تولد
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله در سال ۱۳۲۰ هـ. ش در شهر خواف در خانوادهای روحانی چشم به جهان گشود. پدرش؛ حاجی آخوند ملا غلامعلی که به علت شهامت و غیرت به «سیفالعلماء» معروف بود، بعد از مهاجرت امامجمعه وقت خواف؛ مرحوم مولوی غلاماحمد مقیمی به افغانستان، حدود بیست سال (۱۳۱۵-۱۳۳۵) امامت و خطابت جمعه را بر عهده داشت.
تحصیلات
مولانا غلاماحمد از همان سنین کودکی آموزش قرآن و علوم دینی را نزد پدرش و علمای محل تولدش ازجمله مرحوم حاجی آخوند نعمتالله فراگرفت تا اینکه نعمت تلمذ محضر حضرت مولانا خواجه شمسالدین مطهری، فقیه عالیقدر و مؤسس حوزۀ علمیه احناف خواف نصیب وی گردید و لطف الهی زمینۀ پرورش علمی توأم با اخلاص و تقوا را در وجود آن بزرگوار رقم زد، چنانکه ازیکطرف مورد عنایت و توجه خاص مولانا شمسالدین مطهری رحمهالله قرار گرفت و از طرف دیگر ذکاوت و استعداد سرشار خدادادی و تلاش و پشتکارش موجب شد با پیشرفت چشمگیری بهسوی مدارج علمی عروج نماید تا آنجا که قبل از اتمام دورههای متداول حوزوی از طرف مولانا مطهری رحمهالله ضمن ادامۀ تحصیل، مأمور به تدریس در حوزه گردید.
مولانا غلاماحمد شانزده ساله بود که مسئولیت امامت نمازهای پنجگانه مسجد جامع شهر خواف نیز به وی سپرده شد و از شهرت و نفوذ فوقالعادهای در بین مردم شهر و روستاهای حومه برخوردار گردید. ایشان همچنین به همراه تعداد دیگری از علما موفق به اخذ مدرک دیپلم از مرحوم حاج خواجه احمد احراری، استاد فقه حنفی دانشکده الهیات دانشگاه تهران شد. مولانا غلاماحمد رحمهالله به مدت ۱۳ سال (۱۳۳۰ تا ۱۳۴۳) علوم دینی را فراگرفت و فارغالتحصیل گردید.
مولانا موحدی و تبلیغ دین
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله در امر ترویج شریعت اسلام به هر طریق ممکن و مناسب، عشق و علاقه و تلاش کمنظیری داشت. ایشان علیرغم مشغولیتهای زیاد با تدریس در حوزه علمیه و امامت و تبلیغ دین، تلاشهای چشمگیری نیز در زمینۀ امور اجتماعی مردم از قبیل حلوفصل اختلافات خانوادگی و مردمی داشت. ایشان سالیان متمادی علاوه بر وعظ و تبلیغ در نمازهای جمعه، شبهای دوشنبه و جمعه نیز قبل از نماز عشا در مسجد جامع جلسۀ ترجمه و تفسیر قرآن مجید برای اقشار مختلف مردم برگزار میکرد. در ماه مبارک رمضان نیز قبل از اذان صبح و بعد از اذان ظهر اکثر اوقات از طریق بلندگو به بیان احادیث و مسائل متفرقه میپرداخت. در زمان حیات مولانا شمسالدین مطهری رحمهالله سالهای متمادی سخنرانیهای عیدین توسط مولانا غلاماحمد رحمهالله انجام میشدند که سخنرانیهای ایشان با توجه به تازگی محتوا و تأثیر خاصشان از محبوبیت ویژهای برخوردار بودند و مردم علاقۀ خاصی به استماع سخنرانیهای ایشان داشتند، چنانکه نوارهای سخنرانی ایشان در بسیاری از منازل و محافل مورد استفاده قرار میگرفت.
برخی از اخلاق و صفات مولانا غلاماحمد رحمهالله
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله ازنظر ظاهر و صفات اخلاقی واقعاً یک روحانی کمنظیر بود، از شهامت و غیرت دینی بالایی برخوردار بود، در بیان حق از هیچچیز پروا نداشت و در مقابل هر کس و در مجامع مختلف بهوضوح، سخن حق را بیان میکرد. همواره این سخن حضرت امام حسین رضیاللهعنه که: «إن الحیاة عقیدة و جهاد» شعار و ورد زبانش بود و ضمن عمل بر آن، دیگران را نیز تشویق میکرد.
ایشان علیرغم سطح علمی بالا و محبوبیت و شهرت و نفوذ اجتماعی، بسیار متواضع و فروتن بود. گاهی در کنار درس حدیث مشاهده میشد درحالیکه در فکر فرو رفته است بهیکباره آهی میکشید و خطاب به خودش میگفت: وقتی روز قیامت بشود چه خواهی کرد؟ نسبت به اعضای خانواده و تمام مردم بهویژه شاگردان و جوانان و بسیار مهربان و غمخوار بود. بسیاری از جوانان ایشان را تکیهگاه خود میدانستند و در مشکلات و غمها و مسائل شرعی به ایشان مراجعه میکردند. نرمدل و رقیقالقلب بود، انسانی قانع بود و از همت بالایی در بذل و بخشش برخوردار بود، نسبت به حلال و حرام بسیار حساس بود تا جاییکه یک مرتبه قاصد ایشان که به یکی از روستاها برای ثبت ازدواج رفته بود، در محاسبه اشتباه کرده و مقداری بسیار اندکی پول اضافی از آنها گرفته بود؛ ایشان بلافاصله بعد از متوجهشدن، پول اضافی را توسط قاصد بازگرداند.
