بیتردید آنچه اكنون بر فضای بیسابقه سیاسی و اجتماعی تنشآلود، ملتهب و چالشبرانگیز بلوچستان میگذرد قبل از هر چیز نخست ریشه در ضعف تحلیل درست و واقعبینانه شرایط موجود این منطقه دارد و سپس بر در پیش گرفتن رویكرد چالشآفرین و تنشزا بهجای راهكارهای سیاسی اثربخش برای برونرفت از بحران فعلی، نادیده انگاشتن سابقه و تجربه گذشته تاریخی و از همه مهمتر ناتوانی از درک منطقی مسائل پیش روی این برهه زمانی جملگی بر وضعیت بغرنج پیشآمده سیستانوبلوچستان از نظر دورمانده مترتب است و دخیل.
از سوی دیگر تهیبودن بدنه مدیریت سیاسی دولت از مدیران واقعگرا، صاحبنظر و دوراندیش، گماردن مدیرانی فاقد دانش و بینش سیاسی، تابنیاوردن صداهای متفاوت و متكثر در سطوح مختلف مدیریتی و بدنه دولت و چشمبستن بر واقعیتها همه و همه بر تداوم فضای التهابی و تنشآلود اخیر در این استان و گسترش آن به شهرهای مختلف بلوچستان بهرغم گذشت نزدیک به دو ماه از اعتراضات جاری بیتاثیر نبوده است.
درست است كه سیستانوبلوچستان در طول دهههای گذشته همواره آبستن چنین فضای تنشآلود و بحرانزایی بوده و پس از مدت كوتاهی آن را از سر گذرانده، اما اكنون در شرایطی كه موج اعتراضات سراسر كشور را فرا گرفته راهكار تنشزا برای مهار جمعههای اعتراضی زاهدان و سایر شهرهای بلوچستان پیامدهای ناگوار و جبرانناپذیری را به بار خواهد آورد و دامنه اعتراضات و مطالبات را رادیكالتر و خشونتآمیزتر از این خواهد كرد.
پیداست كه در این میان مدیران سیاسی بهویژه در شهرستانها كه اكثرا بومی هستند و شرایط و جو غالب بر منطقه را به درستی میشناسند و نسبت به آن تسلط كافی دارند، دست برتر را در تصمیمگیریها در مواجهه با اعتراضات اخیر ندارند و بر تجارب ایشان آنطور كه باید و شاید تمركز نمیشود وگرنه اكنون با اتكا به ظرفیتهای محلی موجود و اعمال رویكرد واقعگرایانه، اعتمادساز و گفتمانمحور نباید دامنه تنشها و التهابات و شكاف اینگونه فراگیر میشد و به اقصینقاط استان گسترش مییافت.
باید پذیرفت كه تكرار یک جمعه خونین دیگر پس از آن حادثه تلخ و زیانبار هشت مهر زاهدان و سپس در خاش؛ دیگر شهر مهم و حساس بلوچستان در روز جمعه مصادف با سیزده آبانماه، نتیجه همان گزاره ضعف تحلیلی است و نیز گمانه را برای عدم درک درست شرایط فعلی و خوانش نادرست فضای سیاسی و اجتماعی اكنون بلوچستان در مواجهه با اعتراضات اخیر تقویت میكند.
حال بهرغم گذشت بیش از چهل روز از حادثه خونین زاهدان و ده روز از جمعه خونین خاش عدم چارهجویی و رسیدگی به این زخم چركین متاسفانه منطقه را در شرایط بیسابقهای قرار داده و اگر برای این وضعیت بحرانی با عقلانیت و تدبیر چارهجویی فوری نشود و راهحلی منطقی پیش روی آن قرار نگیرد و كماكان تعلل بر فضای سیاسی و اجتماعی استمرار یابد، این بلاتكلیفی به رادیكالیزهشدن بیش از پیش فضا منجر خواهد شد كه دود آن به چشم امنیت ملی و ثبات منطقه و نیز مردم خواهد رفت.
باید در نظر داشت كه این حجم از رادیكالیزهشدن فضای اجتماعی و سیاسی سیستانوبلوچستان پیش از این بیسابقه بوده و اكنون شكاف بین دولت و جامعه محلی را عمیقتر و جدیتر از هر زمان كرده تا جایی كه دیگر معترضین كف خیابان نقد و كنش و راهكارهای میانه كنشگران و فعالان سیاسی و اجتماعی را برنمیتابند كه ادامه این رویه انفعالی در مواجهه با حل بحران پیش رو از سوی مقامات مربوطه لطمات و عواقب جبرانناپذیری را به دنبال خواهد داشت. همچنین بیش از این هر گونه خطای محاسباتی در مواجهه با رخداد جاری ممكن است فضای سیاسی و اجتماعی این منطقه را رادیكالیزهتر از گذشته كند و بهسوی چالشهای متعدد و بحرانهای جدیتر و غیر قابل كنترل سوق دهد و قانون را از حیز انتفاع ساقط كند و انتقامجویی را گسترش دهد بهطوری كه ناامنی را از پاسگاهها به ادارات و ارگانهای دولتی و از نیروهای نظامی و انتظامی به كارگزاران سیاسی منطقه بكشاند.
تجربه نشان داده راه برونرفت از چنین حوادثی آنهم در مناطق حساسی چون بلوچستان راهكارهای سیاسی اثربخش خواهد توانست بر تلطیف فضا و فروكش كردن اعتراضات و التهابات و تنشها بینجامد و در اینچنین شرایط و وضعیتی باتوجه به فضای فرهنگی و اجتماعی بلوچستان نهتنها رویكرد فعلی نخواهد توانست كمكی به حل بحران كنونی كند، بلكه دامنه بروز حوادث و تنشها و حساسیتها را وسیعتر خواهد كرد و به دامنزدن تنشها خواهد انجامید و التهاب بیشتر. اظهارنظرهای گاه و بیگاه توسط افرادی كه حتی كمترین خوانش واقعبینانه و منطقی از وضعیت تنشآلود و ملتهب در بلوچستان ندارند خود بر تداوم این شكاف و بدبینی و گسترش اعتراضات نقش دارد.
به نقل از: روزنامه اعتماد- شنبه ۲۱ آبان ۱۴۰۱
دیدگاههای کاربران