اشاره: شهرستان «بیرجند»، مرکز استان خراسان جنوبی، از شهرهای مهم و خوشنام کشور است. اهلسنت در این استان جمعیت قابل توجهی را بهخود اختصاص داده است. استان خراسان جنوبی بهویژه شهرستان بیرجند به داشتن شخصیتهای برجستهی علمی (حوزوی و دانشگاهی) در کشور مشهور است.
پایگاه اطلاعرسانی «سنیآنلاین» برای آشنایی بیشتر خوانندگان گرامی با اوضاع و احوال اهلسنت شهرستان بیرجند، گفتوگویی را با مولانا غلامحیدر فاروقی، امامجمعه اهلسنت بیرجند و از علمای فعال و برجستهی اهلسنت کشور انجام داده است.
مولانا فاروقی از سال 1373 هـ.ش امامت جمعه اهلسنت بیرجند را بر عهده دارد. ایشان در گفتوگو با «سنیآنلاین» ضمن ارائه گزارشی از آمار و فعالیتهای اهلسنت بیرجند، به برخی مشکلات اهلسنت این شهرستان نیز اشاره کرده است؛ از انتقاد در خصوص «بیوفایی» نماینده مردم بیرجند در مجلس شورای اسلامی به وعدههایش در مورد اهلسنت گرفته تا پیگیریهای بینتیجهی واگذاری عیدگاه اهلسنت بیرجند و… .
متن کامل این گفتوگو در ادامه میآید:
– لطفاً در مورد تاریخچهی شهرستان بیرجند، قدمت تاریخی، جمعیت کنونی و نسبت اهلسنت در این شهرستان، توضیح مختصری بیان کنید.
** بسماللهالرحمنالرحیم. بنده نیز عرض سلام و خسته نباشید دارم خدمت عزیزانی که در پایگاه اطلاعرسانی «سنیآنلاین» زحمت میکشند؛ فعالیت این عزیزان خدمت بسیار بزرگی بهویژه برای جامعهی اهلسنت ایران میباشد.
بیرجند شهری با قدمت تاریخی طولانی است. در شهرستان بیرجند مساجد تاریخی نیز وجود دارند که قدمت بنای آنها به قرن هشتم برمیگردد.
شهرستان بیرجند بیش از 800هزار نفر جمعیت دارد که حدود 200 هزار نفر از آنها اهلسنت هستند. در بعضی شهرها و روستاها، اهلسنت اکثریت قریب بهاتفاق را تشکیل میدهند. جمعیت ساکن در مرکز استان بیش از 300 هزار نفر است، که 20درصد آن را اهلسنت تشکیل میدهد. البته بهخاطر خشکسالیهای طولانی اخیر جمعیت مرکز رو به افزایش است. جمعیت اهلسنت در مرکز استان آنقدر زیاد است که در نمازهای عیدین علاوه بر "مسجدالنبی" که در سه طبقه است، خیابانهای منتهی به این مسجد نیز پر میشوند. متأسفانه با تقاضاهای مستمری که در خصوص واگذاری مصلا و عیدگاه صورت گرفته است، تا امروز که 15 سال از این درخواست میگذرد و ما پیگیر این قضیه هستیم، جواب مثبتی به ما داده نشده است.
– اگر در مورد مناطق سنینشین بیرجند معلومات بیشتری در اختیار خوانندگان ما قرار دهید، ممنون میشویم.
** اهلسنت در بسیاری از مناطق بیرجند سکونت و حضور گسترده دارند؛ در بعضی مناطق 50 درصد و در بعضی دیگر تا 80 درصد نفوس را تشکیل میدهند.
مرکز ثقل اهلسنت شهر "اسدیه" است که حدود 80 درصد اهلسنت در این شهر زندگی میکنند. در شهر "طبس" نیز که در نزدیکی اسدیه است، اهلسنت 90 تا 95 درصد را شامل میشوند. «درمیان»، «نوقاب»، «هندوالان»، «تاقان» و روستاهای بسیار بزرگ دیگری هم وجود دارد که 98 تا 100 درصد نفوس آن اهلسنت است.
