1. بزانت
چوناھیا زبان یک راجے ءِ پجار اِنت که آ راج چه زُبان ءَ زانگ ءُ پجارگ بیت اِنت. انچو گْوش اَنت که بے زبان ءَ یک راجے ءِ پجار ءُ شُناس نه بیت، ناں که بے زبان ءَ آ راج راجے گْوشگ بیت، بلکیں آ یک پدمنتگیں راجے گْوشگ ءُ پچّارگ بیت اِنت ءُ پد ءَ دُنیا ءِ تّک ءُ پھناداں چوُشیں راجے اُوں نیست اِنت که آ راج ءَ را زبان نیست اِنت. بے زبان ءَ تو گْوشت کن ئے که یک مُرگے بے بانزُل ءَ بال کُرت نه کنت، یا یک بے پادیں مَردُم ءِ تر ءُ تاب کُرت نه کنت.
2. بلوچی زبان
ھمے وڑ ءَ مارا ءُ شُما را واجه ھُداوند ءَ یک شِرکنیں زُبانے ءِ واھُند کُرتگ که آ زبان شھدیں «بلوچی زبان» اِنت. اے زُبان پاکستان ءِ نه، بلکیں ایشیا ءِ گپ کنوکیں زُبان اِنت. به کَول ء اے آر داد: «بلوچی زبان چه کوھنتِریں زُباناں یک زبانے لیکگ بیت»، بلے بَدبھتی ایش اِنت که اِشی ادب ءِ جُھد نه کَنگ ءِ سَوَب ءَ
کِساس ءَ چه گیش پّدمنتگی ءِ آماچ بوتگ.
3. بلوچی زُبان ءِ اَرزشت
بلوچی زبان گوں وشیں ءُ شِرکنیں لبز ءُ گالاں، گپّ ءُ تْراناں، شَیر ءُ شائریاں، کِسه ءُ کَسمانکاں بِه گر داں دِگه بازیں چیزّانی ھوری ءَ یک کوھیں ارزشتے دار اِیت. چی ءَ که اے زُبان ءِ وتی یک دپترے ھست اِنت، اے دپتر سَک باز کْوھن درا بیت اِنت. دومی ارزشت ایش اِنت که بلوچی زبان تھنا بلوچستان ءُ پاکستان ءَ نه، بلکیں دنیا ءِ دگه نازیں دمک ءُ دَراں ھم گپّ ءُ ھبر کنگ بیت اِنت.
بزاں ایشیا ءِ روچ بّرکتی ڈیه اُمان ءَ، بھرین ءَ، دَبئی ءَ، ایران ءَ، اُوگانستان ءَ ھوار یورپ ءِ لھتیں دمکاں ھم گپّ ءُ ھبر کنگ بیت اِنت. دُرستاں چه گیش روچ بّرکتی ڈیھاں بلوچی زُبان ءَ را جْوانیں شَرپے دَیگ ءُ بکشاھگ بیت. اِشی ءِ مستریں سَوَب ایش اِنت که بلوچ چه زمانگاں په کار ءُ روزگار ءِ پٹءُپول ءَ دْراںڈیھی شُتگاں ءُ پد ءَ چیزّے مردم ھمود ءَ جاهمنند اُوں بوتگ اَنت. ھمے مردمانی سَوَب ءَ اُود ءِ جاهمنندیں مَردُماں ھم بلوچی زبان ءَ گپّ ءُتْران کناں سالانی ھساب ءَ بلوچی، بلوچ جاهمنند ءُ بلوچی زبان ءِ بابت ءَ مَراگِش اڈ دے اَنت. پمیشکا گِندگ ءَ کئیت اِنت که بلوچی زبان ءَ را ڈیھی مَردُم جْوانیں شَرپے دَیگ ءَ اَنت، ءُ گُڈّسَری ءَ گْوشت کن ئے بلوچی زُبان کِساس ءَ چه گیش ارزشت دار اِیت.
4. زُبان ءِ گار ءُ بیگواه بوَگ
بَنی آدم ءِ مَستریں پجّار ءُ آئی ءِ نام «زُبان ءُ دود» اِنت. پمیشکا ھر راج ءَ په وتی راجی زُبان ءُ دودانی رکّینگ ءِ ھاتر ءَ مدام گوں مُھر ءُ مُھکمی ءَ جُھد کُرتگ که مئے زُبان ءِ زَگریں گال گار ءُ بیگواه مه به اَنت، بلکیں پدریچ در پدریچ کارمرز به به اَنت. آیاں مُدام ھاٹیگ به رَس اِیت ءُ دومی نیمگ ءَ زگریں زُبان، مئے زُبان ءَ ھِچ وڑ ءَ پُروش مه دے اَنت.
