یکی از مبارک ترین سفرهای مسلمانان در سرتا سر کره خاکی سفر به سرزمین وحی است، سفری که آرزوی هر مسلمان بیداردلی است، امروزه مسلمانان از دور و نزدیک به سوی سرزمین مبارک وحی سرازیرند و با ندای جانانه “لبیک اللهم لبیک” با شور و شوق و حالتی معنوی بندگی خود را در پیشگاه خداوند عزوجل اظهار می کنند تا ابر رحمت خداوندی آنان را فراگیرد.
دوران حج دوران تمرین زندگی و بندگی است، زیرا زندگی به حقیقت با اطاعت خداوند ارزشمند می گردد و این واقعیت می تواند درآنجا عینیت افزون تری داشته باشد و بندگی برای خداوند نیز در آنجا تبلور و ظهور می یابد.
دوران حج دوران درونکاوی و تصفیه روح و روان و تجدید میثاق با آرمانهای دینی و ایمانی است و حاجی واقعی کسی است که بتواند در این مدت کوتاه این پیوند را با رب کریم و رحمان استحکام بخشد و از سرچشمۀ ایمان و تقوا بهره اندوزی کند.
مکه مکرمه خاستگاه اندیشه دینی و محل رویش تفکر توحید و یکتاپرستی است و این شهر مقدس زادگاه پرچمدار یکتاپرستی، یعنی حضرت محمد صلی الله علیه وسلم، و مدینه منوره نیز پرورشگاه بعدی این پیامبر رحمت و یکتاپرستی بوده است. پس راهیان این سرزمین مقدس باید با مدنظر قرار دادن واقعیتهای صدر اسلام و تفکر و اندیشه در سیرۀ حضرت رسول صلی الله علیه وسلم می توانند زودتر به مراد دل نایل آیند و بهره افزون تری برگیرند.
با تامل و تعمق در آیه های 25تا 38 سوره حج، که در رابطه با مسائل حج هستند، راهنمایی های بسیار ارزشمندی را برای راهیان این سرزمین مقدس مشاهده خواهیم کرد.
خدواند عزوجل قبل از هر امری بر این نکته تصریح می فرماید که این محل، محل تبعیض نیست، بلکه همه در آنجا یکسان و در احکام برابرند؛ «سواء العاکف فیه و الباد» [حج:25]
و مسلمان عرب و عجم باید اذعان کنند که اساس برتری و ارزشمندیشان اسلام و چنگ زدن به دستورهای شریعت اسلامی است و برتری از آنِ کسی است که پرهیزگاری را پیشه کند.
نکته دیگری که قابل اهمیت است، پرهیز از نافرمانی و حق ناشناسی و گسستن پیوندهای دینی است. یعنی حاجیان باید فراتر از هر جایی دیگر در آنجا در طهارت باطنی و ظاهری خویش بکوشند، زیرا گناه کردن در هر جا نکوهیده و ناپسند است اما در شهر خدا و رسول نکوهیده تر و بدتر است، عذاب دردناک را از سوی خداوند عزوجل در پی خواهد داشت؛ «ومن یرد فیه بإلحاد بظلم نذقه من عذاب الیم» [حج:25]
درس مهم حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت رسول صلی الله علیه وسلم در آنجا درس توحید بوده است که انسانها خدا را به یگانگی بشناسند و از شرک و بدعت و خرافه گرایی بپرهیزند؛ «أن لاتشرک بی شیئا» [حج:26]
این توصیه مهم و دستور صریح خداوند عزوجل به حضرت ابراهیم علیه السلام درس بزرگ و ارزشمندی برای حاجیان است تا تمامی راههای ورود شرک را بر خویشتن ببندند.
همچنین بیت خداوند عزوجل محل طهارت و پاکیزگی از زنگارهای گناه، معصیت و برحذر شدن از آلودگیهای ظاهری و باطنی است و محلی است که حاجی باید در آنجا در اندیشه تصفیه درون باشد و با آب گوارای طواف، قیام و سجده و رکوع جان و ایمان خویشتن را تازگی و طراوت بخشد؛ «و طهّر بیتی للطائفین والقائمین والرکع السجود» [حج:26]
نکته دیگر آنکه حج مرکزی مهم برای حصول منافع دین ودنیاست، زیرا درآنجا موقعیت بزرگی فراهم می گردد تا آدمی بهره های فراوان برگیرد؛ «لیشهدوا منافع لهم» [حج:27]
و از بزرگ ترین منافع حج دیدار و گفتگو و رایزنی با طیف های مختلف جامعه اسلامی است، به ویژه در مسائل و مشکلاتی که دامنگیر مسلمانان است و انسان آگاه می تواند در پرتو اندیشه درست خود با اندیشمندان مسلمان از سرتاسر جهان دیدار و گفتگو کند و راه حلهای مناسب را دریابد.
