(لازم به ذکر است قبل از سخنرانی مولانا عبدالحمید، مولانا محمد قاسم قاسمی، ریاست دارالافتای دارالعلوم زاهدان و استاد حدیث این حوزه، به عنوان سخنران دوم مراسم نماز جمعه مسجدمکی زاهدان، در مورد تربیت فرزندان و برنامه ریزی برای ایام فراغت دانشآموزان، به ایراد سخن پرداخت.)
مفتی محمد قاسم قاسمی با اشاره به نزدیک شدن ایام تعطیلات تابستانی مدارس و مراکز آموزش کشور به موضوع برنامهریزی و اهتمام به تربیت فرزندان و آموزش قرآن و مسایل دینی به آنان در این ایام پرداخت و گفت: بزرگترین و مهمترین کار برای فرزندان پر کردن اوقات فراغت آنان است. شیطان همواره در پی فرصتی است که انسانها را اغفال کند. یکی از فرصتهای مورد نظر شیاطین انسی و جنی فرصت فراغت است.
شاعر عربی چه خوب گفته است: إنّ الشباب و الفراغ والجدة مفسدة للمرء أی مفسدة
جوانی و بیکاری و ثروت باعث فساد شدید در فرد میشود.
اگر تربیت درست دینی در مورد این چنین فردی صورت نگیرد تمام استعدادها و تواناییهایش ضایع و نابود میشود.
مولانا قاسمی افزود: فرزند نعمت بزرگ و گنج گرانبهایی است که هرگز نمیتوان با پول به آن دست یافت، گنجینهای برای دنیا و آخرت است. برای درک ارزش این نعمت از کسانی بپرسید که فرزند ندارند.
لذا وظیفه پدر و مادر آن است که این فرزندان را تربیت کنند و برای آموزش و تربیت آنان بیاندیشند.
رئیس دارالافتای دارالعلوم زاهدان خاطر نشان کرد: سعادت و خوشبختی در اولاد کمتر یا اولاد بیشتر داشتن نیست. این که میگویند؛ “فرزند کمتر زندگی بهتر”، این شعاری است که خود دیدگاهی دارد و در بارهاش بحث است، اما دیدگاه اسلام آن است که فرزند نیکتر، زندگی بهتر، فرق نمیکند فرزند کم باشد یا زیاد، چه خوب است که فرزندان بسیار باشند و همه نیک باشند این باعث خوشبختی است. اما اگر فززند فقط یکی باشد آن هم بلای جان باشد، زندگی را تلخ میکند و خوشبختی را سلب مینماید.
ایشان در ادامه افزود: تربیت جامعه و تربیت فرزندان وظیفهای است که انبیا علیهم الصلاة و السلام و بزرگان دین و نیکان و صالحان بر آن تاکید کرده و نسبت به آن توجه داشتهاند. سیدنا ابراهیم علیه السلام، پس از این که در امتحانات الهی کامیاب میشود و به مقام پیشوایی و جلوداری نائل میشود؛ «وإذ ابتلی ابراهیم ربه بکلمات فأتمهن قال إنی جاعلک للناس إماما»، بلافاصله به فکر فرزندانش میافتد و میپرسد: «ومن ذریتی»؛ از فرزندان من هم به این درجه میرسند؟ الله تعالی فرمود: بله! مگر اینکه ناصالح و ظالم باشند.
در جایی دیگر قرآن در سوره ابراهیم نیز آمده است؛ هنگامی که حضرت ابراهیم علیه السلام زن و فرزندانش را در بیابان بیآب و علف رها میکند و کمی از آنان دور میشود دست به دعا بلند میکند و میگوید: «ربنا إنی اسکنت من ذریتی بواد غیر ذی درغ عند بیتک المحرم» پروردگارا من فرزندانم را در بیابانی لمیزرع گذاشتم در کنار خانه با عزتت. آن گاه سه خواسته را مطرح میکند: 1- ربنا لیقوم الصلاة؛ پروردگارا آنان نمازگزار باشند. 2- «فاجعل افئدة من الناس تهوی إلیهم»؛ دلهای مردم را به سوی آنان سوق ده و وحشت و تنهایی آنان را به انس وعزت بدل نما. 3- «وارزقهم من الثمرات لعلهم یشکرون» به آنان نعمت بده.
از این آیه معلوم میشود که پدر باید سه چیز را برای فرزندان تهیه کند و در بارهاش دعا و فکر کند.
