این دهان بستی دهانی باز شد/ تا خورنده لقمههای راز شد (مثنوی معنوی)
دورۀ تربیتی روزه، برای تمام اقشار جامعۀ اسلامی، اعم از فقیر و ثروتمند، ضعیف و قدرتمند، تاثیرگذار است.
روزه نوعی خاص از امساک است، یعنی باید خود را با اختیار خود از بعضی کارها و عادتها و امور مانوس و روزمره بازدارد. این توانایی بزرگ فقط در انسان وجود دارد که با اختیار خودش جلوی خود را بگیرد و در واقع با خودش به نبرد برخیزد آنگاه که میداند این بازداشتن برای او مفید است و اگرچه اکنون کمی سخت و طاقتفرساست اما به زودی نتایجی لذتبخش در پی خواهد داشت.
یک دانشآموز که قرار است در کنکور شرکت کند، یا یک ورزشکار که قرار است در یک مسابقه و رقابت سخت وارد میدان شود، یا یک کشاورز که قرار است برای روزِ برداشت خرمنی داشته باشد هریک به خوبی میدانند که الان زمان مجاهدت و تلاش است، باید در بوتۀ سختیها جانانه برود و با اختیار خود را در کوره سختیها بیندازد تا خوب پخته شود، تا برای روز موعود دست از پا درازتر نباشد، تا در روز رقابت و برداشت ثمرات، انگشت ندامت و حسرت به دندان نگزد، تا با تمام افتخار وارد میدان شود و پس از رسیدن به نتایج شیرین و لذتبخش تلاشهای گذشته آمادۀ استقبال از خوشبختیها و مسرتها باشد، نه.. بلکه خوشبختی و شادی به استقبال او برود و دروازههای آذینبسته او را به انتظار بنشینند و ندا دهند … این انسان موفق میکارد تا فردا بدروَد، از لذتهای فانی گذر میکند تا به لذت جاودانی برسد، رنج میکشد تا به گنج برسد.
انسان مومن در ماه صیام به ثمربخشی برنامۀ تربیتی خداوند باور دارد. دست از خوردن خوراکیهای خوشمزه و دلچسب میکشد و از نوشیدن شربتهای جانفزا و آبهای گوارا در گرمای روز باز میآید و همخوابی با محبوبهاش و دلبر جانانش را به کنار مینهد و به سوی سفرهای از نوعی دیگر روی میآورد؛ سفرهای از جنس نور، از جنس معنویت و آرامش، لقمههایی از عالم معنا، سیرکنندۀ باطن انسانیاش، و پرورشدهندۀ روح و روانش…
این دهان بستی دهانی باز شد / تا خورنده لقمههای راز شد
روزه، پیمودن مسیر منتهی به لقای مولاست که منقول است؛ «للصائم فرحتان؛ فرحة عند فطره و فرحة عند لقاء ربه». آن فرحت از رسیدن به نوشیدنیهای دنیا پس از انجام امر الهی به امساک، و این فرحت از رسیدن به لقای معشوق حقیقی که به خاطر نازنیناش لذتهای دنیا را ترک کرد.
روزه، عبادت ویژه برای آمادهسازی جان صائم تا لایق دیدار مولا گردد و چشم بنوازد به دیدار محبوب.
روزه آمده است تا انسان را از بند بهیمیت و شهوات برهاند و لذت پرواز در فضای نورانی معنویت را به او بچشاند.
روزه، جهادی در تنهایی و مبارزهای تنبهتن در خفا با نفس و شیطان است که عرصه را بر شیطان تنگ میکند و نفس را از طغیان بازمیدارد و راه را برای تزکیه هموار میکند.
روزه «اعتصاب غذا» نیست، بلکه برنامهای تربیتی از جانب ربالعالمین برای پاکشدن از گناهان و رسیدن به تقوا و دریافت مجوز ورود به «باب الریان» در بهشت است.
گرسنگیِ روزه، لذتبخش و قوتافزا است، چون به دستور مولای بیهمتاست.