نتیجه یک مطالعه نشان داده است که تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران در سال 2012 عمدتاً بر جمعیت جوان و بی‌سواد مناطق روستایی تأثیر گذاشته است. این تحقیق در شرایطی از افت زندگی مردم تحت تحریم خبر می‌دهد که از یک‌سو شرایط معیشتی مردم ایران روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود و از سوی دیگر عده‌ای سعی می‌کنند آثار تحریم را بر روند کلی کشور مثبت ارزیابی کنند. کارشناسان تاکید دارند که شرایط تحریم برای مردم نمی‌تواند مثبت باشد، مگر برای عده محدودی که در سایه تحریم‌ها به رانت خاصی دست پیدا کرده‌اند.
در شرایطی که مردم از نبود اشتغال، فقدان مبادلات بین‌المللی در دسترس و آسان، فقدان سرمایه‌گذاری خارجی، بی‌رونقی صنعت توریسم به‌عنوان صنعتی درآمدزا، فرسودگی تجهیزات و امکانات صنعتی در حوزه‌های مختلف و عدم امکان نوسازی و بازسازی آنها به دلیل همین تحریم‌ها رنج می‌برند، برخی از افراد دارای تریبون به جای در پیش گرفتن سیاست تحریم‌زدایی برای بازسازی و بهبود زندگی مردم، سعی می‌کنند تحریم‌ها را مانند «نعمتی الهی» برشمرده و آن را «مایه خودکفایی» بدانند؛ خودکفایی‌ای که البته ردپای آن در زندگی مردم مشاهده نمی‌شود و خوانی گسترده که ظاهراً فقط این افراد از آن برخوردار بوده و نه‌تنها سایر ایرانیان درک و مشاهده‌ای از آن ندارند، بلکه برعکس شاهد عمیق‌تر شدن شکاف اجتماعی، رشد جمعیت زیر خط فقر مطلق، از بین رفتن و لاغرشدن طبقه متوسط به‌عنوان ستون‌های اصلی هر جامعه و کاهش درآمدها در برابر هزینه‌های استخوان‌شکن زندگی هستند.
خودکفایی در شرایط تحریم؛ ادعایی انحرافی
مرتضی افقه، اقتصاددان معتقد است؛ وقتی ادعای خودکفایی در شرایط تحریم را می‌کنیم باید به این نکته توجه کنیم که ادعای خودکفایی یک ادعای انحرافی است و باعث اتلاف منابع می‌شود. او درگفت‌و‌گو با هم‌میهن توضیح داد: «جملات مثبتی مانند نعمت بودن تحریم‌ها یا زمینه‌ساز خودکفایی بودن تحریم‌ها را که عنوان می‌کنند بیشتر مصرف داخلی داشته و بلوفی بوده در برابر کشورهای تحریم‌کننده. درحالی‌که افرادی که این سخنان را بیان می‌کنند به خوبی می‌دانند تحریم‌ها تا چه میزان به پایه‌های اقتصادی کشور آسیب زده است.»
این اقتصاددان با بیان اینکه مشکل اصلی کشور در داخل است، اظهار کرد: سوءتدبیرها در سه دهه گذشته باعث شد شکاف طبقاتی افزایش یافته و مناطق روستایی فقیر و فقیرتر شوند، حتی در شهر هم حاشیه‌نشینان به دلیل افزایش بیکاری فقیرتر شده‌اند. اگر تحریم‌ها لغو نشود، وضع بدتر شده و شکاف طبقاتی افزایش یافته و فقرا فقیرتر می‌شوند، همچنین تعداد بیشتری از طبقه متوسط جامعه به زیر خط فقر سقوط می‌کنند.»
تحریم‌ها برای اهالی رانت، مثبت بوده است
اردشیر گراوند، جامعه‌شناس نیز معتقد است؛ ممکن است تحریم تنها برای افرادی خوب باشد که در شرایط تحریم تجارت‌شان توسعه یافته یا رانت خاصی به آنها رسیده است. او به هم‌میهن گفت: «اگرچه می‌گویند در برخی از شرایط محرومیت می‌تواند ابتکار به وجود آورد، اما در دنیای امروز که اساسا تعاملات بین‌المللی و ملی باعث توسعه ساخت، فعالیت و اشتغال می‌شود این حرف بی‌مبناست و تحریم برای عموم جامعه زمینه‌ساز مشکل و گرفتاری بوده، هست و خواهد بود.»
*اقتباس از گزارش روزنامۀ «هم‌میهن»- پنجشنبه 18 خرداد 1402
دیدگاههای کاربران