“عبادت” و “خلافت” دو وظیفۀ مهم هر مسلمان است

مولانا عبدالغنی بدری در مراسم نماز جمعه اهل‌سنت زاهدان از «عبادت» و «خلافت» به‌عنوان دو وظیفه اصلی و مهم هر مسلمان یاد کرد و در پرتو آیات قرآن کریم به تشریح این دو رسالت پرداخت.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی “سنی آن‌لاین”، امام جمعه موقت اهل‌سنت زاهدان در خطبه‌های نماز جمعه 8 آبان 1394 (16 محرم 1437) پس از تلاوت آیۀ «الَّذِينَ إِن مَّكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنكَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ» [حج:41] اظهار داشت: جهانی که در آن زندگی می‌کنیم دارای عجایب و غرایب بسیار زیادی است، اما «انسان» یکی از عجیب‌ترین موجودات در این دنیاست.
ایشان در ادامه خاطرنشان کرد: انسان‌ها نیز همچون سایر موجودات دارای شخصیت‌های متضادی هستند؛ این انسان گاهی اوقات چنان دست به شرارت و بدی می‌زند که او را به‌ «شیطان» تشبیه می‌کنند، و گاهی اوقات همین انسان چنان به کمال و وارستگی می‌رسد که اشرف مخلوقات قرار می‌گیرد و حتی در برخی موارد درجه‌اش از فرشتگان نیز بالاتر می‌رود.
امام جمعه موقت اهل‌سنت زاهدان «عبادت پروردگار» را هدف اصلی خلقت انسان دانست و گفت: برخی‌ها هدف خلقت انسان را در خوردن و آشامیدن و سرپرستی اهل و عیال، و برخی دیگر در اکتشاف و اختراع خلاصه می‌کنند، درحالی‌که قرآن مجید ضمن بیان مراحل خلقت انسان و اینکه سرانجام و عاقبت انسان به کجا ختم می‌شود، هدف خلقت و آفرینش او را نیز بیان می‌فرماید.
استاد تفسیر و حدیث دارالعلوم زاهدان با استناد به آیات ابتدایی سوره “انسان” خاطرنشان کرد: خداوند متعال می‌فرماید: «هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِينٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُن شَيْئًا مَّذْكُورًا» روزی بود که انسان اصلا وجود نداشت و قابل ذکر نبود. «إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَّبْتَلِيهِ» ما انسان را از قطرۀ نطفه‌ای مخلوط آفریدیم و مورد آزمایش قرار دادیم «فَجَعَلْنَاهُ سَمِيعًا بَصِيرًا» سپس به او قدرت شنوایی و بینایی عنایت کردیم «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا» ما راه را هم به انسان نشان دادیم. حالا این انسان یا شکرگزار و سپاس‌گزار می‌شود، و یا اینکه ناسپاسی می‌کند. اما الله تعالی در ادامه می‌فرماید: «إِنَّا أَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ سَلَاسِلَ وَأَغْلَالًا وَسَعِيرًا» کسانی‌که از مسیر منحرف شده و دست به ناشاکری بزنند، برای آنها زنجیرها و طوق‌ها و آتش شعله‌ور آماده کرده‌ایم.
ایشان در ادامه بر لزوم توجه به هدف خلقت انسان تاکید کرد و خاطرنشان نمود: اگر اهداف خلقت انسان را در پرتو آیات قرآن کریم مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که الله تعالی انسان را برای دو هدف «عبادت» و «خلافت» آفریده است.
مولانا عبدالغنی در تشریح این دو هدف اظهار داشت: خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ» [الذاریات:56]، «وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ» [الحجر:99] عبادت پروردگار یکی از وظایف انسان است، زیرا انسان مخلوقی محتاج است که برای هر چیزی، حتی برای بقای خودش به پروردگار نیازمند است. لذا انسان باید در مقابل کسی که به او محتاج است اظهار عاجزی نموده و تواضع و انکساری خود را نشان دهد. معنای عبادت نیز همین است. علما در تعریف عبادت آورده‌اند: «العبادة هی غایة التذلل.»
معاونت آموزشی دارالعلوم زاهدان از «نماز» به‌عنوان بارزترین عبادت در اظهار تذلل در مقابل پروردگار یاد کرد و گفت: در عبادتی همچون نماز، انسان در نهایت تذلل قرار دارد؛ وقتی ما در نماز دست‌ها را در مقابل پروردگار می‌بندیم و مانند یک برده در بارگاهش می‌ایستیم، حتی به این مقدار هم اکتفا نمی‌کنیم بلکه کمر را در مقابل پروردگار خم می‌کنیم و سپس به سجده می‌رویم و چهره و پیشانی را که معززترین اعضای بدن هستند به زمین می‌گذاریم و عظمت پروردگار را در تسبیحات رکوع و سجده بیان می‌کنیم. بعد از ادای نماز، مانند یک گدا و سائل دست‌ها را در مقابل پروردگارمان بلند می‌کنیم و خیر دنیا و آخرت‌مان را از او مسئلت می‌نماییم.
