یکے چه مزنیں عیدءِ اعمالاں، قربانی و براکءِ کشگ انت. گوں اے مزنیں روچءِ نزیک بیگا اے عملءِ آداب و احکامے شمئے دیما پیش کنگ بنت.
قربانی و براکءِ فضیلت
عَنْ عَائِشَةَرضیاللهعنها، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « مَا عَمِلَ آدَمِىٌّ مِنْ عَمَلٍ يَوْمَ النَّحْرِ أَحَبَّ إِلَى اللَّهِ مِنْ إِهْرَاقِ الدَّمِ إِنَّهَا لَتَأْتِى يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِقُرُونِهَا وَأَشْعَارِهَا وَأَظْلاَفِهَا وَإِنَّ الدَّمَ لَيَقَعُ مِنَ اللَّهِ بِمَكَانٍ قَبْلَ أَنْ يَقَعَ مِنَ الأَرْضِ فَطِيبُوا بِهَا نَفْسًا ». سنن الترمذى (6/ 112)؛ عیدءِ روچا بنی آدمءِ هچ عملے الله تعالیءِ کرا چه هونءِ ریچگا (قربانی کنگا) محبوبتر و دوستناکتر نهنت. قربانی، قیامتءِ روچا گوں وتی کانٹ و مود و سرمباں کئیت. و بے شک قربانیءِ هون اللهءِ کرا جاه گریت، پیسر چه اشیا که زمینا چِکّ ایت، گڑا په قربانی کنگا گَل به بئیت.
قربانی کنگ پہ چہ کسانے لازم اِنت؟
پہ آ مسلمانے کہ مقیم انت (محلّی مردمے) مسافرے نہنت، و نصابءِ واھند انت، بزاں پہ ھرکسے کہ ماں ائیدءِ روچاں آیی مال، (ابید چہ لوگے کہ ماں آیی جھ منند اِنت و ابید چہ وسیلہیے کہ سوار انتی و ابید چہ گُد و پوشاک و کَلَنڈ و جاگاھانی) 20 مثقال سهر/طلاہ ءِ اندازهیا کہ 87 گرم و نیم انت یا اِے اندازهیا پول و زَرّ ی ببیت، بزاں 9 میلیون تومنی بہ بیت. گُڑا قربانے کنگ آئی سرا لازم انت.
اگہ جنیں آدم ءِ ٹاسِنی و اے دگہ سھت و زینتانی بھا پہ اے اندازهیا برسنت، آیی سرا قربانی کنگ ھں لازم انت.
کجام عیب دَلوَت/ حیوانا عیبدار کننت؟
اگہ اے چیریگیں عیباں مہ دلوتا ببنت آیےءِ قربانی کنگ روا نہنت:
1. ھر دوئیں یا یکّیں چمّی کور ببیت.
2. آ دلوت که ھنچیں لُچّیں دلوتے ببیت کہ پہ پاداں شُت مکنت، یا گوں سَے دست و پادا راہ رَوت، بلے چارمیا پہ زمینا ایر کت نکنت.
3. ھنچیں لاگَر و نزوریں دلوتے ببیت کہ آییءِ ھَڈانی مجگ هشک ببنت.
4. گیشتریں دنتانی یا دنتانانی نیمی بہ کپ انت انچو کہ متوانت کاہ بوارت.
5- دلوتے که چہ ماتا بیتگ گوشی پِر نہ بیتگ، بے گوشیں دلوت (البت کُرّگُوشانی قربانی کنگ روا اِنت).
6. بے دُمبیں دلوت. یا ھما دلوتے کہ دمبءِ گیشتریں بھری یا دُمبءِ نیمی گار اِنت (بُرّگ بیتگ).
7. بے پونزیں دلوت.
8. آ دلوتے کہ آئیءِ پِستان/ گودانانی سر بُرّگ یا هشک یا ھنچو ٹپّ و ٹور انت کہ نتوانت وتی چُکا بہ میچین ایت.
9. نر نَہ مادَگیں دلوت. هما که نه نرے و نه مادگے.
10. دلوتے کہ ایوک لِڈّ و کثافتا وارت انت.
11. دلوتے کہ آییءِ کانٹ پہ بِہ چہ بُنا پرشتگ.
12. دلوتے کہ زبانی بُرّگ بیتگ و نتوانت کاہ بہ وارت انت.
