از نشانههای عظمت اسلام و گسترش خوب آن بدون شمشیر، دعوت به سوی الله با حکمت، اندرز نیک، تضمین آزادی عقیده و ادای آزادانهٔ شعائر دینی است. در این نوشته، واقعهٔ اوّلین گفتگوی بین اسلام و مسیحیت در تاریخ که با شخص پیامبر اکرم صلىاللهعليهوسلم صورت گرفت و مسیحیان نجران در مسجد ایشان نماز خواندند، بیان میشود.
دعوت به اسلام و اندرز نیک فقط در حد شعار نبود، بلکه حقیقتی عملی بود که پیامبر صلىاللهعليهوسلم آن را در همهٔ مواضعش مطابق با واقعیت گردانید و شاید بارزترین آن در «عام الوفود» سال نهم هجری باشد که در بیستم ذوالحجه از هیئت مسیحیان نجران استقبال کرد و اوّلین گفتگوی اسلام و مسیحیت در کمال ادب و احترام انجام شد.
رسول خدا صلىاللهعليهوسلم نامهای به اسقف مسیحیان نجران فرستاده و آنان را به اسلام فراخوانده بود. آنان نیز هیئتی ٦٠ نفره را محضر آنحضرت صلىاللهعليهوسلم به مدینهٔ منوره گسیل داشتند که آمده و در مسجدالنبی جمع شدند و مناظراتی در چندین مسألهٔ عقیدتی برگزار کردند.
آنچه شایان توجه است، رفتار پیشرفته و احترام متقابل بین طرفین بود تا جاییکه هنگامی که وقت نماز هیئت مسیحیان نجران رسید، پیامبر صلىاللهعليهوسلم به آنان اجازه داد که نمازشان را در مسجد نبوی ادا کنند؛ این امری است که بسیاری از سیرهنگاران ازجمله امام ابنکثیر در تفسیرش آن را ذکر کردهاند.
ابنکثیر مینویسد: آنان به نزد رسول خدا صلىاللهعليهوسلم در مدینه آمدند و بعد از نماز عصر وارد مسجد شدند، لباسهایشان حبرات بود؛ متشکل از جبه و چادر. در زیبایی مردان بنوحارث بن کعب، هر کدام از اصحاب پیامبر صلىاللهعليهوسلم ایشان را دیده، میگوید: بعد از آنان وفدی را به سانشان ندیدیم. وقت نمازشان فرارسیده بود و آماده شدند تا در مسجدالنبی نماز بخوانند، رسول خدا صلىاللهعليهوسلم فرمود: «بگذاریدشان.» پس به طرف مشرق نماز گزاردند.
این را ابنقیم جوزی نیز در کتابش «أحکام أهل الذمة» آورده است که: یقیناً از پیامبر صلىاللهعليهوسلم با سند صحیح رسیده است که ایشان هیئت مسیحیان نجران را در مسجدش اسکان داد و وقت نمازشان که رسید، همانجا نماز خواندند.
همچنين در «زاد المعاد فی هدی خیر العباد» میگوید: هنگامی که وفد نجران پیش پیامبر خدا صلىاللهعليهوسلم آمدند و بعد از نماز عصر بر ایشان وارد شدند، وقت نمازشان رسید و برخاستند تا در مسجد نماز بخوانند، مردم خواستند مانع شوند، اما رسول خدا صلىاللهعليهوسلم فرمود: «آنان را بگذارید.» لذا رو به مشرق کرده و نمازشان را خواندند.
بعد از پایان گفتگوها و علىٰرغم عدم پذیرش اسلام در آن وقت، باز هم آنان تضمین پیامبر صلىاللهعليهوسلم را در آزادی عقیده و ادای شعائر دینیشان به خوبی لمس کردند و در آخر بر ادای جزیه توافق نمودند و پیامبر صلىاللهعليهوسلم با آنان عهد و پیمان بست که حمایتشان میکند و ضامن امنیت، حقوق و آزادی دینیشان است.
این اوّلین گفتگوی اسلام و مسیحیت در تاریخ است و در فضایی صورت گرفت که دوستی، آزادی دینی، پذیرش یکدیگر و خیرخواهی بر آن حاکم بود و در آخر گرچه مسیحیان مسلمان نشدند و دعوت پیامبر صلىاللهعليهوسلم را قبول نکردند، باز هم نامسلمانیشان آنان را از این باز نداشت که از پیامبر صلىاللهعليهوسلم درخواست کنند یکی از صحابهٔ امین و بزرگوارش را با آنان بفرستد تا اگر دچار اختلاف شدند، او فیصله کند. آنحضرت صلى الله عليه وسلم فرمود: «با شما فرد امینی را که حق امانت را ادا کند، خواهم فرستاد.» صحابه اینطرف و آنطرف نگاه کردند که چه کسی را خواهد فرستاد، تا اینکه فرمود: «برخیز ای ابوعبیده بن الجراح!» هنگامی که برخاست، رسول خدا صلىاللهعليهوسلم فرمود: «این امین این امت است.»
در راهِ برگشتِ هیئت مسیحی نجران به وطنشان، دو نفر اسلام آوردند؛ باز به تدریج اسلام در میانشان گسترش یافت تا اینکه جمع بزرگی از آنان مسلمان شدند.
منابع:
ـ تفسیر القرآن العظیم، امام ابنکثیر؛
ـ السیرة النبویة، ابنهشام؛
ـ أحکام أهل الذمة و زاد المعاد، ابنقیم جوزی.
دیدگاههای کاربران