مختصری از زندگینامه علامه ندوی

برخی از آثاراستاد ندوی که به فارسی ترجمه شده است به شرح زیر می‌باشند.
1- تاریخ دعوت و اصلاح ، درپنج جلد که تا کنون فقط جلد اول آن به فارسی ترجمه و انتشار یافته است.
2- حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمین .
3- نبرد ایدئولوژیک یا ارزیابی تمدن غرب.
4- آئین زندگی.
5- تفسیر سیاسی اسلام.
6- قصه‌های پیامبران در 5 جلد.
7- یقین بندگان خدا.
8- نقش انبیا در سعادت بشر.
9- باز گشت به اسلام .
10- نسل جوان را دریابید.
11- گامی به سوی بیداری اسلامی.
12- نگرشی نوین بر تزکیه و احسان یا تصوف و عرفان.
13- امام سید احمد شهید در آینه تاریخ.
14- تاریخچه دعوت اسلامی در هند و ادوار آن .
15- آشنایی با شخصیت و افکار امام عبدالقادر گیلانی.
16- تجلّی حقیقت ایمان .
17- علامه اقبال در مدینه .
18- مذهب قادیانی .
19- سخنانی چند به برادران ایرانی.
20- دو اندیشه ضد و نقیض.

فعالیت‌های سیاسی
استاد ندوی به کار تدریس و تألیف اکتفا نکرده و نسبت به حوادث جهان بی‌تفاوت نبوده است، او معتقد است که در زمان حاضر که دایره فعالیت حکومتها بسیار گسترده شده و دولتمردان در همه امور، حتی در امور دینی و قانونگذاری اسلامی نیر دخالت می‌کنند، لازم است که علماء درسیاست سهیم باشند و آنانکه دین را از سیاست جدا می‌دانند در حقیقت مسلمانان را به خودکشی ملی و اجتماعی  فرامی‌خوانند.
ازاینجاست که وی جهت احقاق حقوق مسلمین هند همواره با دولتمردان آن سامان، مکاتبات و ملاقات‌های متعدد داشته و به همین منظور دست به تشکیل سازمانها و جنبش‌های ملی، اسلامی زد، استاد ندوی در سال 1945م جنبش پیام انسانیت را بنیان نهاد و درسال 1927م جهت حفظ اصالت و ویژگیهای مسلمین هند، با همکاری وی، انجمن حمایت از نظام خانواده در اسلام به ریاست مولانا قاری محمد طیب، مدیر دانشگاه دارالعلوم دیوبند تأسیس شد و پس از درگذشت ایشان در سال 1938م استاد ندوی به ریاست انجمن مذکور برگزیده شد و همچنین ایشان به منظور بوجود آوردن اعتماد به نفس و پر کردن خلاء رهبری اخلاقی درجامعه هند به سال 1964م به تشکیل شورائی اسلامی تحت عنوان «مجلس الاستشاری الاسلامی» اقدام نمود.
استاد سیدابوالحسن ندوی، بعد از سال 1960م که جمال عبدالناصر فریاد ناسیونالیسم عربی را در مصر بلند کرد و مردم، وی را به لقب رهبر قومیت عربی یاد می‌نمودند و کلمه «لا اله الا الله ناصرحبیب الله» ورد زبان مردم عادی گردیده بود و حکومت مصر در جنگ سال 1967م در مقابل صهیونیست‌ها شکست خورد و موجب تشکیل رژیم اسرائیل گردید، صراحتاً در برابر این فتنه عظیم به موضع گیری پرداخت و علیه ناصر و کسانی که موجبات شرمندگی مسلمین را فراهم آورده بودند دست به انتقاد زد و به وسیله درج مقالات در مجله‌ها و روزنامه‌های مختلف و نشر کتاب و ایراد سخنرانی در کنفرانسها و انجام مصاحبه با رادیو و تلویزیون و روزنامه نگاران، پرده از حقیقت برداشت و ناصر را مقصر اصلی شکست اعراب درمقابل صهیونیست‌ها معرفی نمود.
جمال عبدالناصر در مقابل انتقادهای استاد ندوی واکنش نشان داد و در اثر فشارهای وی به دولت هند، استاد از سوی سفارت این کشور احضار و مورد استیضاح قرار گرفته و گذرنامۀ وی برای مدتی ضبط گردید و ممنوع الخروج شد.

