۲- صداقت و راستی
اولین چیزی که روزه در باب صداقت به روزه‌داران می‌آموزاند، صداقت با پروردگار است، زیرا روزه عملی پنهانی میان بنده و پروردگار اوست، چنانکه هر شخصی می‌تواند پنهانی بخورد و ادعای روزه‌داری کند. از حضرت ابوهریره رضی‌الله‌عنه روایت شده که رسول‌الله صلى‌الله‌عليه‌وسلم فرمود: «قالَ اللَّهُ: كُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ له، إلَّا الصِّيَامَ، فإنَّه لي وأَنَا أجْزِي به»؛ (خداوند متعال می‌فرماید: هر عمل فرزند آدم برای خودش است، به‌جز روزه که برای من است و من پاداش آن را می‌دهم.) [بخاری1904، مسلم 1151].
خداوند سبحان روزه را برای خودش قرار داده به این معنا که از میان همه‌ی اعمال، روزه را که از بزرگ‌ترینِ عبادات است، برای خودش اختصاص داده زیرا روزه عبادتی سرّی میان انسان و پروردگار است و معلوم نمی‌شود که شخص روزه دارد یا خیر و پنهانی تصمیم می‌گیرد؛ به‌همین خاطر اخلاص این عمل نیز بیشتر است.
◽️صداقت عکس و نقیض دروغگویی است و به تعبیری؛ “صداقت” به معنی تطابق باطن با ظاهر و “کذب” به معنی مخالفت باطن با ظاهر است؛ وجه اشتراک میان روزه و صداقت این است که به‌جز خداوند هیچ‌کس دیگری از آن آگاه نمی‌شود.
◽️همچنین روزه به صداقت در اعمال کمک می‌کند، انسان روزه‌دار ظاهر و باطنش یکی می‌شود، چرا که روزه انسان را به این باور می‌رساند که خداوند مراقبِ کردار است. مثلاً اگر کسی به ظاهر مشغول نماز باشد و فکرش از نماز غافل شود، روزه کمک می‌کند از مشغولیت‌هایی که از خدا غافل می‌کند ببُرد.
روزه‌دار به ظاهر از خوردن، نوشیدن و تمایلات جنسی دست می‌کشد، اما در واقع با روزه‌داری خود را به معبودش نزدیک می‌کند، اجر و پاداشی که خداوند به روزه‌داران می‌دهد را تصدیق می‌کند، از گناهان و معاصی دور می‌شود و از صمیم قلب متوجه خدا می‌شود؛ به همین ترتیب ظاهر و باطنش یکی شده و به صداقت حقیقی می‌رسد.
◽️ابن القیم رحمه‌الله می‌گوید: «روزه‌دار کاری نمی‌کند، فقط تمایلات جنسی و خوراک و نوشیدنی را به‌خاطر پروردگارش ترک می‌کند، این یعنی ترک لذت‌ها و آنچه دل می‌پسندد فقط برای محبت و رضایت خداوند و این رازی بین بنده و پروردگارش است؛ کسی دیگر از آن مطلع نمی‌شود. دیگران فقط می‌بینند که از خوردن و نوشیدن دست کشیده، اما اینکه به خاطر رضای خدا این کار را می‌کند را نمی‌بینند و از آن مطلع نمی‌شوند و این حقیقت [و مقصود اصلی] روزه است». [زاد المعاد 2/ 27].
◽️صداقت آدمی را از دروغ بازمی‌دارد، روزه نیز از دروغگویی منع می‌کند، چنانکه در حدیث ابوهریره رضی‌الله‌عنه آمده که پیامبر صلى‌الله‌عليه‌وسلم فرمود: «مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْل فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ»؛ (کسی که سخن دروغ و عمل به آن را ترک نکند، خداوند به این نیاز ندارد که او خوراک و نوشیدنی‌اش را ترک کند.) [بخاری 1903].
منبع: موسوعة الأخلاق الإسلامية/ مؤسسه الدرر السنية
ترجمه: عبدالناصر امينى
ادامه دارد……