«توقف کشتار شهروندان کُرد»، «بررسی عوامل خیزشهای اخیر در کشور»، «لزوم شنیدن صدای اعتراض مردم و رسیدگی به خواستههای قانونی آنان»، «بازنگری در عملکردها و سیاستهای چهار دهۀ کشور»، «رسیدگی به خواستههای بهحق و قانونی اهلسنت» و «تأکید بر ممانعت شکنجۀ زندانیان و بدرفتاری با آنان» از مهمترین موضوعاتی بودند که خطیبان اهلسنت کشور در مراسم نماز جمعه (4 آذر 1401) به آنها اشاره کردند.
مولانا گرگیج: صدای ملت بلند و رسا است؛ صدای ملت را بشنوید
مولانا محمدحسین گرگیج در مراسم نماز جمعۀ گالیکش با انتقاد از «کشتار شهروندان کُرد» گفت: این روزها درد و مصائب فراوان هستند، یکی از آنها هجوم نظامی همهجانبه به کُردستان ایران بود. مرحبا به غیرت، همت و شجاعت ماموستایان کُرد و علمای بلوچستان که در شهرهای مختلف تجمع کردند و با صدور بیانیههایی مظلومیت ملت ایران را فریاد زدند و همچنین آیاتی که در سرفصل بیانیهها انتخاب کرده بودند بسیار گویا، پویا و زیبا بودند.
مدیر حوزه علمیه دارالعلوم فاروقیه گالیکش در ادامه خطاب به مسئولان تصریح کرد: چرا کُردها را که فرزندان فاتح قدس شریف (صلاحالدین ایوبی) هستند، قتلعام میکنید؟! مسلمانکُشی و ملتکُشی در کجای دنیا مرسوم است؟! این غائله را هرچه زودتر پایان دهید. صدای ملت بلند و رسا است؛ این صدای را بشنوید و به خواستههایشان توجه کنید. خود را به تجاهل و غفلت نزنید. بیتوجهی به صدای مردم سودی ندارد.
ایشان ادامه داد: هیچ شهروندی بیبندوباری و بیحجابی را نمیپسندد. رضاشاه با تفنگ و نیزه نتوانست کشف حجاب کند، اما اعمال شما موجب کشف حجاب شد که امروز دختر ایرانی جلوی ما (قشر روحانیت) دهنکجی میکند و روسری خود را برمیدارد. عمامه برای ما عزت و سنت رسولالله صلیاللهعلیهوسلم است، اما چه چیزی سبب شد، جوانان و دختران از عمامۀ ما متنفر شوند و به ما پسگردنی بزنند؟! شاید زمانی آنان را پس گردنی زدهایم که امروز همان فشار و عقدهها را به خودمان بازمیگردانند.
مولانا گرگیج ضمن در بخش دیگری از سخنانش از ربط وقایع کنونی کشور با اتفاقات صدر اسلام و اهانت به همسران پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوسلم به شدت انتقاد کرد و گفت: در هفته جاری شنیدیم که فردی گستاخ نسبت به حضرت عایشه رضیاللهعنها هتاکی کرد. اگر مسلمانی، همسران پیامبر خدا صلیاللهعلیهوسلم را بهعنوان مادر خویش حساب نکند، مؤمن نیست. در سورۀ نور حدود شانزده آیه در مورد پاکی حضرت عایشه رضیاللهعنها برای امثال همین افراد بیشعور و گستاخ نازل شده است.
مولانا حبیبالرحمان مطهری: بهجای مقابله با معترضان، حوادث را آسیبشناسی کنیم
مولانا حبیبالرحمان مطهری در مراسم نماز جمعه خواف ضمن تأکید بر «رفتار درست و مهربانانه با معترضان» اظهار داشت: در این روزها بیشترین اعتراضات در مناطق کردنشین نمایان شده است. تعداد زیادی در این درگیریها جان خود را ازدستداده و شهید شدهاند و در میان افراد کشتهشده، خردسال و کودک نیز دیده میشوند. این حوادث و واقعات، بسیار دردآور است و همۀ ما از این حوادث اظهار تأسف میکنیم.
