به گفته برخی از محققین، روایاتی که اشاره به جانشینی ابوبکر صدیق رضی‌الله‌عنه پس از وفات رسول‌الله صلی‌الله علیه و سلم دارد به درجه «تواتر» می‌رسند که مجالی برای انکار مشروعیت جانشینی ابوبکر صدیق باقی نمی‌گذارند. این تعداد روایت معتبر که در مورد هیچ صحابی دیگر نقل نشده، بیانگر آن است که خلافت ابوبکر صدیق اگرچه با انتخاب اصحاب شکل گرفت اما در واقع مورد تأیید و پسند رسول‌الله صلی‌الله علیه و سلم بوده است.
در این نوشته به ذکر چند مورد از این روایات بسنده می‌کنیم:
۱ ـ جبیر بن مطعم رضی‌الله‌عنه می‌گوید: زنی نزد رسول‌الله صلی‌الله علیه و سلم آمد و درخواستی مطرح نمود. رسول‌الله به او امر فرمودند که دوباره در فرصتی دیگر نزد ایشان بیاید. آن زن گفت: اگر آمدم و شما را نیافتم (و شما از دنیا رحلت کرده بودید)، چه کنم؟ رسول‌الله فرمودند: (إن لم‌تجدینی فأتی أبابکر) یعنی: «اگر مرا نیافتی، نزد ابوبکر برو.» (ر. ک: مسلم: ۴ /۱۸۵۶؛ بخاری، ج ۹، ص ۸۱)
اشاره صریح این روایت به خلافت ابوبکر صدیق به‌قدری است که امام بخاری آن را در “باب الاستخلاف” (بابی در رابطه با خلافت پس از پیامبر) نیز ذکر کرده‌اند.
۲ ـ عن حذيفة قال: “كنا جلوسا عند النبي صلى الله عليه وسلم فقال: إني لا أدري ما بقائي فيكم، فاقتدوا باللذين من بعدي، وأشار إلى أبي بكر وعمر”
حضرت حذیفه بن الیمان- رازدار پیامبر- می‌گوید: در حضور رسول خدا صلی‌الله علیه و سلم نشسته بودیم که آن‌حضرت صلی‌الله علیه و سلم فرمودند: «من نمی‌دانم چقدر در میان شما می‌مانم؛ لذا از دو نفری که پس از من هستند، پیروی کنید» و به ابوبکر و عمر اشاره کردند. [ر.ک: سنن ابن ماجه: ج ۱، ص: ۳۷. و سنن ترمذی: ج ۶ ص ۵۱].
رسول‌الله به‌صراحت بیان می‌کنند که به دو خلیفهٔ پس از ایشان (ابوبکر و عمر) اقتدا کنید و از آنان پیروی نمایید؛ این دستور به اقتدا به ابوبکر و عمر رضی الله عنهما مهر تأییدی از جانب پیامبر بر حقانیت خلافت آنهاست.
۳ ـ حضرت عایشهٔ صدیقه رضی الله عنها می‌گوید: رسول‌الله صلی‌الله علیه و سلم در بیماری وفات خود به من فرمودند: “أدعی لی أبابکر أباک و أخاک حتّی أکتب کتابًا فإنّی أخافُ أن یتمنّی متمنٍّ و یقول قائلٌ: أنا أولی. و یأبی اللّهُ و المؤمنونَ إلاّ أبابکر”. یعنی: «پدرت ابوبکر و برادرت را به نزد من بخوان تا وصیتی بنویسم؛ چراکه من از این می‌ترسم که کسی آرزوی خلافت در سر بپروراند و به آن طمع ورزد و کسی ادعا کند که (برای خلافت) سزاوارتر است؛ درحالی‌که خداوند متعال و مؤمنان، جز ابوبکر را (برای خلافت) نمی‌پسندند.» [ر.ک: مسلم ۴ /۱۸۵۷].
در این حدیث تصریح شده است که مسلمانان، به خلافت کسی جز ابوبکر راضی نخواهند شد، بنا بر اشارهٔ حدیث، این امکان وجود داشت که در مورد جانشینی رسول‌الله اختلاف‌نظر به وجود آید که چنین نیز شد. اما پس از رایزنی، همهٔ صحابه در مورد خلافت ابوبکر به‌اتفاق نظر و اجماع رسیدند.
در حقیقت صحابه رضی الله تعالی عنهم که پس از وفات پیامبر با ابوبکر صدیق به‌عنوان جانشین پیامبر صلی‌الله علیه و سلم بیعت کردند، این رهنمودها و اشارات رسول‌الله صلی‌الله علیه و سلم مدنظرشان بود.
چنانکه حضرت علی رضی‌الله‌عنه فرمودند: «زمانی که رسول‌الله علیه و سلم وفات نمودند، جوانب تعیین امیر را بررسی کردیم؛ دیدیم که رسول خدا ابوبکر را برای امامت در نماز برگزیدند؛ لذا به این نتیجه رسیدیم کسی را برای امور دنیای‌مان برگزینیم که رسول خدا او را برای دین‌مان برگزیدند [اشاره به امامت حضرت ابوبکر صدیق در دوران بیماری وفات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم دارد.]؛ بنابراین ابوبکر را انتخاب کردیم”.
[ر.ک: طبقات ابن سعد: ج ۳، ص ۱۸۳]
دیدگاههای کاربران