اگاں ما ءُ شُما گوں ھورتچمْی ءَ به چار اِیں گُڑا ما را ءُ شُما را ھمئے گِندگ ءَ کئیت اِنت که مئے ءُ شُمئے زُبان ءِ ھما شِرکنیں گال، گَپ ءُ ھبر روچ په روچ گار ءُ بیگواه بوَگ ءَ اَنت ءُ ایشانی جاه ءَ دَریں زُبانانی گال، گپ ءُ ھَبر کارمرز بوَگ ءَ اَنت. اے بےسوب کار ءُ تپاوت گیش چه گیش وانندیں مَردُمانی دست ءَ اَچ بوَگ ءَ اِنت. چی ءَ که آ وتی وانگ ءِ پِڑ ءَ گوں دَری زُباناں بندوک اِنت. چریشانی سَوَب ءَ آ مُدام وتی گپ ءُ ھبرانی ته ءَ انگریزی، اردو ءُ دِگه زُبانانی لبز کارمرز کن اَنت.
دومی نیمگ ءَ بلوچی زُبان ءِ گار ءُ بیگواه بوَگ ءِ مَستریں سَوَب آئی لبزانک ءِ سر ءَ کار نه کنگ اِنت. وھدے یک زُبانے ءِ لبزانک ءِ سر ءَ گوں مُھکمی ءَ کار ءُ دلگوش کنگ به بیت گُڑا آ زُبان ھِچ وڑ ءَ پدمنتگی ءِ آماچ نه بیت. بلے انیگیں دور ءَ وھدے که بلوچ مَردُم مَراگِشانی ته ءَ وتی سَرپدیں مَردُماں توار جنت ءُ پد ءَ ھما سَرپدیں مَردُم اگاں زُبان ءِ سر ءَ گپ جَنگ بِندات کَنت گُڑا آ کدی ھم زُبان ءِ گالانی گار ءُ بیگوائی ءِ سر ءَ تران نه کنت. پمیشکا اے اَملانی رِد ءَ بلوچی زبان نِزوری ءِ نیمگ ءَ رواں اِنت.
5. بلوچی زُبان ءِ رکّینگ ءِ ھاتر ءَ تْرندیں گامگیج
اے یک تچکیں ھبرے که چونیں کارے یا کِسبے به بیت اِنت آ بے تْرندیں گامگیج ءُ بے کُربانی ءَ دیمروئی کُرت نه کنت. ھمے وڑ ءَ بلوچی ءِ زبان ءِ مُھر ءُ مُھکم ءُ دیمروئی ءِ ھاتر ءَ تُرندیں گامگیج زورگ ءُ کارمرز کنّگ المی اِنت. دُرستاں پیش آئی مُھر ءُ مُھکم بوَگ ءِ ھاتر ءَ آئی ءِ ادب ءُ لبزانک ءِ سر ءَ کار کنگ لوٹ اِیت. ھما باز گار ءُ بیگوائیں لبزانی پٹّءُپول آیاناں کتاب ءُ میگزین، دگه نبشتانکانی ته ءَ کارمرز کنّگ لوٹ اِیت.
دومی نیمگ ءَ په زُبان ءِ رکّینگ ءِ ھاتر ءَ نبشتهکارانی نبشتھی ءَ ھوار آیان ءَ بلوچی ھبر کنّگ ھم لوٹ اِیت. ءُ سالانی ھساب ءَ آیان ءَ مَراگش اڈّ دَیگ لوٹ اِیت، پرچا که مئے بلوچی زبان تھنا میتگ ءُ کوھانی دمکاں ساپیں لبزاں گوں گپ ءُ تران کنگ بیت اِنت. اِشی ءَ چه ابید، شھر ءُ بازاراں اُردو ءُ انگریزی ءُ دگه زُبانانی لبز لوڑ ءُ ھواری ءَ گپّ کنگ بیت اِنت. پمیشکا بلوچانی سر ءَ پَرز اِنت که آ وتی زبان ءَ گوں پھک ءُ ساپی ءَ گپّ ءُ ھبر به کن اَنت. ءُ ھمے وڑ ءَ کمپیوٹر، موبائلاں بلوچی ءَ کلوه ءُ دگه نبشتانک نبشته به کن اَنت. گُڈّسری ءَ سرکار ءِ گْور ءَ وانگجاھانی سلیبس ءُ نسابانی ته ءَ بلوچی زُبان ءِ ھُور کنگ ءِ ھاتر ءَ جُھد به کن اَنت دانکه آیانی آیوکیں پدریچ بلوچی زبان ءَ پوه ءُ سرپد به به اَنت.
بنشۆن: زْرمبش بلوچی
چمشانک