جایگاه و حقوق اجتماعی‌ زنان از نگاه شیخ‌الاسلام مولانا عبدالحمید

شیخ‌الاسلام مولانا عبدالحمید، امام جمعۀ اهل‌سنت زاهدان ازجمله شخصیت‌های مطرح دینی است که همواره توجه ویژه‌ای به حقوق زنان داشته و از هر فرصتی برای تبیین جایگاه و دفاع از حقوق اجتماعی‌ آنان استفاده کرده است. پرداختن به بیان حقوق زنان در سخنرانی‌ها، توصیۀ مکرر به رؤسای جمهور ایران دربارۀ استفاده از زنان توانمند در کابینۀ دولت‌های‌ خود، حمایت از کاندیداهای شایستۀ زن در انتخابات شوراهای شهر و روستا، تأکید و تلاش همیشگی ایشان بر راه‌اندازی مکاتب خواهران در نقاط مختلف و نیز تأکید ایشان بر ضرورت بازگشایی مدارس دخترانۀ افغانستان در نامه به رهبر امارت اسلامی، فقط چند گواه روشن برای اثبات این مدعاست. امام جمعۀ اهل‌سنّت زاهدان نقش زنان را در ساختن جامعه بسیار مهم و حیاتی می‌داند و معتقد است: «بسیاری از زنان از مردان ماهرتر هستند و استعداد بالاتری دارند. این زنان شایستگی و لیاقت دارند و باید به‌کار گرفته شوند.» (جمعه 13 آبان 1401) «ما هرگز نمی‌توانیم برنامه‌ای را پیش ببریم و در جامعه تحول ایجاد کنیم، مگر اینکه زنان همراه باشند.» (جمعه30 فروردین 94)
مولانا عبدالحمید درعین‌حال با صراحت می‌گوید: «در این شک ندارم که حقوق زنان در جامعۀ ما خیلی ضایع شده است، و دلیل آن فاصلۀ موجود با قرآن عظیم‌الشأن و احکام است. در قرآن آمده است که همان اندازه که مردان بر زنان حق دارند به همان اندازه، نه کم‌ نه ‌بیش، زنان بر مردان حق دارند و این حقوق مساوی و برابر است.»(مصاحبه با روزنامۀ شهروند،22 شهریور96) ایشان درعین‌حال تاکید می‌کند: «باید به حقوق زنان توجه بشود و این قشر از جامعه باید بیشتر مورد توجه و قدردانی قرارگیرد.» (جمعه 18 اسفند 96) «اعتقاد ما این است که به حق و حقوق بانوان بیشتر توجه شود.»(مصاحبه با ایسنا، 20 آبان 97)
مولانا عبدالحمید دربارۀ «چندهمسری» معتقد است: «تعدد همسر موضوعی است که اسلام آن را جایز دانسته، اما اسلام می‌گوید باید عدالت اجرا شود و اگر کسی نمی‌تواند عدالت را رعایت کند، نباید همسر دیگری اختیار کند. از مجوز چندهمسری استفاده شده، اما متاسفانه بعضی‌ها رعایت نمی‌کنند و همین می‌شود تا حقوق زنان رعایت نشود.»(روزنامۀ شهروند، 22 شهریور96)

تحصیل زنان و بکارگیری از آنان در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی
مولانا عبدالحمید بر تحصیل زنان و دختران و غافل نشدن از تعلیم و تعلم آنان نیز همواره تأکید کرده است: «نباید از تحصیل و تعلیم زنان غافل باشیم. باید در تربیت و هدایت و تحصیل آنان دقت کنیم و زمینۀ تعلیم و فراگیری علوم دینی و دانشگاهی را برایشان فراهم نماییم.»(جمعه 25 دی 94) «اعتقاد ما بر این است که علم باید آموخته شود. با رعایت پوشش و شئونات اسلامی زنان باید حتماً در کسب علم مشارکت کنند. معتقدیم تا جایی که منع اسلامی در دین اسلام نداریم باید از توانایی زنان استفاده کنیم. بدین صورت تحت تأثیر فرهنگ غربی هم قرار نمی‌گیریم، هرچه که اسلام اجازه داده همان اندازه ما پیش می‌رویم. اسلام دین وسیعی است و برای هر شرایطی توصیه‌ای دارد.» (خبرگزاری ایسنا، 20 آبان 97)
امام جمعۀ اهل‌سنّت زاهدان درعین‌حال بر میدان‌دادن به زنان و بکارگیری آنان در عرصه‌های سیاسی و فرهنگی تاکید می‌کند و می‌گوید: «در شرایط امروز دنیا نیز زنان ایفاگر نقش‌های مهمّی در روند تحوّلات سیاسی و فرهنگی جهان هستند. بسیاری از رؤسای‌جمهور،‌ نخست‌وزیران و وزرا در كشور‌های مختلف از میان زنان انتخاب می‌شوند؛ بنابراین در چنین شرایطی لازم است كه ما نیز بانوان را وارد عرصه كنیم و از آنان در زمینۀ نشر و اشاعۀ فرهنگ و معارف اسلامی استفاده كنیم.» (روستای كهنوک خاش، 31 خرداد 89) «توصیۀ ما به آقای روحانی این بود که حتما در کابینه از وزرای زن و اهل‌سنّت استفاده کنند. زنانی داریم که توانمند هستند و می‌توانند کاری را که مردان توانمند انجام می‌دهند، انجام دهند. هستند خانم‌هایی که در حال فعالیت هستند و توانایی‌های خود را نشان داده‌اند. باید با شرایط و زمان پیش برویم تا جایی که اسلام به ما اجازه داده است. اگر در کابینه وزیر زن و اهل‌سنّت حضور داشته باشد، نگاه دنیا به ما عوض می‌شود. نباید عقب بمانیم. الان امارات چندین زن را وارد کابینه کرده است، یکی از آنها بلوچ مهاجر است. چرا این زن در کابینۀ دولت ما نباشد؟ چرا وقتی یک زن می‌تواند معاون وزیر و رئیس باشد خود وزیر نباشد؟ از یک جایی باید این موضوع آغاز شود.» (خبرگزاری ایسنا، 20 آبان 97)

