- سنی آنلاین - https://sunnionline.us/farsi -

اهل‌سنت جنوب و خوداتکایی اجتماعی

شهام بلوكی- حقوقدان و كنشگر اجتماعی

اهل‌سنت ایران در طول یک قرن اخیر از طریق مشارکت سیاسی آن‌طور که انتظار می‌رفت نتوانسته در ساختار قدرت و توزیع عادلانه سرمایه و توسعه سهم قابل توجهی داشته باشد.
دستیابی به منابع و توسعه نیازمند حضور در هرم قدرت است و کشور ما آمادگی پذیرش اهل‌سنت را در هرم بالای قدرت ندارد. لذا جای تعجب ندارد که بیشتر مناطق محروم کشور را اهل‌سنت تشکیل دهند.
در این میان تنها راه باقیمانده «خودکفایی اجتمایی» و کوشش خودجوش برای پیشرفت در فرایند توسعه است. به‌عنوان نمونه حدود یک قرن پیش خیّرین اهل‌سنت در جنوب با الگوبرداری از مدارس جدید در کشور هند، اولین مدرسۀ مدرن را در منطقه جنوب با هزینه خود ساختند و هزینۀ جاری مدرسه و حقوق معلمان آن را هم خودشان پرداخت کردند.
از آن زمان این خیرین اهل‌سنت همواره در تلاش بوده‌اند که دولت‌ها را صرفنظر از نگاه سیاسی، حتی دولت‌هایی که نگاه مثبتی به اهل سنت نداشته‌اند، در ایجاد زیرساخت‌های فرهنگی و آموزشی یاری کنند.
در واقع اهل‌سنت جنوب همواره سعی می‌کردند انتظار و مطالبات کمی از دولت داشته باشند و به‌جای مطالبه از دولت‌ها، با خوداتکایی اجتماعی دولت را در حل مشکل آموزش و پرورش یاری دهند.
دولت هرگز اشتیاق و اراده‌ای برای ساخت مسجد و مدارس علوم دینی در شهرهای سنی نشین نداشته است و همواره این مدارس دینی و مساجد توسط خیرین خود منطقه ساخته شده است. از طرفی کمبود مدارس و دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها در مناطق سنی‌نشین بسیار مشهود است.
اهل‌سنت جنوب بنا به جبر تاریخ از زمان صفویه تا زمان رضاخان در چند مرحله به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند، برخی به دلیل فشارهای مذهبی بوده و برخی هم به دلیل کشف حجاب، اما این مهاجران برخلاف مهاجران سایر نقاط کشور پس از هجرت، هویت اصیل و ایرانی خود را فراموش نکرده‌اند و همواره سعی کرده‌اند بخشی از درآمد و سرمایه و دسترنج خود را در مسیر ایجاد زیرساخت‌ها در کشور هزینه کنند تا بی‌توجهی دولت‌ها را به توسعه و آموزش جبران کنند.
این خیّرین در طول دولت‌های مختلف حتی به دلیل اقدامات خیریه و انسان‌دوستانه، با محدودیت‌ها و اتهامات و برچسب‌های فراوانی هم مواجه شده‌اند، اما آنان سعی کرده‌اند با سکوت و صبر و گذشتِ زمان، حُسن نیت خود را به دولت‌ها ثابت کنند و به مسیر خدمت خود ادامه دهند؛ بدون اینکه انتظار یا طمعی برای این خدمات خود داشته باشند.
خیّرین اهل‌سنت جنوب تنها مهاجرانی در جهان هستند که با سخت‌کوشی خود در دیگر کشورها به سرمایه رسیده‌اند و به‌جای انتقال سرمایۀ خود از داخل ایران به خارج (بر خلاف سایر مهاجران کشور)، سرمایه خود را از خارج به داخل ایران منتقل کرده‌اند تا در توسعه زیرساختی کشور سهیم باشند.
این خیرین اصلا در مسائل سیاسی دخالت و اظهارنظری نمی‌کنند، بلکه فقط به فکر مشکلات معیشتی و بهداشت و سواد هموطنان‌شان هستند و در این راستا در ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز منطقه مشارکت داشته‌اند. برخی از این خیرین به دلیل ارسال کمک به ایران و تیره‌شدن رابطه ایران با کشورهای مبدا دچار مشکلاتی شده‌اند، اما به‌هرحال این خوداتکایی اجتماعی در میان اهل‌سنت جنوب حاصل یک تجربۀ تاریخی است که در کمتر مردم جهان مشاهده می‌شود.
نتیجه اینکه اگر دولت در راه ساخت‌وساز زیرساخت‌های آموزشی و بهداشتی و مذهبی کوتاهی کرد، مردم خودشان باید آستین بالا بزنند و با همت خیّرین، شهر و منطقه‌شان را آباد کنند.