– لطفاً چند تن از مشاهیر خراسان جنوبی، معاصرین و غیرمعاصرین را که در زمینهی روشنگری و بیداری اهلسنت استان و حفظ هویت آنان نقش مؤثری ایفا کردهاند معرفی بفرمایید.
** بزرگانی همچون علامه عبدالعلی بیرجندی در بیرجند میزیستهاند که اکنون قبر ایشان در روستای «بُجد» واقع در 7کیلومتری بیرجند قرار دارد. ایشان از علمای بزرگ قرن نهم و از بزرگان احناف و فقیه و ستارهشناس ماهری بودهاند. در حاشیههای کتاب «الهدایة» و در بسیاری دیگر از کتابهای فقهی از ایشان نام برده شده است.
از علمای معاصر مشهور بیرجند میتوان مرحوم مولانا عبدالعزیز اللهیاری را نام برد؛ ایشان از دوستان صمیمی بنده بودند که حدود 10 سال در کنار هم مشغول خدمت بودیم.
– تعداد مدارس و مراکز دینی اهلسنت خراسان جنوبی چقدر است؟
** از مدارس دینی نسبتاً قدیمی، یکی حوزهی علمیهی «الصدیق» بیرجند است که در سال 1362 تاسیس شده است و الحمدلله در همهی دورهها طلبه دارد و تا کنون 35 نفر از این حوزه فارغالتحصیل شدهاند؛ اما بهعلت مسائلی نتوانستهایم مراسم ختم بخاری برگزار کنیم و از علما دعوت بهعمل بیاوریم. هرچند ده سال پیش که حدود 15 نفر فارغالتحصیل داشتیم، توانستیم مراسمی برگزار کنیم که مهمانان بزرگواری از دور و نزدیک، ازجمله جناب مفتی محمدقاسم حفظهالله به آن مراسم تشریف آوردند. ولی بعد از آن، دیگر فرصت آن را نیافتیم که برای فارغالتحصیلان خود مراسمی برگزار نماییم.
اکنون حوزهی "الصدیق" بیرجند به یک مجتمع آموزشی تبدیل شده و در کنار تدریس و آموزش علوم دینی، بخشهای کودکستان، آموزش نوآموزان، بخش آموزش خواهران و برادران و شعبههای حفظ قرآن کریم، در بخش آقایان و بانوان و دارالقرآن نیز در این مرکز دینی دایر گردیده است.
مدرسهی قدیمی در "طبس" نیز درحال خدمت است و مدرسهی دیگری هم در «ماخونیک» وجود دارد که اکثر طلبههای آن در بخش حفظ قرآن کریم مشغول هستند. حوزهی عملیه «علامه ابوالحسن ندوی» هم در منطقهی "نصرالدین" فعالیت دارد؛ این چهار مدرسه نسبتاً بزرگتر و فعالتر هستند. البته اهلسنت بیرجند مدارس دینی دیگری نیز دارند.
– بیش از سه دهه است که مدارس استان سیستانوبلوچستان تحت نظارت شورایی بهنام «شورای هماهنگی مدارس اهلسنت» فعالیت میکنند که نتایج و تأثیرات مثبتی را بههمراه داشته است. آیا در مدارس دینی استان خراسان جنوبی یا بهطور کلی در استانهای خراسان نیز چنین شورایی هست؟
** متأسفانه تاکنون در خراسان چنین شورایی تاسیس نشده است که بُعد مسافت بین استانها و شهرستانهای خراسان را میتوان یکی از علل آن بیان کرد؛ اما علما همواره در فکر تشکیل چنین شورایی هستند. صحبتهای پراکندهای نیز در مورد راهاندازی چنین شورایی شده است، اما هنوز به نتیجهای دست نیافتهایم.
