آتشبس در باریکه غزه رسما آغاز شد و جنگ ویرانگر 15 ماهه در این منطقه متوقف شد. لحظه توقف این جنگ نه فقط برای مردم غزه بلکه برای منطقه و جهان نیز مسرتبخش است و دستکم برای مدتی و لو چند ماه یا چند سال صحنههای نسلکشی و قتلعام آنلاین کودکان و زنان از صفحات شبکههای تلویزیونی کنار میرود.
بازگشت آرامش به غزه کلید بازگشت آرامش به منطقه است و متعاقب آن هم حملات حوثیهای یمن به اسرائیل نیز متوقف میشود و آبهای دریای سرخ و باب المندب هم «فعلا» آرام میگیرند.
به طور حتم مواردی از نقض آتشبس در سطحی محدود رخ میدهد و به احتمال زیاد هم بعد از مرحله نخست آن، مرحله دوم شروع خواهد شد؛ هر چند ممکن است که مذاکرات آتی ظرف دو هفته آینده درباره این مرحله با دشواریها و مشکلاتی و حتی تا سر حد انفجار مواجه شود. اما در کل، جنگ بعد از سه مرحله آتشبس به دو دلیل بعید است از سرگرفته شود؛ نخست مخالفت دونالد ترامپ و دیگری اینکه بازگشت اسرائیل به جنگ درواقع به معنای افتادن دوباره در «چرخه فرسایشی» و «بنبستی راهبردی» است.
دونالد ترامپ به شبکه «ان.بی.سی» گفت که «معنای احترام به ما پایداری آتشبس است و عکس آن یعنی جهنمی که برپا خواهد شد.» این سخنان او درحالیست که برخی منابع اسرائیلی از وعده نتانیاهو به شرکای اولتراراست خود مبنی بر بازگشت به جنگ در آینده خبر داده بودند.
قبل از توافق آتشبس نیز ترامپ دو بار این «تهدید جهنمی» خود را تکرار کرد و همان زمان هم بیان شد که مقصود او نتانیاهو است؛ به این علت که ترامپ این آتشبس را برای آغاز سیاست خاورمیانهای خود ضروری میداند، اما ابزار فشاری بر حماس برای به تسلیم واداشتن آن نداشت؛ ولی در مقابل بر نتانیاهو فشار آورد و احیانا جنبه رسانهای هم به آن داد. این مواجهه واقعبینانه ترامپ با جنگ غزه مولود این باور بود که اهداف جنگ پس از 15 ماه دیگر قابل تحقق نیست. حالا هم تهدید جهنمی جدید ترامپ بعد از توافق میتواند ضامن عدم از سرگیری جنگ شود.
ناگفته هم نماند که اقتضای شخصیت خودشیفته ترامپ کار با رهبران «قوی و مقتدر» است؛ اما به نظر میرسد که بیبی از نظر او دیگر چنین خصوصیتی ندارد و دستکم آیندهای سیاسی برای او در اسرائیل نمیبیند که خود را در گیرودار کار با او ببیند. از این منظر میتوان گفت که همین رویکرد ترامپ در صورت استمرار بعید نیست که پایان عمر سیاسی نتانیاهو و دولت راستگرایان تندرو را نزدیکتر کند. اینکه ترامپ «بهترین» رئیسجمهور آمریکا برای اسرائیل باشد، لزوما به این معنا نیست که برای نتانیاهو نیز چنین باشد. این موضوع را در آینده بیشتر میتوان شکافت.
در این میان، نتانیاهو روز شنبه پس از چند روز از اعلان توافق آتشبس، سکوت خود را شكست و سخنرانی کرد که «ضعیفترین» سخنرانی او از آغاز جنگ غزه تاکنون بود و برونداد بدترین روزهای بیبی است که با پذیرش توافق آتشبس شروع شده است. اجماع اسرائیلی مبنی بر شکست جنگ غزه در تحقق اهدافش روزهای پرفشار و پردردسری برای او رقم خواهد زد. چه بسا گریه برخی وزرای اسرائیلی پس از تصویب توافق آتشبس، تصویری سوررئال در اسرائیل درباره پایان جنگی است که غزه را با خاک یکسان کرد؛ با اینحال طرف قوی معادله احساس شکست میکند و طرف مقابل باوجود این حجم تاریخی ویرانی، احساس پیروزی میکند.
در این باره هم آنچه فشار روانی توافق را بر نتانیاهو مضاعف کرده است این که اسرائیل هنوز نمیداند که چه تعداد از 33 گروگانی که قرار است در مرحله اول آزاد شوند، زنده و چه تعدادی مرده هستند.
به احتمال زیاد از امروز هم فشار افکار عمومی، مخالفان و شرکای او با انتشار تصاویر جشن ساکنان نوار غزه و بازگشت نیروهای پلیس حماس به خیابانهای غزه مضاعف شود. تحلیلگران اسرائیلی ازجمله “امیحای استاین” این بازگشت را به معنای تداوم حکمرانی حماس و شکست ایجاد جایگزینی برای آن دانسته و “نوعم امیر”، تحلیلگر اسرائیلی هم این پرسش را مطرح کرده که پس از 15 ماه جنگ چرا باید جیپهای نظامی حماس همچنان در خیابانهای غزه بچرخند؟ البته این حکمرانی هم در سایه پیامدهای انسانی و اقتصادی سنگین جنگ ازجمله ویرانی بیسابقه باریکه غزه و مانعتراشیها برای بازسازی آن با چالشهای بزرگی مواجه خواهد بود.
گفته میشود که قطر و کشورهای دیگری برای بازسازی غزه وعده دادهاند، اما در سایه تداوم حکمرانی حماس در این منطقه احتمالا، اسرائیل در آینده به اهرمهای فشار دیگری بهویژه تشدید محاصره اقتصادی برای جلوگیری از بازسازی غزه روی آورد.
حالا باید دید که کمیته مشترک میان فتح و حماس برای اداره نوار غزه تشکیل میشود یا خیر و حماس به تنهایی به مواجهه با این معضل خواهد رفت.
به نقل از: نگاهِ دیگر (کانال تلگرامی نویسنده)
دیدگاههای کاربران