امر دیگری که در راستای ترقی حجاج به سوی مراتب قرب و قبولیت تاثیر دارد، ذکر خداوند عزوجل است و حاجیها با نظر داشت نعمتهای فراوان خداوند باید لحظه ای از یاد او غافل نباشند و نباید منعم را گذاشته در نعمت خیره شوند و در صدد جمع آوری مال و کالا باشند؛ «ویذکروا اسم الله فی أیام معلومات علی ما رزقهم الله من بهیمة الانعام» [حج:28]
حجاج در آنجا باید انفاق و بخشندگی را به تمام معنی بیاموزند و با فقرا و بینوایان و مستمندان همکاری و همدردی کنند و از این امر مهم غفلت نورزند؛ «و اطعمو البائس الفقیر» [حج:28]
در آنجا که حالت ازدحام و شلوغی است و ممکن است آدمی در هیاهوی جمعیت دچار حیرت و سرگردانی و سردرگمی شود، اما درهر حال باید حرمت این مکان های مقدس را حفظ کند و خویشتن را در محضر خداوند پندارد و از توهین و تحقیر و بی ادبی بپرهیزد و زبان و اندیشه اش را از انحراف و کژروی محفوظ نگهدارد؛ «و من یعظم حرمات الله فهو خیر له» [حج:30]
از گفتارهای ناروا و کردارهای ناپسند پرهیز کند تا رحمتهای بیکران الهی او را فراگیرد و حسناتش در طوفان گناه برباد نشوند؛ «واجتنبوا قول الزور» [حج:30]
انسان باید با اندیشه ای فارغ از هواها و هوسها به سوی این سرزمین سفر کند و با یکسویی کامل به عبادت خداوند عزوجل مشغول باشد تا با حجی مقبول و مبرور به خانه برگردد و از آلودگیهای ذهنی و فکری و جانی در امان بماند؛ «حنفاء لله» [حج:31]
مسلمانانی که قصد خانه خدا را دارند باید با تمام وجود در برابر دستورات خداوند سر تسلیم فرود آورند و از آنجایی که خدای واحدی دارند و تنها او را مرکز توجه و عبادت قرار می دهند، لازم است تا در همه زندگی از او غافل نشوند و در برابر او تسلیم باشند؛ «فألهکم إله واحد فله أسلموا» [حج:34]
همچنین زائران بیت خدا باید اطاعت خداوند عزوجل را سرلوحه کارهای خویش قرار داده، سر از اطاعت او برنتابند و خالصانه و خاشعانه او را پرستش و بندگی کنند؛ «و بشرالمخبتین» [حج:34]
همچنین حاجیان با توجه با ازدحام وشلوغی زیاد ممکن است با مشکلات توانفرسایی مواجه شوند و یا ازسوی افراد دیگر آزار ببینند، یا خستگی زیاد آنان را فراگیرد، اما در همه حال باید صبر را پیشه کنند و در برابر ناملایمات و کاستی ها شکیبا باشند تا بهره کافی ببرند؛ «والصابرین علی ما أصابهم» [حج:35]
از مهم ترین مواردی که باید زائران سرزمین وحی به آن عنایت کنند، اهتمام فراوان به نمازها است، زیرا با برنامه ریزی منظم برای نمازهای جماعت و سنن و نوافل می توانند در فرصت کوتاهی ثواب بی شماری حاصل نمایند، زیرا یک نمازدر مسجدالحرام برابر با صدهزار نماز است و یک نمازدر مسجدالنبی برابر با پنجاه هزار نماز است و اگر کسی این همه ثواب را از دست بدهد، یقینا ضرر بزرگی را متحمل شده است؛ «والمقیمی الصلوة» [حج:35]
در ضمن این که هر حاجی در اندیشه بجا آوری مناسک حج است و برای خود و همراهان خرج می کند، نباید از مستمندان و فقرا غافل باشد، بلکه از مال خود نیز در راه خدا انفاق کند؛ «و مما رزقناهم ینفقون» [حج:35]
یقینا رسیدن به سرزمین مقدس حجاز توفیق بزرگی از جانب خداوند عزوجل است و بسیاری از انسانها در سراسر زندگی در آرزوی رفتن به حج بوده اند و تلاش نیز کرده اند، اما توفیق رفیقشان نبوده و با حسرت از این دیار رخت بربسته اند.
بنابراین شکر این نعمت بزرگ بر حجاج لازم و ضروری است و شکرگزاری با اطاعت خدا و پرهیز از معاصی نتیجه مطلوبتری خواهد داشت؛ «لعلکم تشکرون] [حج:36]
از همه مهمتر در سفر حج تقوا و پرهیزگاری است و هر کسی با نیتی پاکیزه و عملی شایسته مناسک حج را بجای آرد، خداوند عزوجل از او می پذیرد؛ «لن ینال الله لحومها و لا دمائها ولکن یناله التقوی منکم» [حج:37]
خداوند عزوجل متولی امر نیکان و نیکوکاران و بندگان صالح است و در مواقع مختلف از آنان دفاع خواهد کرد و در هنگامه های مشکل زندگی یار و یاورشان خواهد بود؛ «إن الله یدافع عن الذین آمنوا» [حج:38]
این آیهها درس بندگی و زندگی برای حجاج است تا با مدنظر قرار دادن این واقعیتها راهی دیار نور و سرزمین وحی گردند تا موفق و سرافراز باشند و حجشان موفق قبول یابد.
دیدگاههای کاربران