1- دینداری و اقامه نماز که ستون دین است. در حدیث آمده است: «الصلاة عماد الدین من أقام الصلاة فقد أقام الدین و من هدم الصلاة فقد هدم الدین) هرکس نماز را بر پای دارد دین را نگه داشته است و هر کس نماز را منهدم کند دین را منهدم کرده است. حضرت عمر رضی الله عنه در بخشنامهای به کارگزاران خویش مینویسد: «إن أهمّ آمورکم عندی الصلاة» مهمترین کار شما نزد من نماز است، هر کس بر نماز پایبندی داشته باشد و حفاظت کند دینش را نگه میدارد و هر کس نماز را ضایع کند بقیه امور را بیشتر ضایع و نابود خواهد کرد. فرزندی که نماز نخواند، خیانت میکند، حیایش از بین میرود، بیتربیت میشود و باری بر دوش جامعه و ننگی برای خانواده میشود. چه دختر باشد چه پسر، اما وقتی نماز میخواند اساس تربیت در او پایهریزی شده است.
دومین چیز، عزت و سربلندی فرزند و سومین چیز اقتصاد و وسائل اقتصادی است تا دچار فقر و گرسنگی نشود، دارایی داشته باشد تا شکرگزار خداوند باشد.
این سه آرزو را برای فرزندان خود متحقق کنیم. وقتی سیدنا ابراهیم علیه السلام این سه چیز را آرزو میکند معلوم میشود اهمیت بسیار دارند.
در نتیجه همین اهتمام خاص ابراهیم علیه السلام و تلاش و مجاهدتهایش بود که تمامی انبیای بعد از ایشان از نسل و فرزندان ایشان مبعوث شدند. بهترین انسانها از نسل حضرت ابراهیم علیه السلام بودند. رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی فرمودند: من نتیجه دعای جدم ابراهیم هستم.
حضرت یعقوب که نوه حضرت ابراهیم و فرزند اسحاق بود نیز برای آینده فرزندانش بسیار نگران است و دعا میکند و در آخرین لحظات زندگی از آنان درباره مسأله عبادت میپرسد، و آنان را نصحیت میکند. چناچه قرآن کریم این جریان را اینگونه بیان میفرماید: «أم کنتم شهداء إذ حضر یعقوب الموت إذ قال لبنیه ما تعبدون من بعدی قالوا نعبد إلهک و إله آبائک إبراهیم و إسماعیل و إسحاق إلهاً واحداً و نحن له مسلمون» آیا شما شاهد بودید آن لحظه که وفات حضرت یعقوب فرا رسید از فرزندانش پرسید: بعد از من چه چیزی را میپرستید؟، (یعنی سؤال از شیوه عبادت که بسیار مهم است.) آنان همگی یکصدا گفتند: ما خداوند تو و پدرانت را میپرستیم. علامه سیدابوالحسن ندوی رحمه الله میفرمود: دوست دارم این آیه در تمام خانهها نصب شود. بنده وقتی بعد از وفات ایشان به محل سکونتش رفتم دیدم این آیه به صورت پوستری نصب شده بود.
آری! خداوند نصحیت پدر به پسر را بسیار دوست دارد و آن را در قرآن ذکر میکند. چنان که نصحیتهای حضرت لقمان به فرزندش را به طور کامل یاد میکند، در حالی که بنابر قول راجح لقمان پیامبر نبوده است.
مولانا محمد قاسم قاسمی در ادامه افزود: در حدیث آمده است: {إنّ أشد الناس عذاباً یوم القیامة من جهل أهله} سختترین عذاب در روز قیامت از آن کسی است که خانوادهاش از مسایل دینی جاهلاند.
و نیز فرمود: {ألا کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته} بدانید که همه شما سرپرستید و همگی مسئول زیردستان خود هستید.
همه مسئولاند؛ از رئیس جمهور و شخص اول مملکت گرفته تا استاندار، فرماندار، رئیس مدرسه، امام مسجد و سرپرست خانواده، از همه پرسیده خواهد شد. در حدیث دیگری آمده است: {إن الله سائل عن کل راع عما استرعاه} قطعاً خداوند هر مسئول را نسبت به زیردستانش مورد مؤاخذه قرار میدهد که آیا این استعدادها و تواناییهای سپرده شده در دست او را محافظت کرده است یا ضایع نموده است.
مولانا قاسمی خطاب به پدران و مادران گفت: پس فکر کنید و برنامهریزی نمایید، و از خداوند متعال کمک بخواهید. خصوصاً در تعطیلاتی که در پیش است مبادا فرزندتان راه غلطی انتخاب کند. نه فقط در تعطیلات بلکه درتمام اوقات زندگی باید به فکر اصلاح و تربیت آنها باشیم. قبل از بلوغ و بعد از بلوغ باید برای آنان برنامهریزی کنیم. این اشتباه است که بگوییم هنوز کوچک است و این عادت زشت پس از بلوغ از او دور میشود.