ارتباط با شیخ محمد الیاس و جنبش تبلیغ
نخستین ملاقات استاد ندوی با شیخ محمد الیاس، بنیانگذار جنبش تبلیغ، در اوایل سال 1940م هنگامی که شیخ همراه با هیأتی به منظور آگاهی از مراکز دینی و فعالیت‌های گوناگون مذهبی و آشنایی با جنبشهای اسلامی هند، به هندوستان مسافرت نمود، صورت گرفت. استاد با اولین دیدار و ملاقات، به شدت تحت تأثیر خصوصیات بارز اخلاقی و معنویّت شیخ محمد الیاس قرار گرفت و چنان شیفته شخصیت ممتاز وی گردید که هنگام مراجعت از نزد شیخ، با زبان حال این مصراع از شعر شاعر را تکرار کرد. دیرینه سال پیری بُردش به یک نگاهی
این دیدار، نقطۀ عطفی در زندگی استاد ندوی پدید آورد، به گونه‌ای که از آن پس تلاش طاقت‌فرسایی را در راه دعوت و تبلیغ و ارشاد مردم آغاز کرد و سرانجام در سال 1945م از مسئولیت تدریس کناره‌گیری نموده و همراه با هیأت‌های تبلیغی به داخل و خارج از کشور عزیمت نمود، چنانکه در سال 1366 هـ ق 1947م) به مدت شش‌ماه در سرزمین حجاز به قصد دعوت و ارشاد مردم اقامت گزید و با قشرهای مختلف مردم تماس بر قرار نمود.

جهانگردی و ارتباط با دنیای اسلام
استاد ندوی پیوسته در کنفرانس‌ها و سمینارهای علمی و تحقیقی کشورهای اسلامی و ممالک غربی حضور می‌یابد و شرکت فعال داشتند و بمنظور رسانیدن پیام اسلام به اقصی نقاط دنیا، به اکثر کشورهای گیتی مسافرت داشته و در بسیاری از نهضت‌های مردمی و جنبش‌ها و ارگان‌‌های دینی نقش داشته و در شکل‌گیری، تداوم و ادامۀ حرکت آنان سهم بسزائی داشته‌اند.
استاد ندوی بسیار مشتاق بوده اند که جهان اسلام رهبری دنیا را به عهده گیرد و از پیروی کورکورانه و تقلید از بیگانگان اجتناب ورزد، بویژه به سرزمین حجاز و جزیرة العرب توجه خاصی مبذول داشته است و همواره به سران عرب در تماس بوده و به وسیله نامه و ملاقات‌های متعدد آنها را به پیاده کردن نظام و احکام اسلام درسرزمین‌های خود سفارش کرده است.
آغاز این ملاقات‌ها با امیر سعود ابن عبدالعزیز و سپس با ملک فیصل، ملک فهد و ملک خالد بوده است و نیز د رکنفرانس‌های «رابطة العالم الاسلامی» (مکه) و دانشگاه اسلامی مدینه و کنفرانس «الدعوة و الدعاة» و گردهمایی‌های بین المللی «مؤتمرالتعلیم» ( که استاد افتخار عضویت همه را داسته اند)، اندیشۀ رهبریت جهان اسلام را  ابراز داشته است.
استاد ندوی درسال 1947م، سفر شش‌ماهۀ دیگری را بمنظور دعوت و تبلیغ در سرزمین حجاز به آن دیار آغاز نمود و برای بار سوم نیز در سال 1950م به آن سرزمین سفر کرد در این سفر، سلسله گفتارهایی را تحت عنوان «بین العالم و جزیرة العرب» در رادیو سعودی ایراد نمود و از آن پس نیز بارها به هدف نشر فرهنگ اسلامی به آن دیار مسافرت کرد.
استاد ندوی در سال 1951م به کشورمصرو سرزمینهای مشرق عربی (سودان، بیت المقدس، اردن و عمان) مسافرت کرد و شش ماه در مصر اقامت گزید، وی در این سفر با طلاب حوزه‌های علمی، جوانان و تحصیل کردگان دانشگاهی، مستقیماً در تماس بود و مقالات متعددی درمجلات کثیر الانتشار عربی زبان منتشر ساخت، در سال 1955م به شام (سوریه)، لبنان و ترکیه سفر کرد و در رادیو سوریه نیز سخنانی ایراد نمود، همچنین در سال 1961م به هنگام مسافرت به کویت، پیامی تحت عنوان «اسمعی یا زهرة الصحراء»، خطاب به ملت و مسئولین آن کشور از طریق رادیو انتشار داد.
استاد درسال های 1963م و 1964م به اروپا و اسپانیا مسافرت نمود و ندای روح بخش اسلام را به گوش مردم اروپا و اسپانیا رسانید.
وی در سال 1973م  در رأس یک هیأت بلند پایه به منظور آگاهی از اوضاع مسلمین به شش کشور خاورمیانه (افغانستان، ایران، لبنان، اردن، سوریه و عراق) سفر خود را آغاز نمود و در سال 1974م از سوی رابطة العالم و بنا به دعوت حاکم شارجه به دبی، شارجه و ابوظبی مسافرت نمود.
درسال 1976م فدراسیون دانشگاههای اسلامی «رابطة الجامعات الاسلامیة» جلسۀ خود را در رباط پایتخت مراکش برگزار نمود، استاد ندوی که عضو این فدراسیون است بنا به دعوت آن و همچنین بنا به دعوت قبلی ملک حسن ثانی؛پادشاه مراکش به رباط سفر کرد.
وی در سال 1977 م از سوی سازمان اسلامی (m.s.a) به آمریکا دعوت شد که در این سفر از تمام ایالت‌های امریکا دیدن نمود و در پنج دانشگاه معروف آنجا سخنانی ایراد کرد، مجموعه این سخنرانی‌ها در کتابی بنام «احادیث صریحة فی امریکا» جمع آوری شده است.
ندوی در سال 1400هـ ق (1979م) بار دیگر به مکۀ مکرمه دعوت شد، تا در کنفرانس وزرای کشورهای اسلامی شرکت جوید، همچنین در همین سال از سوی حکومت قطر برای شرکت در کنفرانس جهانی سیرت که استاد عضو شورای اجرائی و کمیته انتخابی آن بود، به قطردعوت شد و در آن کنفرانس شرکت جست، سپس در سال 1402هـ ق به منظور شرکت در کنفرنس دیگری تحت عنوان «ملتقی الفکر الاسلامیة» به کشور الجزایر مسافرت نمود، همچنین در سال1404هـ ق (1984م ) به کشور یمن سفرکرد و با مقامات دولتی و مذهبی آنجا ملاقات نمود و طی این سفر سخنرانیهائی در دانشگاه صنعا و دانشکده خلبانی ،ایراد و از مشکلات جهان اسلام سخن به میان آورد.
استاد ندوی در یمن مورد استقبال گرم قشرهای مختلف مردم قرار گرفت و سرود استقبالیه‌ای توسط جوانان به اجرا در آمد که مضمون آن چنین بود (ما ابوالحسن را بر روی سر و چشم استقبال می‌کنیم): «مرحبا بابی الحسن نمشی علی الرؤس و المقل» و در همین سال در جلسۀ ادیبان و محققان و دانشوران در کشور بنگلادش شرکت جست.

