در قرن گذشته جهان اسلام بهطور عام و منطقۀ خاورمیانه بهطور خاص با چالشها و بحرانهای گوناگونی مواجه بوده است؛ بهویژه پس از جنگ جهانی اول و فروپاشی دولت عثمانی روزبهروز بر تعداد و حجم این چالشها و بحرانها افزوده شده است.
هفتادوپنج سال است که سرزمین فلسطین و بیتالمقدس، قبلۀ اول مسلمانان، در اشغال رژیم غاصب صهیونیستی قرار دارد. سالهاست که بهجز برگزاری کنفرانسهای متعدد و صدور بیانیههای محکومیت و سردادن شعارهای تند و آتشین راهحل دیگری برای این مسئله پیش گرفته نمیشود؛ برعکس بهعلت اختلافات بین کشورهای اسلامی، آرمان فلسطین به حاشیه رفته و برخی از دولتمردان دست دوستی بهسوی این رژیم غاصب دراز کردهاند. چنین بهنظر میرسد که قضیۀ فلسطین، دیگر از اولویتهای برخی حاکمان مسلمان نیست و این کشورها در حال کنارآمدن با اشغال این سرزمین اسلامی توسط یهودیان صهیونیست هستند.
کشور تاریخی عراق پس از عملیات طوفان صحرا و تهاجم همهجانبۀ امریکا، همچنان دستخوش ناآرامی است. فراموش نشود که روزی عراق بزرگترین تهدید برای امریکا و اسرائیل در منطقه بهشمار میرفت؛ اما این کشور هماکنون با اختلافات و شکافهای داخلی خود دستوپنجه نرم میکند. آنچه این کشور را گرفتار این وضعیت کرده است، بدون شک سیاستهای نسنجیده، اقدامات افراطگرایانه، تبعیض قومی و مذهبی و بیعدالتی است که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد.
اگر عراق و یمن با چالش عدم ثبات سیاسی و جنگ مواجه هستند، برخی دیگر از کشورهای منطقه همچون گذشته از استبداد رنج میبرند و در کشوری همچون سوریه، سرزمین سوخته و اقتصاد ویرانشده، مزید بر علت است. از طرفی بحران دیپلماتیکی که در رابطۀ ایران و بعضی کشورهای عربی پیش آمده بود، هنوز حل نشده است.
کشور همجوارمان افغانستان بیش از چهل سال مورد تاختوتاز بیرحمانۀ دو ابرقدرت بود. سلاحهای مخرب و ویرانگر در این کشور محروم مورد آزمایش قرار گرفت. جنگهای داخلی راه انداخته شد و قطار پیشرفت و توسعه در این کشور از حرکت باز ایستاد. سرانجام قدرتهای جهانی، نخست روسیه و اخیراً امریکا، در برابر مقاومت و استقامت مردم غیور افغان و جهاد مجاهدین تاب نیاوردند و پس از تحمل تلفات و خسارات سنگین رسوا و ناکام شدند. افغانستان اکنون به نوعی استقلال و استقرار اوضاع نایل گشته، اما واقعیت این است که مردم افغانستان بیش از پیش در بوتۀ آزمایش قرار گرفتهاند. اکنون نگاه جهان و جهانیان بهسوی افغانستان است و بسیاری منتظرند ببینند این کشور با چالشهای موجود چگونه مواجه میشود. آیا افغانها خواهند توانست الگوی یک حکومت عادله و قیادت صالحه و حکیمانه را به جهان نشان دهند. مشکل قومیتها و اقلیتها را چگونه حل خواهند کرد. بازگشت میلیونها مهاجر یا آوارۀ پراکنده و جلب اعتماد آنان از گوشه و کنار جهان چگونه صورت خواهد گرفت. تعامل نظام جدید افغانستان با نخبگان و تحصیلکردگان مستقل و یا وابسته به جریانهای دیگر چگونه خواهد بود. این نظام در رابطه با مسئلۀ زنان، اجرای قوانین اسلامی، اقتصاد و معیشت مردم، چالشهای امنیتی و قضایای مشابه چه رویکردی اتخاذ خواهد کرد. مشروعیت و استحکام حاکمیت جدید افغانستان تا حد زیادی به چگونگی پاسخ به این مسائل و نوع مواجههاش با این چالشها بستگی دارد.