ایشان ادامه داد: بهجای اینکه با گلولۀ جنگی با معترضان مقابله شود، بیاییم آسیبشناسی کنیم که چرا این حوادث به وجود آمدند و علت مسائل پیشآمده چیست؟ چرا مردم ایران معترض هستند؟ چرا فرار مغزها از ایران صورت میگیرد؟
مولانا مطهری در ادامه به بعضی از دلایل اعتراضات اخیر در کشور اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: بنده معتقدم کمکاری، ناکارآمدی مسئولین، عدم تخصص، اِعمال سلیقههای شخصی در برنامهها، اجرانکردن قانون اساسی، نابرابری و بیتوجهی به حرف مردم و نشنیدن درد دل آنان ازجمله عوامل این حوادث هستند. مردم از مشکلات اقتصادی و معیشتی، مسکن، دارو و درمان، کار و ازدواج رنج میبرند، باید به این مردم رسیدگی شود. اگرچه کشور پیشرفتهایی داشته، اما این مشکلات وجود دارند.
مدیر حوزه علمیه احناف خواف بر لزوم استقلال مذهبی اهل سنت تاکید کرد و با بیان اینکه «اهلسنت باید در امور دینی خود مستقل باشند» خاطرنشان ساخت: از شایستگان اهلسنت در ادارات دولتی، مناصب مختلف، وزارتخانهها و قوۀ قضائیه کار گرفته شود. بارها گفته شده اهلسنت نباید در احداث مساجد و نمازخانهها در نقاط مختلف کشور مشکلی داشته باشند. باید اهلسنت در امور دینی و حوزههای خود مستقل باشند و به اسم “نظارت” دخالتی صورت نگیرد. اهلسنت در بهکارگیری از نیروهای مسلح نباید کنار زده شوند و همچنین باید در دانشگاه فرهنگیان و بهعنوان دبیر دینی پذیرش شوند.
امامجمعه سراوان: بعد از چهار دهه از عمر انقلاب در عملکردها و سیاستها بازنگری شود
مولانا عبدالصمد ساداتی در مراسم نماز جمعه سراوان با اشاره به سپریشدن بیش از چهار دهه از عمر انقلاب، «تغییر و اصلاح» را امری پسندیده و لازمی دانست و «بازنگری در عملکردها و سیاستها در جهت ایجاد همدلی، اعتماد و پیشرفت» را ضرورتی اجتنابناپذیر عنوان کرد و گفت: تغییر و اصلاح در هر برهه از زمان برای رسیدن به وضعیتی بهتر، امری پسندیده و بلکه لازمی است. بعد از چهار دهه از عمر انقلاب باید در عملکردها و سیاستها بازنگری شود و ضعفها و کاستیها برطرف گردند.
مولانا ساداتی تصریح کرد: تقویت اعتماد و همدلی بین ملت و دولت ضرورتی اجتنابناپذیر است. آنچه قانون اساسی به آن تصریح دارد؛ ازجمله برخورداری از عدالت، رفاه و کرامت انسانی و رفع نابرابری و تبعیضات ناروا باید در همۀ زمینهها مبنای عمل قرار گیرد.
مدیر دارالعلوم زنگیان سراوان خاطرنشان ساخت: این از خواستههای شرعی و قانونی است که همۀ ملت ایران از هر قوم و قبیله باید از حقوق مساوی برخوردار باشند و نژاد، زبان و دین و آیین نباید سبب تبعیض و امتیاز گردد و همۀ افراد از زن و مرد و مسلمان و غیرمسلمان از همۀ حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بدون تبعیض برخوردار باشند. دولتمردان نیز بایستی با شناخت مسائل و عملکرد درست از افزایش شکاف و نارضایتیها جلوگیری کنند و جامعه را در مسیر امید به آینده، اعتماد و پیشرفت قرار دهند.
مولانا محمدعثمان: دولتمردان راه امن، اصلاح و راه نجات خود و دیگران را در دستور کار قرار دهند
مولانا محمدعثمان در مراسم نماز جمعه مسجد الخلیل خاش «تبعیض و نابرابری» را دلیل خیزشهای اخیر در کشور عنوان کرد و اظهار داشت: امروز در جامعه شاهد تبعیضها و نابرابریهای مختلفی هستیم، بهگونهای که مردم ناراض شده و به خیابانها آمدهاند. دلیل خیزشهای اخیر در کشور تبعیضهای قومی، مذهبی و بیتوجهی به حقوق زنان است. هر بیماری علاج و درمانی دارد، قطعاً علاج اعتراضات زندان، کشتن، ترساندن و لشکرکشی نیست.
