شانزدهمین دوره مسابقات سراسری سخنرانی، مقاله نویسی (به زبانهای عربی، فارسی، بلوچی و انگلیسی)، شعر، مشاعره و سرود در بین طلاب مدارس علوم دینی شورای هماهنگی مدارس علوم دینی اهل سنت سیستان و بلوچستان، به مدت دور روز در حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان برگزار شد.
این مسابقات که همه ساله در بین مدارس وابسته به شورا برگزار می شود، در سال تحصیلی جاری به میزبانی دارالعلوم زاهدان از صبح روز چهارشنبه (7 آبان 1393) آغاز گردید و عصر پنجشنبه (8 اردیبهشت) به کار خود پایان داد.
مراسم افتتاحیه مسابقات و سخنرانی مولانا محمدقاسم
مراسم افتتاحیه شانزدهمین دوره مسابقات سخنرانی و مقاله نویسی، صبح روز چهارشنبه در محل مسجد مکی زاهدان برگزار شد.
در این مراسم مولانا مفتی محمد قاسم قاسمی، مدیریت محترم دارالافتای دارالعلوم زاهدان و استاد حدیث این حوزه، به ایراد سخن پرداخته و نسبت به اهمیت و جایگاه سخنرانی و مقاله نویسی در میان مبلغان و داعیان تاکید و علما و طلاب را در این راستا تشویق نمودند.
ایشان در بخشی از سخنانشان به این مهم اشاره کردند که سخنرانی و مقاله نویسی از ابزار مهم دعوت به شمار می روند، که هدف آنها دعوت به سوی خداوند متعال می باشد که همان رسالت تمام انبیای الهی بوده است؛ دعوتی که اساس و بنیادش بر بصیرت، حکمت، آگاهی، دانایی و… می باشد. فصیح این امت، حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم، به نص صریح قرآن فرموده است: «قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَاْ وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللّهِ وَمَا أَنَاْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ» [یوسف:108]
مولانا قاسمی در ادامه به هدف و انگیزه برگزاری این سلسه مسابقات اشاره نموده و اظهار داشتند: بدون شک ما امت برتر هستیم؛ «كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللّهِ» [آل عمران:110] لذا بر عموم امت لازم و ضروری است که برای سایرین مفید و مثمر ثمر باشند. همچنین الله تعالی می فرماید: «وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» [آل عمران:104] و اینها موفقان و رستگاران واقعی هستند.
استاد قاسمی در ادامه سخنانشان قبولیت و موفقیت این راه را از ایزد منان مسالت نمودند و با اشاره به حدیث و سیرت آنحضرت صلی الله علیه وسلم خاطرنشان کردند: پیامبر اکرم صلی الله علیه و سلم هنگام حج همواره این دعا را می خواندند: «اللهم یسره لی و تقبله منی» خداوندا! آن را (حج) را برایم آسان گردان و از من بپذیر. همچنین در دعاهی منقول از آنحضرت صلی الله علیه وسلم آمده است: بارالها، عملم را از اینکه برای شهرت طلبی و ریا باشد دور نما. لذا ما که مقتدی و متبع ایشان هستیم به همین دعا متوسل می شویم.
استاد حدیث دارالعلوم زاهدان در بیان جایگاه و اهمیت سخنرانی خاطرنشان کردند: انبیای الهی سخنرانان قابلی بوده اند که نظیرشان را تاریخ به خود ندیده است. اما متاسفانه برخی اندیشه های فاسد و نابهجا از این مهم غافل شده، اهمیتی بدان قایل نیستند و مجالس وعظ و سخنرانی را تنها ویژه عالمان دون پایه و رده پایین دانسته و علمای برجسته و نویسندگان را بی نیاز از آن تصور می کنند. درحالی که خداوند حضرت شعیب علیه السلام را خطیب الأنبیاء لقب داده است. فصل الخطاب را به حضرت داود علیه السلام عنایت کرده بود. سخنان انبیای الهی حرفهای محکمی است که سستیها را می زداید، همتها را بالا می برد، غافلان را بیدار می کند، عواطف را می شوراند، بی اراده ها را با اراده می کند.
انواع سخنرانی
ریاست دارالافتای دارالعلوم زاهدان در ادامه انواع سخنرانی و خطابت را به طلاب یادآوری نموده و گفتند: سخنرانی و خطابت بر چهار قسم است:
1ـ مکتوب (محاضره): و خود بر دو نوع است: اول: سخنرانی ای که تمام آن نوشته شده باشد و بعد ارائه شود، و دوم آنکه سخنران تنها به نوشتن سرفصلها و عناوین اکتفا نموده و با اشاره بدان سخنانش را ایراد نماید.
