزشمند به رسالت اخلاقی و دینی خود در جامعه عمل می کنند و بی تفاوت از کنار مسایل جامعه نمی گذرند.
آن گروه اندک از دانشجویان دیروز و دانش آموختگان امروز را که به درستی دریوزگان پست و مقام لقب گرفته و از دولتی به دولت دیگر و جناحی به جناح دیگر می غلطند، و با ریاکاری و چاپلوسی و نفاق سعی در حفظ موقعیت ناپایدارشان می کنند، آینه عبرت خود قرار دهیم که چه زود منفور و سپس فراموش خواهند شد، همانگونه که آرمانهایشان را فراموش کردند. اینان نبایست به غلط، نخبگان جامعه خوانده شوند چرا که برای جامعه نخالگانی بیش نیستند و دیر یا زود تاریخ مصرفشان به پایان خواهد رسید.
و چه بسیارند دانشجویانی که پس از فراغت از تحصیل در هر لباس و موقعیتی به باورها و آرمانهایشان، دانش و تجربه خود را در خدمت به جامعه و اسلام بکار گرفته و برای همیشه نام نیکشان در تاریخ باقی خواهد ماند.
پست و مقام و موقعیتی ارزشمند است که در خدمت آرمانهای اسلام و جامعه باشد. و دانشجوی مسلمان باید به این بیندیشد که در چه جایگاهی بهتر می تواند به جامعه خدمت کند و اهداف و رسالت واقعی خود را فراموش نکند و از دست ندهد و آلوده ریاکاری و نفاق نشود. آنگاه است که پس از دوران دانشجویی نیز همان احساس آرمانگرایی و تحول خواهی همراه با درک و شعور را حفظ خواهد کرد و منشاء تحولات و اثرات مثبت برای جامعه خواهد شد.
چنین باد که دانشجویان اهل سنت با درکی عمیق از شرایط کنونی جامعه خود و آرمانهایی که باید به آنها برسند، چشم انداز درخشانی برای فردای خود و این سرزمین ترسیم کنند و بار دیگر همچون قرنهای پرافتخار گذشته افتخار آفرینان این مرز و بوم باشند.

محمود براهویی نژاد

• مقاله ارائه‌شده در دیدار دانشجویان اهل‌سنت با علما و اندیشمندان- دارالعلوم زاهدان- اسفند 1392