ایشان خواستار توقف «کشتار» و «شکنجه» معترضان شد و تصریح کرد: مردم ایران از یک تن و پیکرند، اکثر مردم ایران مسلماناند. وقتی کلمه شهادتین به زبان آوردند، خون و مالشان در امان است. مأموری که تفنگش را بهطرف صدها نفر نشانه گرفته و شلیک میکند، قاتل است و فردای قیامت نزد خداوند مجازات میشود. امروز از دولتمردان میخواهیم که راه کشتن، زندان و شکنجه را متوقف کنند و راه امن، اصلاح و راه نجات خود و دیگران را در دستور کار قرار دهند.
مدیر مدرسۀ دینی مدینةالعلوم خاش ادامه داد: چه کسی دوست دارد زن و دخترش زندان شود و در آنجا به آنان توهین و اهانت شود؟! زن ایرانی دختر و خواهر و مادر ما است، چطور یک نامحرم و اجنبی به یک زن دست میزند و او را در ماشین میاندازد و در زندان شکنجه میکند؟ کدام مذهب این اجازه را داده است؟ کدام اسلام اجازه داده که بچه زیر پانزده سال نابالغ کشته شود؟ کجا اسلام به ما اجازۀ مسلمانکشی داده است؟
ایشان ضمن محکومیت کشتار هموطنان کُرد، تصریح کرد: در این هفته از فاجعه کشتار شهرهای کردنشین خیلی متأثر و دردمند شدیم. ما در برابر چه کسانی لشکرکشی و قدرتنمایی میکنیم؟ ما نیروهای زمینی و هوایی را برای چه کسانی مانور میدهیم؟ همین فرزندان کُرد، بلوچ و عرب بودند که دولتها را روی کار آوردند و دولت سیزدهمین را تشکیل دادند.
مولانا عبدالصمد دامنی: مأمورین اجازه ندارند با زندانیان و اسیران بدرفتاری کنند
مولانا عبدالصمد دامنی در مراسم نماز جمعه ایرانشهر اظهار داشت: مردمی که بلند شدهاند و نسبت به اوضاع کنونی اعتراض دارند، باید صدای آنها شنیده شود و به خواستههای آنها گوش داده شود نه اینکه آنان را به قتل برسانند و با گلوله پاسخشان داده شود. مأمورین اجازه ندارند با زندانیان و اسیران بدرفتاری و آنها را مجازات و تنبیه کنند، بلکه اجرای قانون از وظایف دادگستری است. حاکم نباید اجازه دهد با معترضان هرگونه رفتاری صورت گیرد، بلکه با معترضان عادلانه رفتار شود.
ایشان در ادامه ضمن محکومیت تیراندازی مستقیم به سمت برادران کُرد تصریح کرد: افرادی بهطور مستقیم به سمت برادران کُرد ما در بعضی از مناطق کردنشین شلیک کردهاند. ما بهشدت این رفتارهای خشونتآمیز را محکوم میکنیم. از مسئولین میخواهیم دستور بدهند جلوی این کارها گرفته شود و به فریاد شهروندان کُرد رسیدگی شود. این عزیزان معترض فرزندان ایران هستند، اینها سزاوار تیر جنگی نیستند، بلکه سزاوار محبت هستند، باید با آنها مهربانانه برخورد شود.
امامجمعه زابل: آیا با قتلعام مردم مشکلات کشور حل میشود؟
مولانا عبدالرشید شهبخش در مراسم نماز جمعه زابل به خیزشهای اخیر در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: مردم طی چهل سال در تمامی صحنههای انقلاب حضور داشته و تحریمها و سختیها را تحمل کردهاند. اکنون مشاهده کردند روزبهروز مشکلات، ظلم، اختلاس، تبعیض و تحقیر بیشتر میشود و هیچگونه تغییر و تحول و اصلاحاتی ایجاد نمیشود، لذا بهپا خواستند و مشکلاتشان را مطرح کردند. متأسفانه با این مردم معترض چنان برخوردی شد که با دشمنان میشد و به خاکوخون کشیده شدند.
