نگاهی به زندگی مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی دهقان‌زهی

اشاره: مولانا مفتی عبدالغنی دهقان‌زهی از اساتید برجستۀ مدرسۀ دینی اشاعةالتوحید سراوان سه‌شنبه 6 مرداد سال جاری به دیار باقی شتافت.
مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی دهقان‌زهی از شاگردان استاد فقید، مولانا عبدالغنی جاجروی رحمه‌الله و از علمای قدیمی و خدوم منطقة سراوان بود که سالیان درازی در منطقة ناهوک و نیز شهر سراوان به خدمت دین پرداخت.
آنچه در پی می‌آید روایتی كوتاه از زندگی این عالم فقید است:

تحصیلات علوم دینی
مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی دهقان‌زهی، شهریورماه سال 1322 ﺩﺭ روستای کوپک ناهوک، از توابع بخش “جالق” سراوان به دنیا آمد. ﺗﺤﺼﯿﻼﺕ ابتدایی را تا کلاس ششم ابتدایی در مدرسۀ نوشیروان کوشکوک ناهوک ادامه داد ﻮ پس از آن بنا به تشویق پدر دلسوز و مهربانش برای تحصیل علوم دینی به همراه حاج خیرمحمد ندرت‌زهی و حاجی ابوالخیر نصرتی، پیاده رهسپار سراوان شد. مرحوم مولانا دهقان‌زهی در سراوان ﺍﺑﺘﺪﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳۀ مجمع‌العلوم سرجو، نزد مولانا شهداد مسکان‌زهی رحمه‌الله مشغول ﺗﺤﺼﯿل شد و در ادامه نزد حضرت مولانا عبدالعزیز ساداتی رحمه‌الله در مدرسۀ دارالعلوم زنگیان حاضر شد و به تحصیلات خود ادامه داد.
ایشان پس از آن برای ادامۀ تحصیل رهسپار پاكستان شد و در مدارس دینی شهرهایی مثل تیدی، تندوالله‌یار، ساهیوال و بستی‌مولویان به تحصیل پرداخت و سرانجام در ماه رمضان 1386 قمری از مدرسۀ عربیه بدرالعلوم رحیم یارخان فارغ‌التحصیل ‌شد.

روزگار پس از فراغت
مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی پس از فراغت از تحصیل به وطن بازگشت. مدتی بعد ازدواج كرد و پس از ازداواج بار دیگر به پاکستان بازگشت. در پاكستان مدتی در ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﺴﺎﺟﺪ آنجا به‌عنوان موذن و امام جماعت دوم مشغول خدمت شد و پس از آن برای همیشه به وطن بازگشت.
ایشان پس از بازگشتِ دوباره به وطن چند سالی به‌همراه مولانا تاج‌محمد جمشیدزهی در مدرسۀ فاروقیۀ ناهوک به تدریس پرداخت. پس از آن به سراوان رفت، مدتی با همكاری دوستانش مولوی محمدکریم سپاهیان، مولانا مصلح‌الدین و عبدالخالق ربانی به كار تجارت مغازه‌داری مشغول ‌شد و سرانجام به پیشنهاد مرحوم مولانا غلام‌رسول رحمه‌الله، مدیر مدرسۀ علوم دینی اشاعة‌التوحید سراوان به جمع اساتید این مركز علمی پیوست و تا پایان عمر در این مدرسه منشأ خدمات علمی بسیاری ‌شد.
ایشان همچنین در كنار تدریس، ﺍﻣﺎﻣﺖ ﺟﻤﻌﻪ مسجد جامع خضراء سراوان را برعهده گرفت و از همان زمان تا هنگام تشریف‌فرمایی مولانا مرادمحمد بارک‌زهی رحمه‌الله به ‌ﺣﻞ ‌و فصل ﺍﺧﺘﻼﻓﺎﺕ ‌ﻣﺮﺩمی پرداخت.

