اول اردیبهشت را به عنوان «روز بزرگداشت سعدی» نامگذاری کرده‌اند. ابومحمد مشرف‌الدین مصلح‌بن‌عبدالله شیرازی، شاعر و نویسندهٔ پرآوازۀ بزرگ قرن هفتم هجری قمری است. تخلص او «سعدی» است که از نام «اتابک مظفرالدین سعدبن‌ابوبکربن‌سعدبن‌زنگی» گرفته شده است. از سعدی شیرازی با القابی همچون «شیخ اجلّ»، «استاد سخن» و «پادشاه سخن» نیز یاد می‌شود.
سعدی از مفاخر و اسطوره‌های جهان است. اگرچه او را از استوانه‌های زبان فارسی دانسته‌اند، اما واقعیت آن است که میدان تأثیرگذاری سعدی، مرزهای دنیای ادبیات فارسی را هم درنوردیده و بر ادبیات ادیبان غربی و اروپایی همچون «لافونتن» (شاعر فرانسوی) و «گوته» (شاعر آلمانی) نیز تأثیر گذاشته و ادیبان و نویسندگان غرب را شیفتۀ خویش کرده است. می‌گویند؛ سعدی اولین شاعر ایرانی‌ست که آثارش به زبان‌های اروپایی ترجمه شده و به شدت هم مورد استقبال قرار گرفته است.
سعدی از اعجوبه‌های زمان است که در تمام عرصه‌های ادبیات و سیاست و تصوف و اخلاق و… قلم رانده و دُرافشانی کرده است، به‌طوری‌که هر صاحب ذوقی از هر طایفه و سن‌وسال و مزاجی می‌تواند بر خوان رنگارنگ سعدی بنشیند و بهره‌ها ببرَد؛ هر غواص دنیای معانی و عرفانی می‌تواند در خانقاه سعدی به مراقبه بنشیند و در رکاب این شیخ بزرگ، مراتب تزکیه و احسان را قدم‌به‌قدم بپیماید. هر سیاستمدار و حاکمی می‌تواند از لابه‌لای اشعار و حکایت‌های شیرین و آموزندۀ سعدی شیوۀ حکومتداری و رسیدگی به امور رعیت را بیاموزد. هر استاد و شاگردی در کلاس درس سعدی می‌تواند آدابِ آموختن علم و نشر آن را فرابگیرد، هر ثروتمند و فقیر و هر پدر و پسری می‌تواند در مجلس سعدی معنای «شکر» و «صبر» و «تربیت» و «اصلاح» را یاد بگیرد. خلاصه اینکه سعدی برای همه؛ حاکم و رعیت، استاد و شاگرد، شیخ و مرید، فقیر و غنی، تاجر و کاسب، برای همه و همه سخن‌ها و پندهایی گران‌بها دارد و همین است راز محبوبیت سعدی در بین اقشار و طبقات مختلف جامعه و رمز ماندگاری آثار او در طول تاریخ.
سعدی از دل سخن می‌گوید و کلامش الهامی و الهام‌بخش است و بر دل می‌نشیند. عبادتِ بدون ریا و تظاهر، ارج‌نهادن به عقل و علم و عمل، آزادگی و استبدادستیزی، حس بشردوستی و شفقت به حاکم و رعیت، مذمت رذایل اخلاقی و در نهایت «خودشناسی» و «خداشناسی» از مهمترین ویژگی‌های فکر و اندیشۀ سعدی‌ست که به‌وضوح می‌توان آنها را در نوشته‌هایش احساس کرد و دید. به قول یکی از نویسندگان: «سعدی بزرگ است، نه فقط به‌خاطر هنرمندی و هنروری‌اش، بلکه به‌خاطر حرف‌های عمیق، دردمندانه و برآمده از حکمت انسانی و الهی‌اش.»
سعدی رحمه‌الله از کانال اشعار و حکایات خویش با خواص جامعه و تودۀ مردم ارتباط برقرار می‌کند، گاه با زبان طنز، گاه با زبان طعنه و کنایه، گاه با زبان توبیخ و تشر، و گاه با زبان عشق و عرفان- البته با بیانی بلیغ و رسا و شیوا-، به بیان مشکلات و معضلات جامعه می‌پردازد و به هر شیوه‌ای متوسل می‌شود تا بتواند نقشی مؤثر در راست‌کردن کژی‌های فردی و اجتماعی جامعه ایفا کند.
سعدی بدون تکلف و بدون هیچ‌گونه رودربایستی،- و البته با رعایت حکمت و درایت- اقشار و طبقات مختلف جامعه را مورد خطاب قرار می‌دهد و با برشمردن نقاط ضعف هر گروه و طایفه و طبقه، آنان را از اینکه در ورطۀ گناه و غرور و فساد اخلاقی گرفتار شوند، برحذر می‌دارد و نسبت به عواقب آن هشدار می‌دهد.
سعدی با آوردن ابواب «سیرت پادشاهان»، «اخلاق درویشان»، «فضیلت قناعت»، «فواید خاموشی»، «عشق و جوانی»، «ضعف و پیری»، «تأثیر تربیت» و «آداب صحبت» و در کتاب «گلستان»، می‌کوشد تا جامعه به صفات دهگانۀ «عدل»، «احسان»، «عشق»، «تواضع»، «رضا»، «ذکر»، «تربیت»، «شکر»، «توبه» و «مناجات» متصف شود که ابواب دهگانۀ «بوستان» را تشکیل می‌دهند.
خلاصه اینکه شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی- که رحمت‌های بیکرانۀ الهی نثارش باد- همچون آثار و نوشته‌هایش، اقیانوس بی‌کرانی‌ست که پرداختن به تمام ابعاد و زوایای آن، کاری بس دشوار بوده، مثنوی هفتاد من می‌خواهد و البته شاعر و نویسنده و عارفی هم‌طراز سعدی. چه بسیار رخش‌های تیزرویی که برای رسیدن به قلۀ معارف و اندیشه‌های سعدی در میانۀ راه و در دامنۀ کوه از حرکت بازایستاده و در مقابل این کوهِ باعظمت به زانو افتاده‌اند، و چه بسیار نویسندگان، شارحان، قلم‌به‌دستان و تحلیلگرانی که در شرح ابیات و حکایات سعدی کتاب‌ها نوشته‌اند و سخن‌ها گفته‌اند اما هنوز «یک از هزار» ننوشته‌اند و نگفته‌اند، و چه بسیار عارفان و مرشدانی که برای رسیدن به مقام عرفانی سعدی جد و جهدها کرده‌اند اما «هنوز اندر خَم یک کوچه»اند.
امروز :چهارشنبه, ۵ اردیبهشت , ۱۴۰۳
دیدگاههای کاربران