ایشان در ادامه ضمن محکومیت کشتار مردم کردستان، برخوردهای تند را عامل تنش بیشتر و واکنش مردم عنوان کرد و گفت: در هفتۀ قبل در مهاباد و در کردستان خونین دهها نفر از عزیزانمان قتلعام شدند. مردم عزیز کُرد فرزندان اصیل همین آبوخاک هستند، چرا باید به اینصورت کشته شوند؟! آیا با این وضعیت مشکلات کشور حل و فریاد مردم قطع میشود؟! مطمئناً مردم زیادی بعد از مشاهده این وضعیت بهپا خواسته و وارد میدان میشوند.
امامجمعه بندرعباس: اعتماد را باید بسازیم نه اینکه با داغ و درفش دنبال بهدستآوردن دل مردم باشیم
شیخ یوسف جمالی در مراسم نماز جمعه بندرعباس با اشاره به اتفاقات اخیر در مناطق کردنشین، گفت: چرا بهجای اینکه اعتراضات هدایت و به همدیگر اعتماد شود، از اسلحه جنگی استفاده میشود که در اثر آن خون خیلی از عزیزان و هموطنان ما ریخته شود؟! تصمیمگیران باید در راستای اعتماد مردم حرکت کنند و مسیرشان به گونهای نباشد که پایههای اعتماد تخریب شود.
امام جمعه بندرعباس در ادامه اضافه کرد: اعتماد را باید بسازیم نه اینکه با داغ و درفش دنبال بهدستآوردن دل باشیم. باید فکری به حال این وضعیت کرد تا اعتماد به دست بیاید و تنها راه آن ریشهیابی این اتفاقات است تا بدانیم چرا اعتماد مردم از بین رفته است. باور دارم مردم از فقر، فساد و تبعیض رنج میبرند.
ماموستا امینی: آیا باوجود گرسنگی و ناامنی میشود از ملتی انتظار اطاعت و فرمانبرداری داشت؟
حاج ماموستا لقمان امینی در مراسم نماز جمعه مسجد چهاریار نبی سنندج اظهار داشت: ما را از چه میترسانید؟ به خدا سوگند نه از مرگ میترسیم و نه از زندان. زندان برای من خوشایندتر از آن چیزی است که بهسوی آن دعوت داده شوم و در مقابل ظلم سکوت کنم و ظلم ادامه پیدا کند و حق مردم ضایع شود.
وی ادامه داد: ما گمان کردیم با حکومتی روبهرو هستیم که خواستار رهبری مسلمانان جهان و اسلام پاک محمدی است. با آیات و احادیث با آنها صحبت میکردیم، فکر میکردیم در برابر آیۀ قرآن تسلیم هستند، اما اصلاً در گوش آنها آیه، حدیث، داستانهای پیامبران و داستانهای عبرتآموز نمیرود.
ماموستا امینی در ادامه گفت: اکنون مردم گرسنه هستند. در خانهشان امنیت ندارند. با اسلحه پنجرهها و زن و بچههایشان نشانه گرفته میشوند. به خانههایشان تعرض و وسایل خانهشان تخریب میشود، آیا از این ملت میتوان انتظار اطاعت و فرمانبرداری داشت؟ نظام جمهوری اسلامی منتظر چه است؟ انتظار فرمانبرداری دارد؟ نمیشود و هیچکس آنچه را نظام میگوید، قبول نمیکند. چه قدم مثبتی برداشتهشده تا مردم گوشبهفرمان نظام باشند؟
خطیب جمعه ساربوک قصرقند: به رگباربستن ملت کار درستی نیست
مولانا فضلالله رئیسی در مراسم نماز جمعه ساربوک ـ از توابع شهرستان قصرقندـ اظهار داشت: حاکم و پادشاه واقعی کسی است که به فکر اصلاح و خدمت به جامعه باشد. فسق و فجور و جنایت در هر لباسی انجام گیرد، محکوم به تباهی است. مسئولین در انتخاب افراد زیردستشان تدبر و اندیشه کنند. سرداری و آقایی با مخالفت نیست، سرداری در خدمت به جامعه است.
