«فکر می‌کنم دیگر به بن‌بست رسیده‌ام. هرکاری می‌کنم فرزندم ساز خودش را می‌زند. نمی‌دانم چطور باید با او رفتار کنم که ارتباط دوستانه و بهتری با من داشته باشد. فکر می‌کردم بزرگتر که بشود، مشکلات و دغدغه‌های تربیتی‌اش کمتر می‌شود؛ اما به‌محض اینکه به دوره نوجوانی پا گذاشت همه‌چیز سخت‌تر شد، هر روز بیشتر از ما فاصله می‌گیرد و ارتباط کلامی‌اش با ما کمتر می‌شود…»
این‌ها بخشی از دغدغه‌های والدینی است که نمی‌دانند با فراز و نشیب‌های دوره نوجوانی فرزندشان چطور باید کنار بیایند و با چه شیوه‌ای به دنیای فرزندشان وارد شوند. در این مطلب با راهنمایی روان‌شناسان و مشاوران برای چگونگی ارتباط برقرار کردن با نوجوان و همراهی وی در گذراندن این دوران، چند راهکار عملی به والدین توصیه می‌کنیم.
در دنیای فناوری با فرزندتان همگام شوید
دکتر زهره اسماعیلی، روان‌شناس و مشاوره خانواده می‌گوید: واضح است که اولین شرط ایجاد ارتباط صمیمی و درست با فرزندتان، شناخت دنیای نوجوانی و حال و هوای اوست؛ دنیایی که با شرایط سنی فعلی شما زمین تا آسمان تفاوت دارد.
واقعیت این است که جامعه ما در شرایط گذار از دنیای سنتی به مدرن است و پدر و مادرها تنها در شرایطی می‌توانند والدین موفقی باشند که در مقابل دنیای مدرن منعطف باشند. نوجوان امروز والدینی به‌روز می‌خواهد، پدر و مادری که از نظر آنها کم‌سواد و سنتی به‌نظر نرسند.
وی می‌افزاید: پس اگر می‌خواهید فرزند نوجوان‌تان شما و اظهارنظرهای‌تان را قبول داشته باشد، با عصر فناوری جلو بروید و حتی گاهی از خودشان برای این كار كمك بگیرید. اگر ساعتی از شبانه‌روزتان را صرف گشت‌زدن در شبکه‌های مجازی و اینترنت‌گردی کنید، اگر گاهی به مجلات و رسانه‌های مورد توجه فرزندتان توجه نشان دهید، اگر بدون قضاوت کردن علایق و سرگرمی‌هایش را امتحان کنید؛ به‌وضوح می‌بینید که فرزندتان تمایل بیشتری به وقت‌گذرانی با شما خواهد داشت.
این روان‌شناس ادامه می‌دهد: فراموش نکنید که در دنیای فناوری امروز، گاهی اطلاعات فرزندان شما در زمینه‌های مختلف از دانسته‌های شما جلو می‌زند. او از وضعیت زندگی در جوامع گوناگون مطلع است، درباره واقعیات فرهنگی، شرایط اقتصادی و مختصات زندگی خودش و دیگر جوامع اطلاع دارد و همین سطح بالای دانسته‌ها، در بالا رفتن توقعش از زندگی و جامعه نقش دارد. در چنین شرایطی اگر والدین از تفکرات و چگونگی درک آنها از زندگی اطلاعی نداشته باشند، نمی‌توانند نقاط تاریک تصورات فرزندشان را روشن کنند.
دست از تظاهر بردارید
بارها و بارها به والدین توصیه شده که نیاز به استقلال‌طلبی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های دوران نوجوانی است و باید به این تمایل درونی نوجوان به شایستگی پاسخ داد.
اسماعیلی می‌افزاید: بسیاری از والدین و حتی افراد تحصیل‌کرده که مهارت‌های فرزندپروری قوی دارند، گاهی ناخواسته این میل را نادیده می‌گیرند. در سنین نوجوانی و جوانی، بچه‌ها در خانواده‌ها به‌طور جدی می‌خواهند به پدر و مادر نشان دهند كه دیگر بزرگ شده‌اند و می‌توانند آزادانه تصمیم بگیرند و رفتار كنند، اما در طرف مقابل، پدر و مادرها خواسته یا ناخواسته تمایل دارند که این میل استقلال‌طلبی را به‌نوعی محدود کنند و به‌اصطلاح فرزندان‌شان «استقلال کنترلشده» داشته باشند. هرچند اغلب مشاهده می‌شود كه این «استقلال کنترلشده» هم در حد حرف باقی می‌ماند.