2ـ سخنرانی حفظی: سخنران از قبل کاملا آماده باشد. بدین صورت که قبل از ایراد سخن، فکر کرده و گفته هایش را در ذهن مدون و بعد آن را ایراد نماید.
3ـ ارتجالی: یعنی بدون آمادگی قبلی، هر آنچه را که موقعیت اقتضا نماید و نیاز شرایط باشد ایراد نماید.
4ـ القای درسهایی از قبیل قرآن، سیرت، و سخنرانی اصلاحی از قبیل معرفی بدعات، سخنرانی فکری ویژه خواص و…
ایشان در ادامه افزودند: اما سخنرانی مهمی که حکیم الامت علامه اشرفعلی تهانوی رحمه الله بدان اشاره کرده است و بنده نیز آن را می پسندم، سخنرانی عمومی است که بیشترین تاثیر را به دنبال دارد. چرا که مخاطبین آن تمام اقشار جامعه بویژه پدران، اولیا، مربیان، معلمان و… می باشند.
راهکارهایی برای تاثیرگذار بودن سخنرانی
مفتی محمدقاسم سپس راهکارهای مفیدی برای تاثیرگذار بودن سخنرانی ارائه نمودند که این راهکارها عبارتند از:
1ـ مراجعه به محفوظات ذهنی: سخنران با خود بیندیشد پیرامون موضوعی که می خواهد سخنرانی کند، تا چه اندازه اطلاعات دارد.
2ـ مطالعه موضوعی: دومین راهکار، مطالعه به تناسب موضوع و یادداشت برداری به هنگام مطالعه است.
3ـ عنصر اندیشه و تفکر: پس از مراجعه به معلومات و مطالعه، جهت انسجام مطالب و رفع نواقص آن، اندیشیدن ضروری می باشد.
عناصر دهگانه سخنوری
سردبیر فصلنامه گرانسنگ ندای اسلام در ادامه سخنانشان عناصر دهگانه سخنرانی را به نقل از مولانا ابولبابه، از علما و شخصیتهای علمی برجسته معاصر، اینگونه بیان داشتند:
1ـ انتخاب خطبه ای زیبا؛ خطبه ای که کلمات در آن متناسب با موضوع انتخاب شوند؛
2ـ حُسن ابتدا؛
3ـ انتخاب آیات؛
4ـ انتخاب احادیث؛ بهتر آنست که در زمینه حدیث به آن دسته از احادیثی که نسبت به سند و متن آن مطمئن هستیم مراجعه و آنها را ایراد نماییم. از آنجایی که عصر کنونی عصر القای شبهات می باشد، بهتر آن است که احادیث با درج راوی و منبع ذکر گردند.
5ـ ذکر وقایع مستند؛ زندگانی صحابه بهترین نمونه های عملی برای اثبات بسیاری از گفته ها می باشند. کتاب “الاصابة” می تواند در این امر همراه خوبی باشد. همچنین می توان از کتابهای تاریخی و شخصیتهای دیگر نیز بهره برد.
6ـ آوردن نکته های مهم؛ در این مورد از نقل قول و ضربالمثلها نباید غافل شد.
7ـ مشاهدات عینی؛ امروزه واقعیتهای عینی بیشترین تاثیر را در مخاطب دارد، چراکه موضوع به نحوی ملموس به نظر میآید؛ شرح اسلام آوردن یک تازه مسلمان زن که با حجاب اسلامی از زندگی جدیدش سخن می گوید تاثیر بسزایی در مخاطب خواهد داشت.
8ـ لطائف؛ بیان لطیفه در اثنای سخنرانی برای رفع کسالت و خستگی مخاطب خوب است؛ البته با رعایت حال مخاطب و شرایط.
9ـ اشعار؛ ایراد اشعاری منطبق با موضوع، بهویژه آثار بزرگانی همچون مولوی رومی، حافظ، سعدی، صائب تبریزی و… بر کیفیت و اثرگذاری سخن می افزاید.
10ـ حُسن خاتمه؛ این بخش از سخنرانی نیز اهمیت بسیاری دارد. سخنران باید در این بخش موضوع خودش را جمع بندی نموده و در صورت امکان خلاصه ای از آن را با جملاتی زیبا، ساده و روان، با کنترل احساسات، بیان نماید.
استاد قاسمی “تکیه کلامهای بی ربط”، “تکرار بی دلیل”، “مشکل گویی”، “خودپسندی”، “اظهار تواضع بیجا” و “پرهیز نکردن از لایعنی” را از جمله معایب یک سخنرانی برشمردند.
ایشان در پایان با اشاره به عامل اساسی در ایراد یک سخنرانی موفق و موثر خاطرنشان کردند: توفیق الهی برترین عامل موفقیت است. سخنران هرچند قابل باشد، بدون توفیق خداوند کاری از پیش نخواهد برد. لذا بر سخنران لازم است که قبل از ایراد سخن، توفیق مقبولیت را از خداوند مسالت نماید. علامه ابوالحسن ندوی رحمه الله می گوید: چون چنین کردم سخنرانیام رنگ آفرید.