13. دلوتے کہ چہ ماتا بیتگ و یک گوشے پِر اِنت.
14. گنوکیں دلوت، کہ گنوکی آئیا پہ ورگا و چرگا نیلیت انت.
15. گَرّین و لاگریں دلوت.
16. پَسے کہ چہ نزوریا وتی شِنِکا میچینت مکنت.
پَس چہ ڈَولا قربانی کنگ و کُشگ بیت انت؟
1. انسان باید پیسر چہ ھر چیزا وتی نیّتا پاک و سلّہ بکنت انت و چہ گوشتءِ ورگءِ نیتا و چہ مردمانی شِگامءِ ترسا نیتا پاک بکنت.
2. کارچا چیرکا تیز بکنت، داں دلوت مگندیت.
3. پَسءِ دست و پاداں ببندیت، ابید چه یکیں پادا.
4. دلوتا پہ چپّیں پھلیگا دیم پہ قبلہئا بواپینیت و وتی دیما ھں پہ قبلہئا بکنت.
5. گوں راستیں دستا رند چہ «بسم اللہ، اللہ اکبر»ءِ گوشگا پسءِ سرا ببُرّیت.
6. رندا دلوتا بلّیت داں سرد بیت انت و اے دعایا بوانیت:
( اَلّلھُمّ ھٰذا مِنْکَ و لَکَ صَلَاتِی و نُسُکِی و مَحْیایَ وَمَماتِی لِلّٰہِ رَبّ العالَمینَ لاشَریکَ لَہُ و بِذالِکَ اُمِرْتُ واَنا مِنَ المُسلمینَ بِاسْمِ اللّٰہِ وَ اللّٰہُ اکبَر.الّٰھُمَّ تَقَبّل مِنّی)
قُربانی کنگءِ وھد/ پاس
– ماں ھر جاھے کہ اودا عیدءِ نماز وانگ بیت اگہ کسے پیسر چہ عیدءِ نمازا قربانیا بہ کُشیت آییءِ قربانی جایز نہنت.
– ماں ھر مُلکے کہ اودا اَئید ءِ نماز وانگ نبیت چہ سُھبءِ نمازا رند، اودءِ مردم تواننت وتی قربانیاں بہ کُشنت.
– ماں عیدءِ ھر سَئیں روچاں قربانیءِ کُشگ جایز اِنت، بلے اولی روچا فضیلتی گیشتر اِنت. عیدءِ دوئیں شپاں ھں قربانیءِ کُشگ جایز انت.
قر بانیءِ حکماں
1. میش و بُزا باید انت یک سال ببیت و گوکا دو سال و اُشترا پنچ سال کامل ببیت.
2. اگہ شش ماھیں گورگے اے اندازہ ٹوہ و پزّور ات کہ ماں یک سالیں میشانی توکا زانگ مبیت، گُڑا اے گورگ ءِ قربانی جایز اِنت.
3. بُز و میش ءِ قربانی پہ یک کسے و اُشتر و گوکءِ قربانی چہ 7 کسا یا کمتر جایز اِنت، بلے پہ اے شرطا کہ پھکانی نیت اللہءِ نزیکی و قربانی ببیت.
4. پہ زبانا نیت کنگ لازم نہنت بلکیں ھما دلءِ نیت و ارادہ بَسّ اِنت.
5. اگہ کسے قربانی ماں عید ءِ روچاں گار و بیگواہ بیت، گُڑا آ باید رند چہ عیدا بزاں دوازدهمی روچا چه رند آ قربانے بھا ءِ اندازهیا صدقہ بدنت، و اگہ دلوتءِ جرند درکپت، گُڑا ھمائیءِ جرندا صدقہ بکنت.
6. اگہ یک کسے مں گوک و یا اُشترے قربانیا ھوار بیت و آئیءِ مُراد و نیت ھں گوشتءِ کَٹ کنگ ببیت ھر 7 نفرءِ قربانی قبول نبیت.
7. لھتے مردمءِ ھیال ایشنت کہ اگہ چہ ھر لوگیا سالے یک کسے قربانی بکنت، یا سالے لوگ واجہ بہ کُشیت و دگہ سالے لوگ بانُک بہ کُشیت یا پھکیں لوگءِ مردماں پہ نوبتی قربانیا کُشنت، اے ھیال رَدیں ھیالے بلکیں ھر کسے کہ نصابءِ واھُند اِنت پہ وتا قربانی بہ کُشیت اِنت.