ویژگی‌های شخصیتی
ﻣﺮﺩﻡ ﻭ ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎﻭﺕ ﻭ ﺩﺍﻭﺭﯼ مرحوم مولانا عبدالغنی دهقان‌زهی ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ویژه‌ای ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ. ایشان ﺍﺯ ﻗﺪﺭﺕ ﺣﺎﻓﻈﻪ ﻭ ﺗﺒﺤﺮ ﻋﻠﻤﯽ بیﻧﻈﯿﺮﯼ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺑﻮﺩ.
مولانا عبدالحکیم فاضلی که در زمان طلبگی هم‌کلاس ایشان بوده، در این‌باره می‌گوید: خوب به یاد دارم که مولانا جاجروی کتاب شرح جامی را تدریس می‌کرد و همۀ طلاب مشغول یادداشت مطالب بودند، اما مفتی صاحب (مولانا دهقان‌زهی) فقط گوش می‌سپرد و چیزی نمی‌نوشت، پس از پایان درس وقتی به اتاق رفت تمام آنچه را كه استاد گفته بود به كمك حافظه‌اش روی كاغذ پیاده می‌كرد. بعضی وقت‌ها ما نوشته‌های خودمان را با نوشته‌های ایشان تطبیق می‌دادیم و می‌دیدیم هیچ تفاوتی با هم ندارند.
مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی بسیار حاضرجواب بود و ﺩﺭ ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﺑﺎ ﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﻭ ﻗﺎﻃﻌﯿﺖ ‌ﺳﺨﻦ ‌ﻣﯽﮔﻔﺖ. ‌ﮔﺎﻫﯽ رشتۀ ﺳﺨﻦ ﺍﺯ ﯾﮏ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﯾﮕﺮﯼ ﻣﻨﺘﻘﻞ می‌شد، به‌گونه‌ای كه ﺷﻨﻮﻧﺪﻩ ﺗﺼﻮﺭ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻣﻮﻻﻧﺎ ﻣﻮﺿﻮﻉ اول ﺭﺍ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ‌ﮐﺮﺩﻩ است، ‌ﺍﻣﺎ مولانا ﻣﺠﺪﺩﺍَ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﻭﻝ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ و ادامه می‌داد. ﺷﻨﻮﻧﺪﮔﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ایشان ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻼﻟﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮﺩﻧﺪ، ﺑﻠﮑﻪ ﺳﺮﺍ ﭘﺎ ﮔﻮﺵ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻟﺬﺕ ﻣﯽﺑﺮﺩﻧﺪ. ﺩﺭ ﻣﺠﻠﺲ ایشان ﻫﯿﭻ ﭘﺮﺳﺸﯽ ﺑﯽﭘﺎﺳﺦ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ. ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺭﺍ همواره ﺑﺎ ﺿﺮﺏﺍﻟﻤﺜﻞ ﻣﺰﯾﻦ ﻣﯽﮐﺮﺩ ﻭ ﺗﺤﺴﯿﻦ ﺣﻀﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﺮﻣﯽﺍﻧﮕﯿﺨﺖ.

فرزندان
مرحوم مولانا عبدالغنی دارای دو ﻓﺮﺯﻧﺪ ﭘﺴﺮ ﻭ چهار فرزند ﺩﺧﺘﺮ بود. ﻓﺮﺯﻧﺪ کوچک‌تر ایشان به نام امیراحمد هم‌اکنون مشغول تحصیل در مدرسۀ دینی اشاعةالتوحید سراوان است.

اساتید
از اساتید بزرگوار ایشان می‌توان از مولانا ظفراحمد عثمانی یاد كرد؛ همان شخصیتی که نام ایشان را از «عید» به «عبدالغنی» تغییر داد. مولانا عبدالغنی جاجروی رحمه‌الله نیز یكی دیگر از اساتید برجسته ایشان بوده است.

آثار
از آثار مشهور مرحوم مولانا عبدالغنی می‌توان به کتاب‌هایی همچون «احکام میت»، «رفیق سفر»، «مسائل استیذان»، «حقوق شش‌گانه» و تفسیری نیمه‌تمام به روش مولانا جاجروی رحمه‌الله، اشاره كرد.

واقعۀ وفات
مرحوم مولانا مفتی عبدالغنی دهقان‌زهی روز سه‌شنبه 6 مرداد سال جاری مصادف با ۱1 شوال ۱۴۳۶ بعد از نماز عصر در بیمارستان رازی شهرستان سراوان ندای حق را لبیک گفت و به دیدار حق شتافت.
«اللهم اغفرله و ارحمه و أكرم نزله و وسّع مدخله و أبدله داراً خیراً من داره و أهلاً خیراً من أهله.»