کشور عزیزمان ایران باتوجه به واقعیتهایی مانند عدم اطمینان بسیاری از نخبگان و گروههای اجتماعی مرجع و اقلیتهای قومی و مذهبی، تورم روزافزون، اختلاسهای کلان و عدم شفافیت اسباب و عوامل آن، سقوط ارزش پول ملی، تحریمهای ظالمانۀ خارجی، مشکل بیکاری و شیوع فقر و گرانی، کوچکترشدن سفرۀ مردم، و تحققنیافتن وعدههای مسئولان، با مشکلات جدی مواجه است. سرانجام مذاکرات هستهای هم در هالهای از ابهام قرار گرفته و خبرهای ناامیدکنندهای در این زمینه به گوش میرسد.
در پاکستان، مشکلات سیاسی و اقتصادی گریبانگیر مردم این کشور شده است. دولتها یکی پس از دیگری میآیند و مشکلات اقتصادی و معضل کمبود انرژی لاینحل مانده است. اوضاع اقلیتهای مسلمان در کشورهای مختلف آسیایی، بهویژه چین و هند نیز بهبود نیافته و آنان همواره با مشکلات تازهتری مواجه میشوند.
در هندوستان که مسلمانان نقشی کلیدی در تمدن و شکلدهی هویت سیاسی و فرهنگی آن داشتهاند، کار از تصویب قوانین و برخوردهای تبعیضآمیز گذشته است و اکنون، رهبران حزب حاکم به خود جرئت میدهند به مقدسات اسلامی توهین کنند و احساسات میلیونها مسلمان را جریحهدار نمایند.
توهین بیشرمانۀ اخیر از سوی مسئولان هندی جای شگفتی فراوان دارد؛ زیرا مسلمانان تاریخی دیرینه و درخشان در این سرزمین دارند. تلاشهای ارزندهشان در راه آزادی هندوستان از زیر یوغ استعمار انگلیس بر همگان روشن است. آنان همواره با هندوها رویهای انسانی و همزیستیِ مسالمتآمیزی داشته و دارند. در کشوری که داعیهدار سکولاریسم سیاسی است و در آن هر شهروندی با هر دین و ملیتی باید مورد حمایت قرار گیرد و نباید به دین و آیین کسی تعرض شود، ابراز چنین سخنان سخیف و ناهنجاری تأسفبار است. اگرچه آگاهان جامعۀ هند و بسیاری از مسئولان این کشور این حرکت زشت را محکوم کردهاند، اما این کافی نیست. میطلبد در راستای جلوگیری از اینگونه حرکتهای جاهلانه و شرمآور گامهای مؤثرتری از سوی خیرخواهان جامعۀ هند و مسئولان این کشور برداشته شود و از افزایش تنش و بروز اختلافات جلوگیری شود؛ زیرا ادامۀ این روند به نفع هیچ گروه و جریانی نیست و هند را با چالشها و بحرانهای متعددی مواجه خواهد کرد.
واقعیت آن است که دشمنان اسلام در هیچ دورهای نخواستهاند شکوه و عزت اسلام و مسلمانان را مشاهده کنند و همواره با توطئهها و حیلهگریهای فراوان مسلمانان را در دام مشکلات، اختلافات و بحرانها افکندهاند و این روند همیشه بوده و ادامه خواهد داشت. اما در این میان تنها بیداری مسلمانان و نیز هوشیاری و خیرخواهی حاکمان کشورهای اسلامی میتواند در تغییر مثبت حالات جوامع اسلامی تأثیرگذار باشد و راه برونرفتی را فرا رویشان بگشاید.