8. قربانیءِ مودانی چِنگ و آئیءِ شیرانی دوشگ جایز نہنت، اگه کسیا چو کُت بایداِنت کہ آیانا صدقہ بکنت اِنت. اگه پہ وتی کار مرز کُت اَنت، گُڑا آیانی بھا ئا صدقہ بدنت اِنت.
9. قربانیءِ ریسمان و گومس و اے دگہ چیزاں ھں بایداِنت صدقہ ببنت اِنت.
10. آ دلوتے کہ پہ قربانیا تیار کنگ بیتگ، چوکہ اُشترا آئیءِ سرا سوار بیَگ و جَمّاز بِیَگ رَوا نہنت.
11. اگہ کسیا زَر وام کُت و پہ وتی قربانی کُشت، جایز اِنت.
12. داغ کُتگیں دلوتءِ قربانی جایزاِنت.
13. کسے کہ قربانی آئیءِ سرا لازم نہنت، اگہ پہ وت قربانی یے گپت و آ قربانی مُرت یا کہ گار بیت، دگہ قربانی یے آئی ءِ سرا لازم نهنت.
قربانیءِ پشکپتگیں مسائل
1. آ هفت کسے کہ ماں گوک و یا اُشترے قربانیا ھوار اَنت، بایداِنت قربانےءِ گوشتانا برابر گوں سَنگ و شاھیم اِش بھر بہ کننت، و چَکّیں بھر کنگ جایز نہنت.
2. اے پیم گِھتر اِنت کہ ھرچ کسے وت وتی قربانیا بہ کُشیت، یا کُشگءِ وھدا ھَمودا بیئت و بوشتیت.
3. اگہ جنیں آدم قربانیا کُشت کنت و کُشگءِ دابا بلد اِنت گھتر اِنت کہ وتی قربانیا وت بہ کُشیت اِنت.
4. دلوتے کہ پیسر چہِ قربانی کنگا یا رند چہ قربانیا زانگ بیت کہ آپُس اِنت قربانی جایز اِنت.
5. کسے کہ لوٹیت قربانی بہ کنتنت گھتر اِنت ذوالحجہ ءِ دَھیں (10) روچاں وتی مود و ناهناں گونڈ مکنت.
6. گھتر اِنت کہ قربانیءِ گوشت سَے بھر کنگ ببیت، یکیں بھر پہ مسکینان و دومی بھر پہ جندءِ سیاد و مردماں دیگ ببیت و سَیمی بھرا پہ وت ایر بکنت.
7. قربانیءِ پوست باید اِنت کہ صدقہ کنگ ببیت و پوستءِ بھا کنگ پہ وتا ناجایز اِنت.
8. قربانیءِ گوشت و پوست و سرگ و پانچکءِ پگاری دیگ پہ کُشوکا ناجایز اِنت.
9. گھتر اِنت آ دلوتے کہ قربانی کنگ بیت پزّور و ٹوھین و سالمیں دلوتے ببیت.
10. اُشتر باید کہ «نحر» کنگ ببیت و گوک و پسءِ وڑا کُشگ مبیت.
11. آ پَسے کہ پہ قربانی کنگا گچیں کنگ بیتگ، آئی ءِ بدل کنگ جایز اِنت.
12. اگہ پس پیسر چہ قربانی کنگا زات، گھتر اِنت کہ آئیءِ شِنِک صدقہ کنگ ببیت.
13. نَزاتءِ قربانی جایز انت، بلے پہ شرطے کہ نَر نہ مادگے مبیت.
14. ماں مُلکے کہ چند جاگاہا اَئیدءِ نماز وانگ بیت اِنت، یک جاھے کہ وانگ بیت آ مُلکءِ پھکیں مردمانا اجازت اِنت کہ وتی قربانیاں بہ کُشنت.
15. گْوھتگیں دلوتءِ قربانی کنگ گھتر اِنت.
16. قربانیءِ بَدیں جاھانی وَرَگ چُش کہ گُنڈ و مِزدان و اے دگہ جاھاں مکروہ تحریمے اَنت، بزاں نزّیک پہ حرام اَنت.
چمشانک