سقوط اوکراین؛ بحرانی که روس‌ها را غافلگیر کرد!

 سقوط حکومت نزدیک به روسیه در اوکراین موجی از شادی را بین شهروندان این کشور اروپایی به وجود آورده است. قدرت به‌طور کامل به مخالفان منتقل شده است؛ نظام جدید، غرب را بر روسیه ترجیح می‌دهد. روسیه که تحولات سیاسی اخیر را در اوکراین صددرصد برخلاف منافع خود می‌بیند، از پذیرش نظام جدید امتناع ‌ورزیده و حکومت مخالفان را  “شورش مسلحانه” قلمداد می‌کند.

 اوکراینی‌ها در واکنش به مواضع روسیه، زبان روسی، که به‌عنوان زبان دوم در این کشور مستعمره‌ی سابق روس، تلقی می‌شد، را برای اولین بار ملغی اعلام کرده و قرارداد تجاری با غرب را پذیرفته‌اند؛ دولت‌های پیشین از پذیرفتن قرارداد تجاری با کشورهای غربی امتناع می‌ورزیدند. مسکو حکومت قبلی اوکراین را دو ماه پیش 15 میلیارد دلار قرض داده بود تا پیشنهاد قرارداد تجاری مذکور با غرب را نپذیرد.
اینکه روس‌ها بتوانند روابط درست و نزدیکی با حکومت جدید اوکراین برقرار سازند، امری بعید به‌نظر می‌رسد، با توجه به اینکه در ابتدای به ثمر رسیدن تظاهرات مردمی اوکراین بین دولت جدید و روسیه تنش‌های شدیدی پیش آمد. اوکراینی‌ها با تظاهرات مستمر و مقاومت در مقابل سرکوب دولت سابق، نشان دادند که از روسیه و سیاست‌های حکومت روسیه خسته شده‌اند.
شکی در این نیست که سقوط ناگهانی دولت دست‌نشانده اوکراین و بحرانی که پس از سقوط این دولت متوجه روسیه در مجاورت مرزهایش شده است، حامل پیامی روشن و صریح برای روس‌هاست؛ روس‌هایی که با وجود انتقادات شدید مجامع مختلف جهانی – بالاخص مسلمانان که روس‌ها را متهم به مشارکت در کشتار سوری‌ها می‌دانند- به پشتیبانی همه‌جانبه از بدترین دیکتاتور خاورمیانه ادامه می‌دهند. حکام روسی که دیکتاتورهای دورتر را زیر پر و بال خود داشته و دارند، هیچ‌گاه تصور نمی‌کردند در همسایگی خود با چنین بحران و چالشی جدی مواجه شوند.
 اما سؤال اینجاست آیا روسیه و دولتمردان این کشور از خواب غفلت بیدار شده و درس عبرت خواهند گرفت؟ آیا بحران موجود در اوکراین، روسیه را با این همسایه مهم مشغول خواهد کرد؟

 شکی نیست که بحران اوکراین در روزهای نخستش قرار داشته و با توجه به خشم ملت این کشور علیه مسکو، احتمال وخیم‌تر شدن اوضاع قابل پیش‌بینی است. الغای زبان روسی که زبان بخش بزرگی از  شهروندان روسی‌زبان در اوکراین است، نشان از شدت خشم مردمی  در اوکراین دارد. در صورتی که روس‌ها مناطق تحت نفوذشان را به جدایی از اوکراین تشویق کنند بحران وخیم‌تر خواهد شد و این امر بر پیچیدگی بحران پیش‌آمده خواهد افزود. تازه‌ترین گزارش‌ها نیز مؤید این امر است؛ رئیس‌جمهور روسیه به نظامیان این کشور دستور داده در مناطق مرزی اوکراین مانور نظامی انجام دهند. از طرفی دولت موقت اوکراین اولین زنگی که به صدا درآورده، زنگ خطر تجزیه این کشور 45 میلیونی است.
نکته دیگر اینکه مشغول شدن روسیه با بحران موجود در اوکراین، موضع سیاسی این کشور را در قبال مخالفان سیاسی نظام سوریه به شدت تضعیف خواهد کرد. دیکتاتور شام نیز نگران بحران اوکراین است و احتمال اینکه اوضاع سیاسی و معادلات گذشته روسیه در قبال نظام سوریه به‌هم بخورد و مقامات روسیه دست از حمایت سیاسی و تسلیحاتی حکومت بشاراسد بردارند، گزینه‌ای دور از انتظار نیست.
 البته اقتضای عقلانیت و مدنظر قرار دادن این نکته که مشارکت در جنایات دیگران روزی دامن‌گیر حامیان این جنایات نیز خواهد شد، تجدیدنظر دولتمردان روسیه در قبال بسیاری از سیاست‌های خارجی را می طلبد؛ زیرا امروز اوکراین و فردا اوستیای شمالی و جنوبی و شاید مخالفان نظام فعلی در مسکو نیز که بارها حکومت ولادیمیر پوتین را به تحجر و فساد متهم کرده‌اند، روزی به‌پاخیزند و آنگاه روسیه برای همیشه اندک نفوذ و جایگاهی که در برخی از کشورهای منطقه دارد را از دست خواهد داد.

ابو عبدالله