عشرہ اخیر رمضان، در واقع عصاره و خلاصه ماه مبارک رمضان است. الله جل جلاله در این عشره، دروازه رحمت‌هایش را گشوده است و از هر سوی باران رحمت‌هایش می‌بارد.
احتمال دارد که شب قدر در شب‌های طاق-۲۱،۲۳،۲۵،۲۷،۲۹-واقع شده باشد و رسول خدا صلیاللهعلیهوآلهوسلم ده روز پایانی رمضان را “عِتْقُ مِنَ النِّیرانِ”؛ آزادی از آتش جهنم گفته است؛ یعنی خداوند مهرورز در این روزها رویدادِ رهایی از جهنم را به بندگانش عنایت می‌کند.
در حدیث شریف آمده است که چون عشره اخیر ماه مبارک رمضان فرا می‌رسید، حال رسول‌الله صلیاللهعلیهوآلهوسلم چنین می‌شد که: “شَدَّ مِیزَرَهُ وأحیا لَیلَهُ وأیْقَضَ أَهْلَهُ”؛ ازار خودش را می‌بست و شبش را اِحیا می‌کرد و اهل‌بیتش را بیدار می‌کرد.
اگر چه جملۂ “شَدَّ مِیزَرَهُ”، در حدیث بالا، لفظا به “ازار خودش را می‌بست”، معنا می‌شود، اما در محاوره به “کمر به کاری بستن و بدان کار مصمم‌شدن” اشاره دارد. بدین معنا که رسول‌الله صلیاللهعلیهوسلم با فرا رسیدن عشرہ اخیر رمضان، کمر خویش را می‌بست و برای برداشت سختی‌ها و مشقت‌های عبادت و بندگی الله‌تعالی مصمم می‌شد.
“وأحیا لَیلَهُ”، و شبش را زنده می‌داشت/بیدار می‌ماند و آن را به دعا و عبادت به صبح می‌رساند.
“وأیْقَضَ أَهْلَهُ”، و اهل‌بیتش را برای عبادت و بندگی بیدار می‌کرد.
معمول رسول‌خدا صلیاللهعلیهوسلم در دیگر روزهای سال بر این بود که چون برای نماز شب برمی‌خاست، اهل‌بیتش را بیدار نمی‌کرد و بسی اهتمام می‌ورزید تا در خواب آنها خللی ایجاد نشود، چنانکه در حدیث نبوی آمده است: “قامَ رویداً و فَتَحَ البابَ رُویداً”; چون از بسترِ خواب، برمی‌خاست، آهسته برمی‌خاست تا ام‌المومنین عایشه صدیقه رضی‌الله‌عنها بیدار نشود و چون در را می‌گشود، آرام می‌گشود، تا در خواب همسر و همراه او خللی وارد نیاید. آری تا این حد بر خواب اهل‌بیتش حساس بود.
با وجود این، وقتی عشره اخیر ماه مبارک رمضان فرا می‌رسید، اهل‌بیتش را با اهتمام فراوان بیدار می‌کرد و می‌گفت: “وقت عبادت است برخیزید و الله را بندگی کنید.”
در روایات دیگری آمده است که “کَثُرَ صَلاتُهُ” در ده روز پایانی ماه مبارک رمضان، نمازهای رسول‌خدا صلیاللهعلیهوسلم بسیار می‌شد و تنها در شب‌های طاق به امر مهم عبادت نمی‌پرداخت، بلکه در تمام عشره اخیر رمضان به عبادت و بندگی الله تعالی اهتمام می‌ورزید.
عشره اخیر رمضان چگونه سپری شود؟
به هر روی! عشره اخیر رمضان برای عبادت و بندگی الله تعالی خاص شده است که با ذکر و یاد او تعالی بگذرد، نماز هم یکی از شعبه‌های ذکر است و دیگر عبادت‌ها هم شعبه‌هایی از ذکر هستند و هدف این است که عشره اخیر ماه مبارک رمضان با ذکر قلبی و زبانی سپری شود.
پدر بزرگوارم حضرت مولانا مفتی محمد شفیع رحمه‌الله می‌فرمود: “ضایع کردن ده شب پایانی رمضان در سخنرانی‌ها، ختم‌های قرآن، همایش‌ها و دعوت‌های رسمی، کار بسیار خطرناکی است، این شب‌ها برای سخنرانی و برگزاری همایش و جلسه‌گرفتن نیست، بلکه فقط شب‌های عمل هستند که انسان باشد و فراغتی و گوشهٔ خلوتی، که با مالک و کارسازش رابطه بندگی استوار کند، با او خلوت گزیند، او باشد و خدایش، نفر سومی در میان نباشد.
این طور عشره اخیر را بگذران؛ با ذکر حضرت حق بگذران، با زبان ذکر شود با قلب نیز ذکر شود، هر حالت، آمدن و رفتن، نشستن و برخاستن، با ذکر و یاد الله تعالی بگذرد.
اگر توفیق خلوت‌گزینی در مسجد حاصل نشد، در بازار و دفترِکار و کارهای منزل نیز با زبان و دل، مشغول ذکر الله تعالی باشد و این کیفیت را به خود بگیرد: “دست به کار و دل به یار”/ کانال تلگرام مترجم
📚 [مجالس اصلاح و خودسازی، مجلس سی‌وسوم، ج۳ ص۳۲-۳۴]
✍🏼 مولف: شیخ الاسلام مفتی محمد تقی عثمانی،
📝 مترجم: ولی‌الله رفیعی
دیدگاههای کاربران