منقول است که مادری فرزند یک سالهاش را نزد حکیمی برد، حکیم پرسید: چند سالش است؟ گفت: یک سال، حکیم گفت: شما یک سال تأخیر کردی باید از همان لحظه اول درباره تربیتش فکر میکردی.
علامه تهانوی، که حکیمالامت است، میفرماید: تمام صداها و تصاویری که از گوش و چشم فرزند میگذرد بر تربیت او تاثیر میگذارند.
باید فرزندانمان را با نماز تربیت کنیم. در حدیث آمده است: «مروا أولادکم بالصلاة و هم أبناء سبع سنین و اضربوهم علیها و هم أبناء عشر و فرقوا بین مضاجعهم». فرزندانتان را در هفت سالگی به نماز امر کنید و در ده سالگی به خاطر نماز آنان را تنبیه کنید و در این سن بسترهای خوابشان را از هم جدا کنید.
و در جایی دیگر آمده است: «أدّوا أولادکم علی خصال ثلاث؛ حبّ نبیکم و حب آل نبیکم و علی قراءة القرآن» فرزندانتان را با محبت پیامبر و خاندانش و با تلاوت قرآن تربیت کنید.
مولانا قاسمی بر آموزش قرآن به فرزندان تاکید کرد و افزود: آموزش قرآن حیاتی و مهم است، فرزندانتان را در آموزشگاههای قرآنی یا مساجد ثبت نام کنید تا قرآن بیاموزند.
استاد حدیث دارالعلوم پیشنهاد کرد: در هر مسجد بعد از نماز مغرب یا بعد از عشاء همه جوانان یک ساعت جمع شوند و روخوانی قرآن یاد بگیرند. نه تنها جوانان بلکه پیران نیز به این امر نیازمندند. صحابه در بزرگسالی و پیری قرآن آموختند و از قرآن متاثر شدند. واقعه تعلیم قرآن توسط حضرت خباب رضی الله عنه به داماد و خواهر حضرت عمر رضی الله عنه بود که تقدیر او (عمر) را دگرگون کرد و علامه اقبال در شعری خطاب به مادران مسلمان میگوید:
نمی دانی که سوز قرئت تو دگرگون کرد تقدیر عمر را
ایشان در ادامه موضوع تربیت فرزندان خاطرنشان کرد: الله تعالی در سوره تحریم خطاب به پدران و مادران میفرماید: «یا أیهاالذین آمنوا قوا أنفسکم و أهلیکم ناراً» ای مومنان! خودتان و خانوادههایتان را از آتش سخت نجات دهید که هیزم هایش مردمان و سنگها هستند و بر آن آتش نگهبانانی تندخو و ترشرو از ملائکه ایستادهاند که به هیچ وجه نافرمانی خداوند را نمیکنند و هرچه بدان امر شوند فوراً انجام میدهند.
باید فرزندان را از این آتش نجات داد با چند روش:
1ـ مواظب رزق و روزی فرزندان باشیم، لقمه حلال به خوردشان برود نه لقمه مشکوک یا حرام. لقمه حرام یا مشکوک فرزندان را بدبخت میکند. علامه ندوی میگوید: مادرم همیشه مواظب بود لقمهای مشکوک یا حرام نخورم و به من میگفت: به کسی ظلم نکن و مواظب باش آه مظلومی دنبالت نباشد.
2ـ دوست و همراه خوب برایش انتخاب کنیم. با علما و صالحان آشنایش کنیم. شبهای جمعه به مرکز جماعت تبلیغ ببریم.
3ـ روزانه پنچ دقیقه برای نصیحت و علیم دینی و مذاکره سخنان و واقعات بزرگان به اولاد اختصاص دهیم. مفتی رشیداحمد رحمه الله میفرمود: این ظلم است که 50 دقیقه برای خود اختصاص دهیم و پنج دقیقه برای فرزند اختصاص ندهیم.
4ـ تلاش و برنامهریزی کنیم تا اوقاتش ضایع نشود.
5ـ دعا کنیم که خداوند این دعا را پسندیده و ستوده است و زود قبول میفرماید.
در واقع این شخصیت کمنظیر را کل دنیا باید میشناخت و از معارفش بهره میبرد…
تحولات منطقه با نشانههای متعارض آنهم هر لحظه و به نوبت، ناظران را دچار آشفتگی…
سخنگوی سازمان ملل از قطع ارسال کمکهای بشردوستانه به مردم غزه در پی کنترل گذرگاه…
از آقای رضامراد صحرایی، وزیر آموزشوپرورش که مدعی الگو شدن در جهان و رقمزدن آن…
در تازهترین تحولات مربوط به جنگ غزه، از یک سو جنبش حماس از موافقت خود…
خبرنگاران فلسطینی که جنگ غزه را پوشش میدهند، «جایزه جهانی آزادی مطبوعات» که توسط سازمان…