فعالیت خارج از خانۀ زنان
دیدگاه مولانا عبدالحمید دربارۀ فعالیت و اشتغال خارج از خانۀ زنان اعتدالی و برگرفته از آموزه‌های دین اسلام است:«از دیدگاه اسلام زن می‌تواند با حفظ شئونات اسلامی بیرون از خانه فعالیت کند.» (جمعه12 بهمن97)

مسئلۀ ازدواج دختران
نگاه سنّتی به مسئلۀ ازدواج سبب شده برخی از پدران و مادران به اجبار و بدون مشورت با دختران خود، آنان را به عقد خواستگاران‌شان درآورند و برخی دیگر نیز دختران خود را در کودکی شوهر می‌دهند. مولانا عبدالحمید در بیانات خود به این هر دو آسیب اشاره می‌کند و با تأکید براینکه «امروز شرایط دنیا تغییر کرده و شرایط سنتی قدیم نیست» به والدین یادآور می‌شود: «دربارۀ ازدواج، با دختران‌تان مشورت کنید. این دستور اسلام است. ازدواج دختران بدون مشورت با آنان و ازدواج اجباری آنان از رسوم جاهلیت است و عواقب خطرناکی به‌دنبال دارد. اگر دختر ناراضی است شما حق ندارید او را به ازدواج با کسی مجبور کنید. دختر باید در تشکیل زندگی زناشویی خودش دخیل باشد، راضی باشد و مشورت بدهد و والدین هم از او نظر بخواهند. همچنین بسیار زشت و ناپسند است که بعضی از والدین در ازدواج دختران عجله کرده و در همان زمان خردسالی آنها را به ازدواج کسی درمی آورند.» (جمعه 25 دی1394)
مولانا عبدالحمید همچنین سخت‌گرفتن بر دختران را رد می‌کند و به پدران و مادران توصیه می‌کند: «اگر دختری نسبت به خواستگاری که مناسب است رضایت و اصرار دارد با ازدواجش موافقت کنید. اگر فردا با مشکلی مواجه شد خودش مقصّر است و شما هم به توصیۀ شریعت عمل کرده‌اید.» (جمعه 5 بهمن97)
ایشان همچنین با بیان اینکه «فرار دختران امروزه به یک چالش بسیار خطرناک تبدیل شده است.» تاکید می‌کند: «برای زنان و دختران حق قائل شوید، دختران را تهدید نکنید. زمان خشونت، تهدید و سخت‌گیری گذشته است.» (جمعه 5 بهمن97)

سخن آخر
شیخ‌الاسلام مولانا عبدالحمید به رسالت و وظیفۀ خود در قبال زنانِ جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند، همواره توجه کرده و تا جایی‌که از دست ایشان برآمده تلاش کرده است. در جامعۀ سنتی بلوچستان به برکت تلاش علمای ربانی و فرهنگیان و تحصیل‌کردگان متعهد تاکنون تحولات بسیاری شکل گرفته و نقش زنان در بسیاری از عرصه‌های اجتماعی بسیار پررنگ شده است. امید داریم این روند همچنان ادامه پیدا ‌کند و فرصت سوءاستفادۀ تبلیغاتی از همۀ آنانی که مترصد فرصت هستند، به طور کامل سلب شود.