بخش مهمی که نقطه مشترک همه ادیان نیز است و در طول تاریخ بشریت سهم بسزایی در تغییر و تحول انسان به سوی خیر و خوبی داشته «روزه» ماه مبارک رمضان است. اجرای این فریضه مهم الهی اگرچه از لحاظ زمان و مکان و کمّوکَیف متغیر بوده، اما ماهیت آن در همۀ ادیان یکی بوده و یک هدف را که همان تغییر و تحول انسان است دنبال کرده است.
ادلهی شرعی از کتاب و سنت نهتنها بیانگر ارتباط محکم بین ماه رمضان با قرآن است، بلکه خبر از پیوند تاریخی ناگسستنی میان این ماه و وحی الهی دارد. همانطور که همهی کتابهای آسمانی در ماه رمضان بهصورت تمام و کمال و یکباره بر پیامبران نازل شده، آغاز مرحلهی نزول متفرق قرآن که با اوایل سورهی علق {اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ} آغاز گشته نیز با این ماه مصادف است، بلکه این رخداد از فضایل این ماه میباشد.
رمضان بهترین فرصت برای ارتقای معنویت و اصلاح سبک زندگی است. مؤمنان از فرصت رمضان برای خودسازی و دگرسازی بهرهبرداری میکنند و خود را از معاصی دور نگه میدارند و ارتباطاتشان را کم میکنند و بر عبادت و تهجد و قیام شبانه و صیام روزانه تمرکز میکنند و همواره به سمت پاکی و ارتقای روحی قدم برمیدارند تا زندگی روحانی خود را توسعه دهند و بهسوی پیشرفت معنوی حرکت کنند.
رمضان در حال پایان است؛ مهمانی گرامی که با بودنش به وجود زرادخانهای از قدرتِ بر عبادت و تحمل سختیها در درونمان پی بردیم؛ ذخیرهای که چیزی جز تنبلی و غفلت ما را از آن دور نساخته بود.
با فرارسیدن شبهای قدر، جملهٔ دعاییِ «اللّٰهُمَّ إِنَّكَ عَفُوٌّ تُحِبُّ الْعَفْوَ فَاعْفُ عَنِّى»، به صورت گسترده دستبهدست میشود و محافل واقعی و صفحات مجازی و خلوتکدههای مؤمنانِ روزهدار با آن آراسته میگردد.
خداوند را شاکریم که ما را به ماه مبارک رمضان رساند. چه زیباست که رمضان، ما را به زمان خاطرات زیبای صدر اسلام میبَرد؛ برههای که نفَسهای رسول خدا ـ صلیاللهعلیهوسلم ـ در لحظهلحظهی این ماه مبارک جریان داشت، تا همگام با هم بخوانیم که پیامبر ـ صلیاللهعلیهوسلم ـ چگونه روزهای مبارک خویش را در این ماه مبارک سپری میکرد و بهترین انسان چگونه دربارهی بهترین ماه سخن میگفت.
حضرت رسول اکرم، صلیاللهعلیهوسلم، نسبت به فرارسیدن ماه مبارک رمضان بسیار حساس بودهاند. در روایتی آمده است: «أظَلَّکُمْ شَهرٌ عَظِیمٌ»؛ یعنی ماهی بزرگ بر شما سایه انداخته است. در روایتی دیگر آمده است: «أتاکم شَهر رمضان شهر برکة»؛ یعنی ماه رمضان، ماه نزول رحمت و برکت بر شما آمده است. بزرگان میگویند: رمضان فرصتی است برای درستکردن زندگی و شروع یک زندگی جدید. در این ماه خداوند توجه ویژه و خاصی به بندگان میکند. بههمین خاطر انسانها هم توجه خاصی به خداوند میکنند. پس لازم است این فرصت غنیمت شمرده شود.
در این ماه رمضان نقشۀ آینده زندگی خود را پیریزی کنیم. یک زندگی از تولد آغاز میشود. یک زندگی از بلوغ آغاز میشود. یک زندگی پس از دانشآموختگی آغاز میشود. یک زندگی پس از ادای حج آغاز میشود. یک زندگی هم از رمضان آغاز میشود.
پیامبر اسلام امت خود را به عبادت اعتکاف تشویق کرده است و برای پیروان خود درسی بزرگ بهجا گذاشته است… رهبران بزرگ دینی درک کرده بودند که اعتکاف و گوشهگیری بصیرت ایجاد کرده و باعث تغییر میشود، و عادت آنان این بود که از دنیا کناره گیرند پیش از آنکه برای تغییر و تحول به آن بازگردند، و پیامبر اسلام محمد ـ صلیاللهعلیهوآلهوسلم ـ نیز در ماه رمضان هر سال از مردم کناره میگرفت، و [پیش از نبوت] در غار حراء مدتی معتکف بود.
ماه رمضان هم از بهترین فرصتها برای دعاست. رمضان موسم اجابت است. این ماه را با دعا نسبتی بسیار نزدیک است. خداوند در لابهلای آیاتی که دربارۀ روزه و رمضان است، آیۀ «وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ» را میآورد تا بندگان را به دعاکردن در این موسم مبارک ترغیب دهد.