ایشان به وضعیت نامطلوب کشور اشاره کرد و گفت: امروز وضعیت هر شهرستان حتی کشور درست نیست. به رگباربستن ملت کار درستی نیست. کدام حاکم دستور رگباربستن رعیت را میدهد؟! باید با خداوند متعال راست بود. دروغ، فریبکاری، جنایت و ظلم در جامعه آبادی و آرامش نمیآورد. نباید در انجام خدمت، کسی عقده به دل راه دهد، بلکه باید همه صادقانه به مردم و جامعه خدمت کنند.
خطیب جمعه مهرستان: مردم عدالت، آزادی، عزت و شرافت میخواهند
مولانا عبدالخالق حسینزهی در مراسم نماز جمعۀ مهرستان به اعتراضات اخیر در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: بیش از دو ماه است که مردم ما در کشور دست به عتراض زده و طالب حقوقشان هستند؛ آنان آزادی و راحتی میخواهند. علما با مردم هستند و از حقوقشان دفاع میکنند، آنان میخواهند مردم راحت باشند و مشکلاتشان حل شوند و برای گفتن سخنی به زندان نروند، با انتقادی با آنان بدرفتاری نشود و در ادارات با آنها بهخوبی رفتار شود و وقتشان در صفهای نان و بنزین و غیره هدر نرود. مردم درواقع عدالت، آزادی، عزت و شرافت میخواهند.
ایشان با اشاره با اتفاقات اخیر در مناطق کردستان گفت: امیدواریم خون شهدای کردستان باعث آبادی، آزادی و آسایش مردم این مناطق و تمام ملت ایران بشود. ما این حادثه را به فال نیک میگیریم. نیروهای امنیتی با این حجم از خشونت و تیراندازی به سمت مردم، حافظ این کشور و نظام نیستند، اینها فقط اوضاع را خرابتر میکنند. نباید به حکومت، قدرت و لشکر خود مغرور شد، زیرا اینها قبل از ما بوده و بعد از ما نیز هستند و خداوند احکمالحاکمین است.
امام جمعه نیکشهر: برای حل مشکلات کشور از ظرفیتها و رهنمودهای بزرگان سیاسی و مذهبی استفاده شود
مولانا عبدالله وحیدیفر در مراسم نماز جمعه نیکشهر به حوادث اخیر در بلوچستان و کردستان اشاره کرد و اظهار داشت: حوادث و اتفاقات کردستان نگرانکننده است. چرا باید شاهد چنین اتفاقات ناگواری باشیم؟! بلوچستان و کردستان، سرزمینهای معمولی نیستند، بلکه معدن گنجهای نهفته هستند. باید با مردم بلوچستان و کردستان مدارا شود و برای سلامتی آنها تدبیر شود تا بیشتر از این شاهد اتفاقات ناگوار نباشیم.
امام جمعه نیکشهر در ادامه گفت: بهترین راهحل و راهکار برای آرامشدن جو آشفته و جلوگیری از کُشتوکُشتار، استفاده از رهنمودها و ظرفیتهای بزرگان سیاسی و مذهبی کشور مانند شیخالاسلام مولانا عبدالحمید است.
مولانا سیداحمد عبداللهی: شیخالاسلام مولانا عبدالحمید با مدیریت حوادث از تنش و خونریزی بیشتر جلوگیری کردند
مولانا سیداحمد عبداللهی در مراسم نماز جمعه اسدیه، به نقش شیخالاسلام مولانا عبدالحمید در مدیریت حوادث استان سیستانوبلوچستان اشاره کرد و اظهار داشت: همکاری بسیار خوب علما و سران طوایف و شخص مولانا عبدالحمید در مدیریت حوادث پیشآمده خیلی با ارزش است، چون از تنش و خونریزی بیشتر جلوگیری کردند.
