ماں سالءِ 22هـ.قءَ اسلامءِ لشکرءَ، إٻرانءِ گٻشترٻں ملک گپتگ أت، رندچه کرمانءُ سیستانءِ فتح بیگءُ گرگءَ «مَکُّران»ءِ باره(نوبت)رس إت.
اسلامءِ لشکرءِ سرمستر، حضرت عبدالله بن عامر-رضی الله عنه-گۏں مزنٻں لشکرے دٻم په مکرانءَ رهادگ بیت.آوهدءَ مکرانءِ حاکم، شخصے بنام «راسل»أت. وهدٻکه«راسل»ءَ إے حال رس إت که اسلامءِ لشکر پٻداگ إنت، آئیءَ هما دمانءَ په سندءِ حاکمءَ کاگدے دٻم دات که په مئی مدتءَ بیا.گڑا دٻر نبیت که سندءِ مددتیاں آتک أنتءُ مکرانءِ لشکرءَ هور بیت أنت، چه آنٻمگءَ اسلامءِ بَزٻں لشکر هں چه راهءَ رس إت.
آ دگه صباحءَ دوئٻں لشکر دٻم په دٻم بیت أنت، جنگءِ دنز پادآتک، زهمانی توار چست بیتءُ هر نیمگءَ تیر، گوارگءَ لَگّ إت. بلے دٻرے نگوست که مسلمانانی پیروزیءِ ڈهل توارءَ لگ إت. راسلءَ وتی فوج پدءَ کشّ إتءُ مسلمانانی دٻمءَ وتی سری جهل کت.
رند چه إے پیروزیءَ حضرت عبدالله بن عامر-رضی الله عنه-چه مکرانءَ درآتک، بلےگۏں آئیءِ درآیگءَ، راسلءَ پدا باهند کتءُ اسلامءِ خلافءَ اۏشتات.
ماں سالءِ 23هـ.قءِ گڈسرءَ، حضرت حکم بن عمرو تغلبی-رضی الله عنه-مأموربیت که پدا مکرانءِ سرءَ حمله بکنتءُ إے باهند کنۏکانءَ وتی جاهءَ بنندٻنیت.
حضرت حکم بن عمرو-رضی الله عنه-ءَ حمله کتءُ سکٻں جنگے پٻش آتک. آخرسرءَ مسلمانان پیروز بیت أنت، راسل ماں إے جنگءَ کشگ بیتءُ اسلامءِ بیرک، ماں مکرانءَ چست بیت.
رند چه إے مزنٻں پیروزیءَ حضرت حکم بن عمرو-رضی الله عنه-ءَ مکرانءِ فتحءِ بارهءَ شعرے پِربست که آ إے پیم إنت:
لقد شبع الأرامل غیر فخر/بفیــئ جآءهم من مــکران
أتاهم بعد مسغبة وجهد/وقد صفرالشتآء من الدخان
فإنـی لایـذم الجیش فعلی /ولاسـیفی یــذم ولاســنـانی
(البدایة والنهایةجـ7ءُ8 صـ261)
بے فخرءَ گوشاں که بے شک سٻر بیت أنت جنوزاماں، چه آ غنیمتے که چه مکرانءَ آیاں رس إت.
إے مال رند چه آیانی بزّگیءُ شدیگیءَ ماں آ حالءَ که زمستانءِ سارتی إش بے آسءِ رۏک کنگءَ گوازٻنتگ أت ، آیانی دستءَ کپت.
لشکر، منی کارءِ سرءَ هچ عیبے گپت نکنت، همے پیمءَ منی زهمءُ نیزهءَ کسے ایرادگپت نکنت.
حضرت حکم بن عمرو-رضی الله عنه-ءَ رند چه مکرانءِ گِرگءَ، غنیمتانی پَنچِک(خمس) گۏں حضرت صحار عبدی-رضی الله عنه-ءَ، أمیرالمومنین حضرت عمر فاروق-رضی الله عنه-ءِ محضرءَ دٻم دات أنت.
وهدے که حضرت صحار عبدی-رضی الله عنه-مدینهءَ رس إت؛ حضرت عمر فاروق-رضی الله عنه-ءَ گوشت: مکرانءِ حالاں بدئے.
حضرت صحار عبدیءَ گوشت: «یا أمیر المؤمنین! أرض سهلها جبل،ومآءها وَشَل، وتَمرها دَقَل، وعَددها بَطَل وخیرها قلیل، وشرها طویل والکثیر بها قلیل، والقلیل بها ضائع وماورآءها شر منه».
فقال عمر: أ سجّاع أنت أم مخبر!؟ فقال: بل مخبر.[تاریخ طبری جـ 8صـ407]
حضرت صحار عبدیءَ گوشت: اے أمیر المؤمنین! مکران، جاگاهے که آئیءِ دشتءُ بیاباناں کۏهءِ پیمءَ سک أنتءُ آئیءِ آپ هں ناوش أنتءُ مردمانی قهرمان أنت ءُنپ إش کم إنتءُ زیان إش بازإنتءُ بازٻں نفر آیانی دٻمءَ کمّ أنتءُ کمّٻں هں بزّگءُ آ دیمتری چه اوداں بدتر إنت.
حضرت عمر-رضی الله عنه-ءَ گوشت: تو په من شعر وانگئے یا مکرانءِ حالاں دیگئے!؟
گوشتی: مکران حال همے پیما إنت که من گوشت .
گڈا حضرت عمر فاروق-رضی الله عنه-ءَ گوشت: چه منی نٻمگءَ حضرت حکم بن عمرو-رضی الله عنه-ءَ بگوش که إے وهدی اسلامءِ لشکر گٻشتر دٻمروی مکنت.
نبیسوک: شاکر رئیسی
*************************************
سرچمّگاں:
1. ابو عبدالله یاقوت حموی، معجم البلدان
2. ابن کثیر، البدایة والنهاية جـ7ءُ8
3. ابن جریر طبری، تاریخ طبری جـ 8
4. عبدالصمدسربازی، بلوچءُ بلوچستان
چمشانک