مراسم اختتامیه مسابقات و سخنرانی شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید
مراسم اختتامیه شانزدهمین دوره مسابقات سراسری سخنرانی، مقاله نویسی، شعر، سرود و مشاعره عصر روز پنجشنبه (8 آبان) برگزار گردید و به نفرات برتر جوایزی اهدا شد. سخنران اختتامیه مسابقات حضرت شیخ الاسلام مولانا عبدالحمید بودند.
ایشان طی سخنانی کوتاه برگزاری چنین مسابقاتی را “در مسیر تشویق و ترغیب برای فراگیری کیفیت سخنوری و نویسندگی” دانستند.
مولانا عبدالحمید خاطرنشان کردند: روشنی هدف همواره راز موفقیت تمامی افراد موفق، احزاب، حرکتها، جنبشها و… بوده است. لذا برماست که هدف والای رضایت الهی را در تمام زمینه ها مدنظر قرار داده و در این راستا سعی و تلاش نماییم.
مهمترین اهداف برگزاری این مسابقات:
مدیریت دارالعلوم زاهدان در ادامه سخنانشان با اشاره به راههای مختلف انتشار یک فکر و اندیشه، به بیان و تشریح مهمترین اهداف برگزاری این قبیل مسابقات پرداختند و آنها را به شرح ذیل دانستند:
1ـ نویسندگی؛ در طول تاریخ انبیای گذشته، حرکتها، جنبشها و… برای نشر افکار، اندیشه ها و خط مشی خود از راههای مختلفی بهره میبردند که نویسندگی از جمله آن راههاست. امروزه پس از سده های متوالی هنوز بسیاری از این باورها به صورت مکتوب از پیشینیان به ما رسیده است. لذا طلاب عزیز باید در راستای کسب مهارت و تخصص در امر نویسندگی تمام سعی و تلاش خود را بکار گیرند. نوشتن مقاله در نشریات داخلی و خارجی از جمله عوامل موثر در رشد و بالندگی در زمینه نویسندگی به شمار می رود.
2ـ سخنوری؛ قدرت سخنوری از دیگر راههای ارتباط، نشر و تزریق یک اندیشه است، که در این راه باید قدمهای بلندی برداشته شود.
3ـ تعلیم و تعلم؛ این بخش نیز از راههای مهم انتقال اندیشه به حساب می آید.
4ـ شعر؛ شعرسرایی نیز نقش مهم و مؤثری در بیان یک فکر و اندیشه در جامعه ایفا می کند. به طوری که در قالب چند بیت شعر می توان جهانی از معنا و مفهوم را به مخاطبان منتقل نمود.
ویژگیهای یک نویسنده و سخنران موفق
مدیریت دارالعلوم زاهدان در ادامه نکات و ویژگیهای مهمی که یک نویسنده و سخنران باید برای موفقیت خویش بدانها متصف باشند را اینگونه بیان کردند:
1ـ راستگویی و راستنویسی؛ از موارد ضروری که باید یک سخنور و نویسنده بدان توجه نماید، عرضه مطالب صحیح و درست و پرهیز از بیهوده گویی و لغونویسی است؛ دین ما به ما دستور داده است که همواره در مسیر درست حرکت کنیم. کلام درست، دل را راست و حرف نابجا انحراف دل را به همراه خواهد داشت.
2ـ استناد به آیات و احادیث؛ نویسنده و سخنران سعی کند در هنگام نقل یا نوشتن آیات نام سوره و یا حتی الامکان شماره جزء و آیه را ذکر کند. احادیث نیز اگر همراه با سند و راوی حدیث نقل بسیار خوب است. امروزه بنا بر کثرت فتنه ها تمام محافل و مجامع عمومی و بین المللی حکایتها و نقل قولهای مستند و مدلل را می پذیرند.
3ـ ساده گویی و ساده نویسی؛ یک نویسنده و سخنران خوب باید از تکلّف بی جا احتناب نموده و سادگی را در پیش گیرد تا توجه مخاطب را از آن خود نماید.
4ـ عمل بر آنچه می گوید یا می نویسد؛ ابتدا سخنران یا نویسنده باید به آنچه می گوید یا می نویسد عامل باشد، و در مرحله بعد شنونده و خواننده نیز باید با نیت عمل پای صحبت سخنران بنشیند یا مطلب نویسنده را مطالعه نماید.
