دکتر جاوید اقبال فرزند علامه اقبال لاهوری، در 5 اکتبر 1924م. متولد شد. زادگاه او شهر “سیالکوت” واقع در ایالت پنجاب پاکستان است. او پس از کسب مدرک لیسانس در دانشگاه دولتی لاهور (1944م.)، مدرک کارشناسی ارشد خود را در زبان انگلیسی و فلسفه اخذ نمود. دکتر اقبال بهسال 1954م. مدرک دکترای خود را در رشتهی فلسفه از دانشگاه کمبریج کسب کرد و از مدرسهی حقوق “لنکن انز”، (, Lincoln’s InnLondon) لندن آموزش خود در رشتهی قانون را به پایهی تکمیل رساند.
دکتر جاوید اقبال بهوقت درگذشت پدر، چهارده سال سن داشته و مورد توجه خاص علامه اقبال بوده است. او مادرش را در یازده سالگی از دست داده است. اقبال لاهوری در سرودهای به نام فرزندش جاوید “خطاب به جاوید”، مشهور به “جاویدنامه”، پیامش را به جوانان مسلمان منتقل کرده است. این اشعار به زبان فارسی هستند. در پایان این اشعار آمده است:
ای مرا تسکین جان ناشکیب / تو اگر از رقص جان گیری نصیب
سِرّ دین مصطفی گویم ترا/ هم به قبر اندر دعا گویم ترا
دکتر جاوید اقبال مدتی در میدان سیاست نیز بختآزمایی کرده اما در انتخابات 1970 از مؤسس و رهبر حزب مردم، “ذوالفقار علی بوتو”، شکست خورده است. وی بعدها به عضویت مجلس سنای پاکستان درآمد. قضاوت در دیوان عالی پاکستان، ریاست دادگاه عالی لاهور و عضو هیئت نمایندگان پاکستان در سازمان ملل از جمله فعالیتهای حرفهای او بهشمار میآیند. همسرش “ناصره اقبال” نیز یکی از حقوقدانان مشهور پاکستان است که تا پیش از بازنشستگی قاضی دادگاه عالی بود.
بیشترین فعالیتهای دکتر جاوید اقبال بر تالیف و تصنیف و ارائه درسگفتار در موضوع حقوق و مذهب در دانشگاهها داخلی و خارجی متمرکز بوده است. از او دهها کتاب و مقاله به زبانهای اردو و انگلیسی در موضوعات مختلف بهجا مانده است. “زندهرود”، “جهان جاوید”، “اسلام و تشخص پاکستانی”، “سیاست در اسلام”، “افکار اقبال” و “به گریبان خود بنگر” از جملهی این آثار هستند.
دکتر جاوید از تفسیر نهادهای رسمی پاکستان در مورد دیدگاههای سیاسی پدرش ابراز نارضایتی میکرده است و همین امر موجب کاهش محبوبیت او در میان برخی محافل علمی و فرهنگی داخلی پاکستان شده بود.
دکتر جاوید اقبال در 91 سالگی (11 مهر 1394) بهعلت ایست قلبی و در حین درمان در بیمارستان “شوکت خانم” لاهور دار فانی را وداع گفت. “منیب اقبال” و “ولید اقبال” دو فرزند او هستند. معینالدین، مسئول دپارتمان فارسی دانشگاه پنجاب، بر جنازه او نماز خوانده است.
یادی از دکتر جاوید اقبال، فرزند علامه اقبال لاهوری
منتشر شده در عبدالحکیم شهبخش