بنابراین تفکر و جستجو برای یافتن راهحل کارآمد و قابل اجرا در زمینه عبور از چالشها و بحرانها لازم است و در این راستا باید آسیبشناسی جدی و چارهاندیشی شود.
باتوجهبه اصل برادری که بین مسلمانان باید حاکم باشد، این امر با کنار هم نشستن و گفتوگو و پرهیز از دامنزدن به انواع اختلافات و تعصبات که ما را از یکدیگر دور میکنند، میسر خواهد بود؛ زیرا هیچ قدرت خارجیای خیرخواه و دلسوز ما نیست و همه، منافع خودشان را دنبال میکنند و برای رسیدن به منافع خود از اختلافات مسلمانان سوءاستفاده میکنند.
رهبران کشورها و زمامداران امور باید به خود آیند و با استعانت از الله متعال و رایزنی با افراد متعهد و متخصص و کارشناسان صالح و خیرخواه چارهاندیشی کنند و با شهامت و شجاعت به ضعفها و ناکارآمدیها اعتراف نمایند. احزاب و جریانهای سیاسی نیز مصلحتهای حزبی و گروهی را کنار بگذارند و مصالح و منافع عامه را مقدم سازند.
درحالیکه مرزها بین کشورهای غربی روزبهروز بیمعناتر میشوند، نباید به تعصبات ملی در کشورهای اسلامی بیش از حد معقول دامن زده شود و مرزهای ساختگی تقدیس شوند.
برای نجات کشتی جهان اسلام از طوفانهای موّاج و سهمگین میطلبد که بیش از پیش برای تقویت ایمان و باورهای بنیادین مردم چارهاندیشی شود، هدایتگران غیور بهپا خیزند و هر فردی در قلمرو و محدودۀ مسئولیتش تلاش نماید و برای همدلی و هماندیشی در سطح وسیع برنامهریزی و فعالیت صورت گیرد و با یأس و ناامیدی و بینظمی و بیبرنامگی و روزمرگی مبارزه شود.
از یاد نبریم که گاهی تحول از بالا به پایین صورت میگیرد و چهبسا از پایین به بالا اتفاق میافتد. خداوند متعال در کتاب جاویدانش سرگذشت ملتهایی را بیان کرده که تعداد اندکی برای اصلاح جامعه و سامانبخشیدن به اوضاع و تحقق بخشیدن به اهداف و آرمانها قیام کردند، از الله تعالی کمک خواستند، از امکانات اندک استفادۀ بهینه کردند و نصرت الهی را شامل حالشان کردند و سرانجام به قلۀ موفقیت دست یافتند. همانها بودند که برای همیشه در تاریخ بهعنوان بهترین الگو مورد ستایش قرار گرفتند و در دنیا و آخرت کامیاب و رستگار شدند. «وَ لَیَنصُرَنَّ اللهُ مَن یَنصُرُهُ إِنَّ اللهَ لَقَویٌّ عَزِیزٌ».
به نقل از: فصلنامه «ندای اسلام»- شمارۀ 85
سال تحصیلی جدید دارالعلوم زاهدان، امروز پنجشنبه (23 شوال 1445/ 13 اردیبهشت 1403) با قرائت…
گرچه عملکرد دولت در حوزه اقتصادی عملکرد مثبتی نبوده، اما بر خلاف آندسته از کسانی…
اعتراضات در دانشگاههای آمریکا علیه حملات اسرائيل به غزه و کشتار غیرنظامیان فلسطینی توسط اسرائیل…
«تغییرات جدید در دستگاه قضایی سیستانوبلوچستان»، «رسیدگی عادلانه و فوری به پروندۀ جمعههای خونین زاهدان…
یک مقام ارشد سیاسی حماس به آسوشیتدپرس گفت که این گروه شبهنظامی حاضر است با…
شیخالاسلام مولانا عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان در خطبههای نماز جمعه امروز (7 اردیبهشت…