وی در ادامه افزود: هیچکس راضی نیست در جامعه اختلاف و ناامنی باشد. همه تأکید بر حفظ امنیت و انسجام ملت دارند. وقتی حادثه شاهچراغ اتفاق افتاد همۀ علما بالأخص شیخالاسلام مولانا عبدالحمید با قاطعیت این عمل را محکوم کردند. پس معلوم میشود همه خواهان امنیت هستند و امیدواریم در سایۀ امنیت مردم بتوانند به زندگی روزمره و کسبوکار خود مشغول شوند.
خطیب جمعه کهیر کنارک: اعتراض مسالمتآمیز حق قانونی مردم است
مولانا نواب حوت در مراسم نماز جمعه بخش کهیر- از توابع شهرستان کنارک- «اعتراض مسالمتآمیز» را حق قانونی مردم دانست و از ملت کُرد بهعنوان ملتی شجاع، دلیر و دلسوز یاد کرد و بر لزوم شنیدن خواستههایشان تأکید کرد و گفت: متأسفانه حادثۀ تلخی در غرب کشور در مناطق کردنشین رخ داد. بهسمت معترضان با گلوله جنگی شلیک شد. بسیاری از ملت کُرد بهخصوص جوانان به شهادت رسیدند.
وی ادامه داد: ملت کُرد ملتی شجاع و دلیر و صبوری است. آنان باوجود تبعیض و تحمل انواع فشارهای قومی، مذهبی و اجتماعی همواره با نظام همگام بودهاند. اکنون این ملت با تبعیض و نابرابری مواجه است. بسیاری از بدخواهان نمیخواهند آنان به حق قانونی خود برسند و در منطقه و استان خود توسعه و پیشرفت بیاورند.
امام جمعه کهیر افزود: اگر ملت کُرد بدخواه نظام و تجزیهطلب میبود، هشت سال برای حفاظت از خاک خود و تمامیت ارضی کشور جانانه نمیجنگید و از این خاک و بوم دفاع نمیکرد. آنان در هشت سال دفاع اسیر و شهید دادند و در این مسیر از جان و مال خود مایه گذاشتند. اکنون باید حقشان داده شود.
امامجمعه مشهدریزه: باید صدای اعتراض مردم کُرد شنیده شود
مولانا عبدالکریم علیبائی در مراسم نماز جمعه مشهدریزه- از توابع شهرستان تایباد- از شیخالاسلام مولانا عبدالحمید بهعنوان «عالیترین شخصیت مذهبی اهلسنت» یاد کرد و اظهار داشت: شیخالاسلام مولانا عبدالحمید فردی وحدتطلب، میانهرو و اعتدالی هستند و همیشه بر وحدت بین مذاهب و اهلسنت و تشیع تأکید دارند؛ شخصیتی که خدمات و تلاشهای زیادی در راستای تحکیم وحدت انجام دادند، در صحنههای سیاسی و انتخابات مردم را دعوت به حضور کردهاند تا شاید گرهای از مشکلات جامعه ما باز شود.
ایشان ادامه داد: شیخالاسلام مولانا عبدالحمید در جریان حوادث اخیر برحسب وظیفۀ انسانی، اسلامی و دینی نسبت به احقاق حقوق مردم و واکنشهایی داشتهاند و تقاضای رسیدگی به این حوادث را کردهاند، اما متأسفانه عدهای بدون رعایت اصول ادب، عدالت و بیطرفی هر سخن توهینآمیز و تخریبگرایانهای را علیه ایشان به زبان و قلم میآورند. قطعاً این رفتارها با دستورات قرآن، حدیث، سیره و روش پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوسلم و اصحاب و اهلبیت رضیاللهعنهم مطابقت ندارند.
مولانا علیبائی در ادامه بر لزوم رسیدگی به خواستههای ملت کُرد تأکید کرد و گفت: مردم کردستان برادران دینی و هموطن ما از اقوام دلیر و غیور این کشور هستند. آنان برای حفاظت این مرزوبوم خود را سپر کردهاند. اگر آنها اعتراض دارند باید صدای آنها شنیده شود و به درخواست آنها جواب داده شود. بهترین راه، گفتمان و تعامل با شهروندان کُرد است. باید با روشی غیر از تیر و تفنگ با آنها برخورد شود تا جان و مالشان محفوظ بماند.