امام جمعه موقت اهل‌سنت زاهدان با بیان اینکه «عبادت، نصف ایمان است» به تشریح «خلافت» به‌عنوان دومین هدف خلقت انسان پرداخت و خاطرنشان کرد: خلافت آن‌ است که کارهایی را که خداوند برای اهل زمین در نظر دارد، توسط انسان‌ها انجام می‌دهد. خداوند متعال خطاب به حضرت داود علیه‌السلام می‌فرماید: «یا داوود إنا جعلناک خلیفة فی الارض»
ایشان در ادامه افزود: خداوند متعال انسان‌ها را تربیت می‌کند و از آنان می‌خواهد که به‌عنوان یک مربی کار خلافت را در زمین انجام دهند. خداوند متعال اهل و عیال را توسط کسب و کار سرپرست خانواده رزق و روزی می‌دهد. خداوند متعال «هادی» است و انسان‌ها را هدایت می‌کند، انسان نیز باید هدایت‌گر و داعی باشد و مردم را امر به معروف و نهی از منکر کند. خداوند دوست ندارد در زمین ظلم و تعدی صورت گیرد، اما برای تحقق این چیز انسان‌ها را موظف گردانیده است تا هر کس به اندازۀ قدرت و توانایی و مسئولیت خویش با اجرای فرامین الهی جلوی ظلم را در جامعه بگیرد.
خطیب نماز جمعه اهل‌سنت زاهدان «عبادت» و «خلافت» را خلاصه افعال پیامبران الهی عنوان کرد و گفت: پیامبران علیهم‌السلام که نمونه و الگوی انسانیت هستند، وظیفه عبادت و خلافت را بر عهده داشتند؛ رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم شب‌ها به اندازه‌‌ای عبادت می‌فرمود که پاهای مبارک‌شان ورم می‌کرد، و روزها به امور مسلمانان رسیدگی می‌کردند و به پادشاهان نامه می‌فرستادند تا ملت‌ها را از بت‌پرستی و عبادت غیرالله نجات داده و به‌سوی عبادت خدای یکتا فراخوانند.
ایشان در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از عوامل موفقیت و شوکت مسلمانان صدر اسلام این بود که آنان به‌خوبی به هر دو وظیفه‌ی «عبادت» و «خلافت» عمل می‌کردند. آیۀ41 سوره حج به همین نکته اشاره دارد که می‌فرماید کسانی که ما به آنان قدرت و تسلط دادیم اولاً؛ نماز را برپا داشته و زکات را پرداخت می‌کنند. یعنی عبادت جانی و مالی، و ثانیاً؛ به امر به معروف و نهی از منکر می‌پردازند.
مولانا بدری افزود: علما می‌فرمایند ایمان با دو چیز تکمیل می‌شود؛ «التعظیم لأمر الله، و الشفقة علی الخلق» به‌جا آوردن اوامر الهی، و شفقت بر مخلوقات الهی. لذا ایمان هر شخص با بودن «عبادت» و «خلافت» تکمیل می‌شود و اگر یکی از این دو نباشد، انسان از نصف ایمان برخوردار است. اگر انسان در مسجد بنشیند و فقط به ذکر و نماز و تلاوت و دعا بپردازد، در این‌صورت فقط به وظیفه «عبادت» عمل کرده و از وظیفه «خلافت» غافل شده است، و از سوی دیگر اگر فردی همواره در سازمان‌ها، احزاب و انجمن‌ها فعالیت داشته باشد و مردم را امر به معروف و نهی از منکر کند، اما با الله تعالی ارتباط نداشته باشد، ایمان‌اش کامل نیست. لذا هر شخصی در حیطۀ فعالیت‌اش باید به وظیفه انسانی و اسلامی خویش عامل باشد.
ایشان بی‌توجهی در یکی از این دو وظیفه را دلیل اصلی مشکلات کنونی جهان اسلام دانست و اظهار داشت: اگر به علت مشکلات امروزی در بلاد اسلامی توجه کنیم متوجه می‌شویم که مسلمانان در یکی از این دو وظیفه کوتاهی دارند؛ اگر افراد و گروه‌هایی تلاش می‌کنند، اما در بُعد عبادت و ارتباط با الله تعالی ضعف دارند، و از سوی دیگر افراد و گروه‌هایی که به عبادات مشغول هستند، نسبت به کارها و امور مسلمانان بی‌تفاوت‌اند. لذا تا زمانی‌که مسلمانان در یکی از این دو وظیفه کوتاهی کنند مشکلات همچنان باقی خواهند ماند. اگر علاوه بر سستی در عبادت پروردگار، نسبت به اوضاع جامعه هم احساس مسئولیت نکنیم، دنیا و آخرت ما ویران خواهند شد.
امام جمعه موقت اهل‌سنت زاهدان در پایان سخنانش با اشاره به مشکلات و بحران‌های موجود در جهان اسلام، نمازگزاران را به «دعا و تضرع» تاکید و توصیه کرد و خطاب به آنان گفت: در قبال مشکلات و اوضاع جهان اسلام بی‌تفاوت نباشید و احساس مسئولیت کنید. اگر کاری دیگر از دست‌تان برنمی‌آید برای لحظاتی دست به دعا بردارید و برای رفع مشکلات دعا کنید. گاهی اوقات خداوند متعال یک دعا و آه را نتیجه‌بخش می‌گرداند.