یکی از ثمرات اساسی روزه این است که با انجام اوامر و اجتناب از نواهی‌اش، انگیزه و باعثی برای پرهیزگاری و تقوای الهی می‌شود؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» [بقره:183] (ای کسانی که ایمان آورده‌اید! روزه بر شما فرض شده است همان‌گونه که بر کسانی که پیش از شما بودند؛ فرض شده بود، تا پرهیزگار شوید.) رمضان مدرسه‌ای بزرگ است و روزه‌داران در آن اخلاق والا می‌آموزند و از اوصاف ناپسند رهایی می‌یابند و بر اجتناب از نواهی و ترک منکرات تمرین و عادت می‌کنند.
ازجمله صفات پسندیده‌ای که روزه‌داران کسب می‌کنند، امور ذیل است:
۱- صبر؛
روزه شامل سه نوع صبر است؛ صبر بر طاعت خداوند، صبر از معصیت، و صبر بر مشکلاتی که از سوی خداوند متعال می‌آید.
صبر بر طاعت به این معناست که صبورانه روزه می‌گیرد و امر خداوند را در این‌باره به‌جا می‌آورَد. صبر از معصیت بدین وجه است که از تمامی آنچه بر روزه‌داران حرام شده اجتناب می‌کند، و صبر بر مشکلات بدین‌گونه که شخص روزه‌دار گرسنگی، تشنگی، خستگی و ضعف جسمی را تحمل می‌کند (و آن را از مقدرات الهی می‌داند)؛ بنابراین روزه بالاترین نوع صبر است زیرا شامل انواع سه‌گانه‌ی صبر است و خداوند می‌فرماید: «إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ» [زمر:10] (جز این نیست که صابران، پاداش خود را بی‌شمار و تمام دریافت می‌دارند).
ابن رجب حنبلی رحمه‌الله می‌فرماید: «بهترین نوع صبر روزه است، زیرا شامل همه‌ی انواع صبرِ سه‌گانه می‌باشد. روزه صبر بر طاعت است، صبر از معصیت است، زیرا بنده به‌خاطر خدا شهوات نفسانی را ترک می‌کند و از آن‌ها دست می‌کشد؛ در حدیث صحیح آمده که خداوند می‌فرماید: «كُلُّ عَمَلِ اِبنِ آدَمَ لَهُ إِلَّا الصِّيَامِ، فَإِنَّهُ لِي، وَأَنَا أَجزي بِهِ، إِنَّهُ تَرَكَ شَهوَتَهُ وَطَعَامَهُ وَشَرَابَهُ مِن أَجلي»، (هر عمل فرزند آدم برای خودِ اوست، جز روزه که برای من است و من پاداش آن را می‌دهم؛ او (روزه‌دار) غریزه‌ی جنسی، خوراک و نوشیدنی‌اش را برای من ترک کرده است). همچنین روزه صبر بر مشکلات دردآوری است که از ناحیه‌ی تحمل گرسنگی و تشنگی به او می‌رسد». [جامع العلوم والحكم2/ 649].
پیامبر اکرم صلى‌الله‌عليه‌وسلم این ماه را ماه صبر نام نهاده است، چنان‌که از ابن عباس رضی‌الله‌عنهما روایت شده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وسلم فرمود: «صَوْمُ شَهْرِ الصَّبْرِ وَثَلَاثَةِ أَيَّامٍ مِنْ كُلِّ شَهْرٍ يُذْهِبْنَ وَحَرَ الصَّدْرِ». (روزه‌ی ماه صبر و سه روز از هر ماه، خشم و کینه‌ی دل را از بین می‌بَرد). [مختصر بزار 1/ 408].
سیوطی رحمه‌الله می‌گوید: «رمضان ماه صبر است و اصل صبر به معنی حبس/ بازداشتن است، چنان‌که در رمضان از طعام، نوشیدنی و همبستری دست نگه می‌دارند». [شرح سنن النسائي4/ 218].
از عبدالله‌بن‌عمرو رضی‌الله‌عنهما روایت شده که رسول اکرم صلى‌الله‌عليه‌وسلم فرمود: «الصِّيَامُ وَالْقُرْآنُ يَشْفَعَانِ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، يَقُولُ الصِّيَامُ: أَيْ رَبِّ مَنَعْتُهُ الطَّعَامَ وَالشَّهَوَاتِ بِالنَّهَارِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ. وَيَقُولُ الْقُرْآنُ: مَنَعْتُهُ النَّوْمَ بِاللَّيْلِ فَشَفِّعْنِي فِيهِ. فَيُشَفَّعَانِ»؛ (روزه و قرآن برای بنده شفاعت می‌کنند؛ روزه می‌گوید: پروردگارا! من او را از خوردن و شهوت‌ها در روز بازداشتم، شفاعت مرا در حق او بپذیر. و قرآن می‌گوید: من او را از خوابِ شب بازداشتم، شفاعت مرا در حق او بپذیر، پس شفاعت آن دو پذیرفته خواهد شد). [رواه أحمد (2/174] مراد از «فَيُشَفَّعَانِ» این است که شفاعت آن دو پذیرفته شده و او وارد بهشت می‌شود.
منبع: موسوعة الأخلاق الإسلامية/ مؤسسة الدُّرَرُ السَّنِيَّة
ترجمه: عبدالناصر امينى
ادامه دارد….
دیدگاههای کاربران