در روزهای گذشته فعالان عرصه فرهنگی و کاربران شبکههای اجتماعی در سیستانوبلوچستان از نمایش خانگی سریال «ساخت ایران ۳» به کارگردانی بهمن گودرزی که از لباس زنان بلوچ استفاده ابزاری کرده و تلاش برای احیای نمادسازی معکوس و توهینآمیز در سینما و تلویزیون، انتقادهای گستردهای داشتهاند.
این سریال برای شبکه خانگی ساخته شده و به سفارش یک پلتفرم معروف انتشار فیلم و سریال در اقدامی تازه و خارج از عرف و به دور از فرهنگ و به صورت ناشیانه و غیرحرفهای از لباس زنان بلوچ برای ترانزیت و قاچاق مواد مخدر به کشور ترکیه استفاده کرده است.
قبل از هر چیز باید توجه داشت که لباس زنان بلوچ که یک اثر هنری منحصربهفرد است و آمیزهای از هنر بینظیر و ظریف سوزندوزی بلوچی و جلوهای از نقوش ذهنی و تجسم خیال و اندیشه و هویت و فرهنگ بلوچان است ضمن اینکه در فهرست «میراث ماندگار معنوی و فرهنگی» کشور به ثبت رسیده، مهر اصالت را نیز از سازمان جهانی یونسکو دریافت کرده است. مهمتر از آن نزد مردم بلوچ لباس بلوچی دارای حرمت و جایگاه و ارزشگذاری والایی است، تا جایی که مردم بخشی از هویت فرهنگی خویش را مدیون همین لباس میدانند و حتی در فرهنگ عامه مردم بلوچستان بیاحترامی به لباس زنان بلوچ یک ضد ارزش است و آن را تعرض و توهین به آحاد بلوچان میدانند.
در بین مردم بلوچ لباس زنانه بلوچی یک ارزش تلقی میشود، تا جایی که لباسهای کهنه و بلااستفاده آنها هرگز دور ریخته نمیشود، به این گمان که زیر پا لگدمال خواهد شد و همین امر حرمت آن را مخدوش خواهد کرد و به طور معمول البسه مندرس زنانه در مکانی مشخص از سوی خود زنان سوزانده میشود.
این نخستین بار نیست که دستاندرکاران سینما و برنامهسازان و تهیهکنندگان تلویزیون بدون کمترین تحقیق و پژوهشی از سر ناآگاهی و عدم شناخت اقدام به تولید فیلم میکنند و ارزشها و باورهای فرهنگی هموطنان خویش را به سخره میگیرند و زیر پا میگذارند و موجبات بدبینی و کدورت و بیاعتمادی ملی را فراهم میکنند.
البته قصه پرغصه بدبینی مردم سیستانوبلوچستان از صنعت سینما و تلویزیون سر درازی دارد و موضوع بیشتر برمیگردد به سالهای دور دهه 60 و 70، درست آن زمان که پوشش مردان بلوچ بر تن قاچاقچیان مواد مخدر در فیلمها و سریالها قرار گرفت و این لباس نماد شرارت و قاچاقچی معرفی شد و اینگونه شد که ذهنیتها نسبت به لباس بلوچی مردانه یکباره تغییر پیدا کرد و با تکرار و تداوم این رویه ضدفرهنگی سریالسازی و تولید فیلمهای کلیشهای در سینما و تلویزیون و تغییر نگاهها و سوءذهنیتهای حاصله از این رویکرد ناصواب دیگر مردان بلوچ در خارج از استان و اقصانقاط کشور خود جرئت پوشیدن لباس محلی را نداشتند.
هنوز که هنوز است مردم این استان چوب نمادسازیهای کذایی و تحریف آشکار نشانههای فرهنگی و هویتی خود را در سینما و تلویزیون میخورد و متأسفانه تأثیرات سوء این نمادسازی معکوس و فرهنگسوزی نابخردانه و به دور از نگاه فرهنگی و عقلانیت به لباس مردم بلوچ به اینجا ختم نمیشود و تا جایی پیش رفت که به انزوای فرهنگی و سرخوردگی ایشان ختم شد و نیز از آن پس هرگز پتانسیلها و نمادهای بارز بلوچان و سیستانیها که بسیاری سرآمد بودند و شاخص و درخورتوجه، در کشور هرگز مجال دیدهشدن نیافتند.
حال در یک دهه گذشته با گسترش شبکههای اجتماعی و افزایش شمار کاربران بومی یک عزم درخورتوجه برای زدودن این سوءذهنیتها و رفع نگاههای کلیشهای به بلوچستان و فرهنگ بلوچان و نیز معرفی پتانسیلها و ظرفیتهای منحصربهفرد مردم بلوچ از سوی فعالان فرهنگی و اجتماعی بومی شکل گرفت که نتیجه آن اکنون شد رونق صنعت گردشگری و مد و لباس زنان بلوچ، بهبود اقتصاد محلی و اشتغال زنان سرپرست خانوار و نیازمند.
امید که خود دستاندرکاران سینما و فرهنگ و نهادهای متولی تا دیر نشده چشم بر روی بیاحترامی و به تاراج بردن ارزشهای فرهنگی، تاریخی و قومی مردم بگشایند، قبل از اینکه چنین رویکرد فرهنگسوزی اعتماد ملی را مخدوش کند و خسارات مادی و معنوی را بر مردم مظلوم سیستانوبلوچستان بیشتر تحمیل کند.
منبع: روزنامۀ «شرق»- 18 اردیبهشت 1401
سال تحصیلی جدید دارالعلوم زاهدان، امروز پنجشنبه (23 شوال 1445/ 13 اردیبهشت 1403) با قرائت…
گرچه عملکرد دولت در حوزه اقتصادی عملکرد مثبتی نبوده، اما بر خلاف آندسته از کسانی…
اعتراضات در دانشگاههای آمریکا علیه حملات اسرائيل به غزه و کشتار غیرنظامیان فلسطینی توسط اسرائیل…
«تغییرات جدید در دستگاه قضایی سیستانوبلوچستان»، «رسیدگی عادلانه و فوری به پروندۀ جمعههای خونین زاهدان…
یک مقام ارشد سیاسی حماس به آسوشیتدپرس گفت که این گروه شبهنظامی حاضر است با…
شیخالاسلام مولانا عبدالحمید امام جمعه اهل سنت زاهدان در خطبههای نماز جمعه امروز (7 اردیبهشت…