5ـ تسلط بر زبان روز؛ برای هر نویسنده و سخنرانی ضروری است که زبان عصر و زمان خود را بیاموزد و همگام با اصطلاحات زمان خویش حرکت نماید. آیه «وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ» نیز به همین مهم اشاره دارد. یکی از حکمتهایی که حضرت موسی در کاخ فرعون رشد و پرورش یافت، و حضرت یوسف در قصر عزیز مصر بزرگ شد، آموختن زبان پادشاه و دربار، که در آن زمان بارزترین زبان به شمار می رفت، بود. اگر آنها در خانه و به دور از کاخ و قصر رشد می کردند، در چگونگی گفتمان و دعوت حاکمان و درباریان با مشکل مواجه می شدند. لذا باید زبان روز و دیپلماسی حکومت، ملت و… را یاد گرفت. علما و طلاب باید به این امر توجه خاصی داشته باشند. از آنجایی که رسالت علما عمومی بوده و مخاطبان علما اقشار مختلف جامعه، از حاکم و درباری گرفته تا دکتر و معلم و کشاورز و کارگر و… را شامل می شود، لذا به زبان و اصطلاحات روز مسلط باشند تا بتوانند با هر قشری به زبان خودش سخن بگویند.
5ـ توجه إلی الله؛ مهمترین نکته ای که یک نویسنده و سخنران باید آن را مدنظر داشته باشد توجه إلی الله ست. برای پیشرفت و تاثیرگذاری کلام و نوشته باید قبولیت را از خداوند متعال مسئلت نمود. برای نجات از آسیبهای کلام و قلم توجه الی الله و حضور قلب لازم و ضروری است.
ریاست شورای هماهنگی مدارس دینی اهل سنت استان سیستان و بلوچستان در پایان از تمام عاملان و دست اندرکاران برگزاری این دوره از مسابقات، اعم از دفتر شورای هماهنگی، روسای مدارس، اساتید، طلاب و… تشکر و قدردانی نموده و با آرزوی توفیقات روزافزون برای همگان به سخنانشان خاتمه دادند.
پایان بخش شانزدهمین دوره مسابقات سراسری سخنرانی، مقاله نویسی (به زبانهای عربی، فارسی، بلوچی و انگلیسی)، شعر، مشاعره و سرود، اعلام نفرات برتر هر رشته و اعطای جوایز به آنان بود.
اسامی برگزیدگان رشته های مختلف به شرح ذیل است:
سخنرانی فارسی- بخش سطوح (ثانویة خاصة- عالیة- عالمیة)
نفر اول: عاصف احمدی ———- دارالعلوم زاهدان
نفر دوم: قاسم خیرشاهی ———- دارالعلوم زاهدان
نفر سوم: جواد احمدی ———- عین العلوم گشت
سخنرانی فارسی- بخش مقدمات (إعدادیة- ثانویة عامة)
نفر اول: ابراهیم علمی ———- عین العلوم گشت
نفر دوم: ابوبکر ریگی لادز ———- مدرسه دینی مولانا عبدالعزیز
نفر سوم: علی عیسی زهی ———- مدرسه دینی ابوداود
سخنرانی عربی
نفر اول: ابراهیم پژوهنده ———- بدرالعلوم زاهدان
نفر دوم: عبدالناصر توتازهی ———- مدرسه دینی مولانا عبدالعزیز
نفر سوم: نذیراحمد نهتانی ———- دارالعلوم زاهدان
سخنرانی بلوچی
نفر اول: محمداسلام عبدل زهی ———- عین العلوم گشت
نفر دوم: عابد آسکانی ———- جامعة الحرمین چابهار
نفر سوم: عبیدالله فیروزی ———- دارالعلوم نوبندیان
مقالات فارسی
نفر اول: عبدالله اسحاق زهی ———- دارالعلوم زاهدان
نفر دوم: ابراهیم باخدا ———- دارالعلوم زاهدان
نفر سوم: عبدالحمید صفری ———- دارالعلوم زاهدان
مقالات عربی
نفر اول: عبدالله شکوری ———- دارالعلوم زاهدان
نفر دوم: امین الله شاهوزهی ———- دارالعلوم زاهدان
نفر سوم: ابراهیم ابراهیمی ———- دارالعلوم زاهدان
شعر
نفر اول: علی صوری زهی ———- عین العلوم گشت
نفر دوم: حیدر صالحی طبس ———- دارالعلوم زاهدان
گروههای سرود
اول: گروه سرود نعمان بن ثابت ———- بدرالعلوم زاهدان
دوم: گروه سرود فاروق اعظم ———- دارالقرآن سراوان
سوم: گروه سرود صلاح الدین ایوبی ———- امام ابوحنیفه عظیم آباد
(لازم به ذکر است که مسابقات مذکور به ترتیب در سه مرحلۀ داخلی، شهرستانی و استانی (سراسری) برگزار شده است که برندگان هر مرحله، به مرحله بعدی راه یافته اند.)
تهیه و تنظیم: امیرحمزه نورزهی