مولانا غلاماحمد رحمهالله و احترام به علما و اساتید
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله احترام و ارادت بسیار زیادی به اهل علم و علما و طلاب قایل بود. در مجلسی که حضور داشت اگر طلبهای هرچند در سطح ابتدایی وارد میشد به احترام او از جایش بلند میشد و او را به بالای مجلس راهنمایی میکرد. نسبت به اساتید خودش ارادت ویژهای قایل بود و همواره ذکر خیر آنها را در مجالس و محافل بیان میکرد. نسبت به حضرت مولانا شمسالدین مطهری رحمهالله ارادتی خاص داشت. از فرزندان ایشان منقول است که بارها پدر را میدیدیم که پس از برداشتن گوشی تلفن، حرکت میکند و با احترام میایستد. وقتی علتش را میپرسیدیم میگفت: جناب مولانا [شمسالدین مطهری رحمهالله] هستند.
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله علیرغم اینکه در زمان حیات مولانا شمسالدین مطهری رحمهالله ادارۀ بسیاری از امور حوزه بر عهدۀ ایشان بود و از ارکان حوزه بهشمار میرفت، اما بعد از وفات حضرت مولانا شمسالدین مطهری رحمهالله در اولین فرصت و با مشورت دیگر علما، مولانا حبیبالرحمن مطهری- فرزند مولانا شمسالدین رحمهالله- را بهعنوان جانشین ایشان انتخاب کرد و در مراسم تشییعجنازۀ مولانا شمسالدین رحمهالله این انتخاب را برای عموم مردم اعلام کرد که این اقدام بهموقع و شجاعانۀ مولانا غلاماحمد رحمهالله راه ایجاد بسیاری از مشکلات و فتنهها را مسدود کرد و مرهم قلوب مجروح مردمی شد که در فراق مرشدی بینظیر محزون بودند.
تألیفات
مولانا غلاماحمد موحدی رحمهالله تألیف کتابهای دینی و مذهبی را نیز در کارنامۀ فعالیتهای خود دارد. اوایل پیروزی انقلاب که هنوز کتابهای ویژۀ اهلسنت برای مقطع ابتدایی مدارس آموزشوپرورش تهیه و چاپ نشده بودند، سازمان برنامهریزی کتب درسی حق تعلیم احکام ویژه اهلسنت را به مولانا غلاماحمد رحمهالله اعطا کرد و ایشان هم برای تمام پایههای پنجگانه ابتدایی و کلاسهای مقطع راهنمایی که در آن زمان از طرف آموزشوپرورش جواز داشت، مطالبی متناسب و مستقل به رشته تحریر درآورد و در اختیار دانشآموزان قرار داد.
علاوه بر این کتاب «خلاصة المسائل» در احکام و مسائل فقهی حنفی نیز به شیوهای بسیار عامفهم و به زبان فارسی در بخشهای عبادات، نکاح و طلاق توسط مولانا غلاماحمد رحمهالله تألیف شد که تاکنون چندین مرتبه تجدید چاپ شده و مورد استفاده بسیاری از فارسیزبانان اهلسنت حنفیمذهب در داخل و خارج از ایران قرار گرفته است.
ایشان همچنین ترجمۀ کتابی در مورد امام ابوحنیفه رحمهالله را نیز در واپسین سالهای زندگی خویش آغاز کرده بود که عارضه بیماری و پیک اجل فرصت اتمام این کتاب را به ایشان نداد.
وفات
مولانا غلاماحمد موحدی در حدود ۹ سال آخر زندگی خودش [از سال ۷۲ تا ۸۱] بر اثر یک بیماری خانهنشین شد و سرانجام در ۲۵ آذرماه ۱۳۸۱ هـ. ش نزدیک طلوع خورشید از این دنیا غروب کرد و همه را در عزا و ماتم گذاشت و خود در جوار رحمتهای ابدی پروردگارش آرام گرفت. «نحسبه کذالک و اللَه حسیبه و لا نزکی علی الله أحداَ».
مراسم تشییعجنازۀ مولانا غلاماحمد رحمهالله بعد از عصر همان روز در مصلای بزرگ شهر خواف با حضور جمع کثیری از اقشار مختلف مردم شهرستانهای خواف، تربتجام، تایباد، باخرز و دیگر شهرها برگزار شد. نماز جنازه بر پیکر این عالم برجسته به امامت مولانا حبیبالرحمن مطهری، مدیر حوزه علمیه احناف خواف اقامه شد و در قبرستان شهر خواف به خاک سپرده شد. روحش شاد و یادش گرامی باد.
به نقل از: پایگاه اطلاعرسانی احناف خواف (با مقداری ویرایش و تلخیص)