مقتدی صدر یکی از روحانیون بانفوذ و مبارز شیعه که در عرصه سیاست در عراق نقش اثرگذاری داشت، روز یکشنبه (16 فوریه/ 27 بهمن) بنا بر اخبار رسانه ها و بیانیه ای منسوب به وی ناگهان از سیاست خداحافظی نموده و فرصت را به رقیبان خود سپرد.
مقتدی صدر فرزند آیت الله صادق صدر و داماد آیت الله محمدباقر صدر یکی از چهره‌های سیاسی و جناحی عراق است. او بنیان‌گذار “سپاه مهدی” است که بیشتر شهرت خویش را بعد از تشکیل سپاه مزبور کسب کرد و در درگیری‌های داخلی عراق نقش مهمی داشت. مقتدی صدر ضمن فرماندهی سپاه مهدی، شاخه‌ی سیاسی جریان “الاحرار” عراق را نیز رهبری می نمود که از این طریق در انتخابات پارلمانی عراق وزنه سنگینی محسوب می شود و هم‌اکنون نیز 6 وزیر در کابینه و 40 نماینده در پارلمان منسوب به جریان الاحرار می باشد.
تحلیل‌گران امور سیاسی در مورد علل تصمیم ناگهانی مقتدی صدر و خداحافظی وی با دنیای سیاست، نظریات متفاوتی دارند. از آنجائی که کناره‌گیری وی از سیاست ضمن اینکه اثراتی در تحولات عراق دارد، بیانگر زوایای پنهان سیاست حاکم در عراق نیز می باشد، لازم دانستیم تأملی بر این جریان داشته باشیم. هر چند مقتدی صدر در سال‌های گذشته نیز بعضا بیانیه های غیرمنتظره‌ای مبنی بر کناره‌گیری از سیاست داشته است، ولی دوباره به عرصه سیاست بازگشته است. اما این بار تا حدودی تصمیم وی با گذشته متفاوت است، زیرا دستور بسته شدن تمام دفاتر و مراکز منسوب به خویش را صادر نموده و از تمام کسانی که به نام جریان وی فعالیت داشته باشند اظهار برائت نموده است.
دفتر مقتدی صدر علت تصمیم ناگهانی وی را حفظ نام نیک خانواده صدر بیان داشته است. البته در شهرت و اثرگذاری مثبت خانواده صدر در جامعه شیعی عراق تردیدی وجود ندارد، اما سوال اینجاست آیا با ادامه فعالیت وی در عرصه سیاستی باعث لکه‌دار شدن نام نیک خانواده صدر می‌شد؟ و در مجموع چه سیاسی در عراق وجود دارد که امکان بدنام شدن خانواده صدر را فراهم می آورد؟
با بررسی کوتاه اوضاع کنونی عراق، و با توجه به توضیحی که در بیانیه مقتدی صدر آمده است، این اقدام غیر منتظره وی یقینا بیانگر سیاست انحرافی و نادرستی است که در عراق حاکم است و باعث نگرانی این روحانی مبارز شیعی شده است.
البته این نکته را باید در نظر داشت که مقتدی صدر نه تنها با سیاست نوری مالکی، نخست وزیر عراق و فسادی که اداره وی وجود دارد،مخالفت می ورزید، بلکه گاهاً مخالفت خویش را با انحرافاتی که در جریان سیاسی منسوب به وی (مقتدی صدر) به وجود آمده بود اظهار می کرد. شاید این نکته بیشتر باعث نگرانی و عذاب وجدان وی گردیده باشد که مبادا با نام خانواده صدر، بر ملت مظلوم عراق- چه شیعه و چه سنی- ظلم و اجحافی صورت گیرد.
بنابراین اقدام مقتدی صدر در شرایط کنونی عراق را می‌توان اعتراضی شدید و انتقادی سخت بر سیاست‌های دولت مالکی دانست که به ناکامی و شکست وی در اداره عراق اشاره دارد.
البته اقدام مقتدی صدر می‌تواند بیانگر اختلاف دو دیدگاه متفاوت روحانیت قم و نجف نیز باشد؛ مراجع قم و نجف در خصوص ورود به عرصه سیاست و حکومت‌داری دیدگاههای متفاوتی دارند. لذا شاید مقتدی صدر در شرایط کنونی به این نتیجه رسیده است که حفظ مصالح دینی و مذهبی جامعه از طریق خدمات اصلاحی و اجتماعی و خدمات‌رسانی، مهم‌تر از پرداختن به سیاست و حکومت‌داری است. به همین دلیل در بیانه‌ی وی به استمرار مراکز خیریه و خدمات‌رسانی تأکید شده است.
به عبارت دیگر شاید ترجیح دین بر سیاست و ادامه راه خانواده صدر، از عوامل مهم کناره‌گیری مقتدی صدر از عرصه سیاست باشد.
عبدالحکیم عثمانی
دیدگاههای کاربران