مسئولیت های اجتماعی و دینی
استاد ندوی همواره از قبول و احراز پست‌های دولتی اجتناب نموده است، ولی مسئولیت‌های مذهبی و اجتماعی فراوانی را به عهده دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
استاد در سال1962م به عنوان عضو شورای دارالعلوم دیوبند برگزیده شد در همین سال به عضویت شورای هیأت مؤسسان سازمان جهانی «رابطة العالم الاسلامیة» مکه و نایب رئیسی آن و نیز به عضویت شورای دانشگاه اسلامی مدینه منوره برگزیده شد، ایشان ریاست ندوة العلماء و ریاست شورای اجرائی مرکز تحقیقات اسلامی ژنو را به عهده دارد، در سال 1983م برای نخستین بار در دانشگاه آکسفورد بزرگترین دانشگاه بریتانیا و معروفترین دانشگاه دنیا اقدام به تأسیس مرکز اسلامی نمودند این مسئولیت را به عهده داشتند، وی همچنین عضویت ادارۀ علمی و تحقیقی موسسۀ «آل البیت» در شرق اردن را به عهده داشتند.
استاد ندوی مسئولیت‌های متعددی در اکناف جهان، در جهت خدمت به اسلام و مسلمین بر دوش گرفته بودند و بخاطر تلاش‌های مستمر، در راه خدمت به اسلام و مسلمین، جایزه ویژۀ خدمت به اسلام، موسوم به جایزه شاه فصیل که هر ساله از سوی حکومت سعودی به فعّالترین دعوتگر و خدمتگزار به اسلام اهدا می‌شود، و درجهان اسلام، همانند جایزه نوبل در اروپا می‌با‌شد، در سال 1980م به استاد ندوی اختصاص یافت، ایشان این مبلغ را که معادل 000/200ریال سعودی و یک مدال طلا بود بنفع اسلام و در میدان خدمات دینی مصرف کرد، بدین ترتیب که نصف آن را به مهاجران افغانی و ربع آن را به تحفیظ القرآن الکریم و ربع دیگر آن را به مدرسه صولتیه مکه مکرمه اختصاص داد.

تواضع و فروتنی
استاد ندوی به رغم داشتن کمالات انسانی برجسته و دانش فراوان، بسیارمتواضع بود، حق جوئی و فروتنی دو صفت بارز استاد ندوی بشمارمی‌آمدند و با آنکه به مدارج عالی علمی رسیده و در جهان اسلام منصب‌های مهمی را به عهده داشتند، هیچگاه دیده نشد که از دانش و منصب‌های خود با کسی سخن به میان آورد، استاد ندوی همواره از پوشیدن لباسهای فاخر و از مظاهر فریبنده دنیا دوری می‌جستند.