– در دولت نهم موضوعی تحت عنوان «طرح ساماندهی مدارس دینی» مطرح شد که بعدها به «شورای برنامهریزی مدارس» تغییر نام داد. اکثریت قریب بهاتفاق مدیران مدارس دینی و علمای اهلسنت کشور با این طرح مخالفت کردند، واکنش مدیران مدارس دینی اهلسنت خراسان جنوبی به طرح مذکور چگونه بوده است؟
** بله. سالهاست که چنین تلاشهایی صورت گرفته اما علما تاکنون با آن طرحی که مورد نظر آنان است موافقت نکردهاند. در این زمینه اگرچه مسئلهی نظارت بر مدارس را پذیرفتهایم، اما در مسائل دیگر مدارس ازجمله تعیین اساتید، روش انتقال طلاب از مدرسهای به مدرسهی دیگر و… آزاد هستیم و اختیار به دست خود علما است.
– جنابعالی بهعنوان شخصیتی که مدتهاست در مسند امامجمعهی مرکز استان خراسان جنوبی خدمت میکنید، اوضاع دینی، فرهنگی و سیاسی اهلسنت این استان را چگونه ارزیابی میکنید؟
** الحمدلله در کل استان و بهویژه در شهر بیرجند، شاهد فعالیتهای بسیاری هستیم؛ در خود "مسجدالنبی"- مسجد جامع اهلسنت بیرجند- تمام شبها قبل از نماز عشاء جلسهی درس داریم؛ دو شب حدیث، دو شب فقه و سه شب هم سیرت پیامبر و تاریخ اسلام تدریس میشود. علاوهبر این در منازل نیز کلاسهای آموزش قرآن و احکام اسلامی بانوان توسط خواهران فاضله برگزار میشوند. در خود مسجد نیز خواهران در هفته دو جلسه دایر میکنند که برای همه اطلاعرسانی میشود تا در آن شرکت کنند.
در محلهها نیز مکاتبی ساخته شده است تا شاگردان مدارس دولتی در شیفت خالی آموزش دینی میدهند. در شهرستان بیرجند هم برای شاگردان دبیرستان هر شب کلاس داریم. در میان جوانان چنان فعالیت شده است که 30 تا 40 درصد کسانی که در مسجد و سخنرانیها حاضر میشوند، جوانان هستند. اکثر مردم بیرجند، افراد تحصیلکردهای هستند، چنانکه درحال حاضر فقط در بیرجند 45 پزشک، 150 تا 200 دبیر آموزشوپرورش اهلسنت خواهر و برادر داریم.
مرکز جماعت تبلیغ هم در بیرجند فعال است؛ مرکز جماعت و تبلیغ خودِ "مسجدالنبی" است. با توجه به اینکه در اعزام جماعتها به خارج از استان محدودیتهایی وجود دارد، جماعتها از مرکز جماعت تبلیغ به داخل استان اعزام میشوند.
اوضاع سیاسی بیرجند را نمیشود با استان سیستانوبلوچستان مقایسه کرد، اما بههرحال میتوانیم بگوییم نسبتاً خوب است و با مشکل حادی دچار نیستیم، اما بازهم گاهی اوقات برخوردهای سلیقهای دیده میشود.
– آیا اهلسنت در فعالیتهای سیاسی استان خراسان جنوبی نیز نقش دارند؟ آیا نمایندهای اهل سنت از بیرجند داریم؟
** نه! اهلسنت نمایندهای ندارند؛ اما چون رأی اهلسنت سرنوشتساز است همواره کاندیداها دست به دامان اهلسنت میشوند. ما هم شورایی متشکل از علما و معتمدین داریم که اعضای آن در چنین مواردی گردهم میآیند و شخص اصلح را انتخاب میکنند؛ اما متأسفانه بعد از رأیدادن ما تاکنون ندیدهایم که نمایندهای به وعدههای خود وفا کند. مانند نمایندهی کنونی که در دورهی قبل نیز نماینده بود. یکبار وی را به مسجدالنبی فراخواندیم و در مقابل مردم مورد بازخواست قرار دادیم؛ پرسیدیم شما که سه سال است نماینده هستید، چرا کوچکترین کاری برای اهلسنت، ازجمله واگذاری زمین عیدگاه نکردهاید؟ متأسفانه از نظر سیاسی برخی افراد با اهلسنت چنین برخوردهایی میکنند.
ـ از اینکه وقتتان را در اختیار «سنیآنلاین» قرار دادید سپاسگزاریم.
دیدگاههای کاربران