پدر و مادر تصور می‌کنند که باید این میل کنترل شود، نوجوان هم به‌شدت گریزان از هر نوع نظارت و کنترل است. به‌همین‌دلیل روز‌به‌روز ارتباط سخت‌تر و تیره‌تر می‌شود؛ اما آنچه شرایط را حادتر می‌کند، تظاهر والدین به توجه به استقلال‌طلبی نوجوان است. درحالی‌که آنها با رفتارهای ضدونقیض سعی می‌کنند به فرزندشان بگویند به آنها استقلال کافی داده‌اند، اما در عمل فرزندشان فشار ناشی از ابزار و رفتارهای کنترل‌گر را به‌خوبی احساس می‌کند و گاهی در واکنش به این احساس به رفتارهای پنهانی و مخفیانه روی می‌آورد. به والدین توصیه می‌شود اگر می‌خواهید فرزندتان در زندگی خود اشتباهات بزرگی نكند، آزادی منطقی را در تصمیم‌گیری و رفتار به او بدهید و همیشه از دور در نقش یك حامی مراقبش باشید؛ به بیان دیگر در مسیر زندگی فرزندان‌تان، نقش محافظ را در جاده زندگی بازی كنید و نخواهید كه یكسره فرمان زندگی‌شان را در دست داشته باشید.
هرطور شده حرف بزنید
فاطمه سعیدیان، کارشناس ارشد مشاوره هم معتقد است که صحبت کردن در مورد مسائل گوناگون، سبب ایجاد رابطه صمیمی بین اعضای خانواده می‌شود. توصیه می‌شود خانواده‌ها با فرزندان‌شان به‌صورت دوستانه در خصوص تمام مسائل صحبت كنند، چون علاوه بر ایجاد صمیمیت، فرزندان پدر و مادر خود را به‌عنوان محرم‌ترین دوست و بزرگترین حامی قلمداد می‌كنند.
سعیدیان می‌افزاید: پدر و مادرها باید به‌دنبال راهی برای ایجاد گفت‌وگو در فضای خانه باشند. خیلی وقت‌ها حرف‌زدن برای فرزندان سخت است. گاهی حتی والدین هم از پس گفتن بعضی مسائل برنمی‌آیند و همین نگفتن‌ها سبب ایجاد کدورت و ناراحتی در بین اعضای خانواده می‌شود.
این روان‌شناس معتقد است که وجود یک تخته سفید وایت‌برد در خانه، می‌تواند خیلی از مشکلات را حل کند. یک تخته سفید در جایی از خانه نصب کرده و از همه اعضای خانواده بخواهید در طول هفته، هركسی حرف‌ها، درد دل‌ها و نكاتی را كه نمی‌تواند رو در رو بیان كند داخل آن بنویسد و آنها را به‌صورت هفتگی در اختیار کسانی‌كه مخاطبش هستند قرار دهد. مسائل مشترك خانوادگی هم در گوشه دیگری از تخته سفید نوشته شود. این تمرین را هر هفته اجرا کنید و از نتیجه‌اش لذت ببرید. نوشتن روی این تخته که نه کاملا حالت خصوصی دارد و نه عمومی، می‌تواند راه‌حل مناسبی برای تبادل احساسات و حتی بیان اسرار باشد. شما می‌توانید با گذاشتن یادداشت‌های كوچكی برای فرزندان‌تان و جواب‌خواستن با همین سبك از آنها، دریچه تازه‌ای برای ارتباط با آنها باز کنید كه خیلی وقت‌ها بهتر از صحبت شفاهی جواب می‌دهد.
موتور خشم‌زا را خاموش کنید
در دوران نوجوانی، فرزندان به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی مستعد پرخاش‌گری و بروز خشم هستند. رفتاری که در اکثر مواقع سبب نگرانی و ناراحتی والدین شده و گاهی بزرگترین مانع ارتباط صمیمی و نزدیک بین آنها می‌شود؛ اما خبر خوش اینکه خیلی راحت‌تر از چیزی که تصور می‌کنید می‌توانید مانع پرخاش‌گری فرزندتان شوید.
سعیدیان در این خصوص نیز می‌گوید: کافی است مدتی بر واکنش‌های فرزندتان دقت کرده و دریابید که چه رفتارهایی باعث پرخاش‌گری و عصبانیت فرزندتان می‌شود. البته چند مورد مشترک عصبانیت‌زا در بین نوجوانان وجود دارد که والدین باتوجه به آنها، می‌توانند موتور تولید خشم فرزندشان را از برق بکشند. به‌عنوان مثال هیچ‌وقت فرزندتان را با بچه‌های فامیل، دوستان و حتی خواهر و برادرشان مقایسه نکنید. در مقابل دیگران آنها را نصیحت نکنید. در مورد دوستان‌شان قضاوت نکنید. بدون اجازه وارد اتاق‌شان نشوید و به‌هیچ‌وجه در بین وسایل شخصی‌شان تجسس نکنید. باکمی دقت و بررسی رفتار فرزندتان، به عواملی که می‌تواند سبب ایجاد خشم در وجود وی شود، پی می‌برید.
منبع: پايگاه خبری پلیس به نقل از هفته‌نامه "امین جامعه"
دیدگاههای کاربران