یکیاز مهمترین نعمتهایی که اللهتعالی به بندگانش عنایت کردهاست، نعمت تندرستیست. تفاوت اساسی میان نعمتهای دنیا و آخرت، در فنا و بقایشان است؛ نعمتهای بهشت، جاودانهاند و نعمتهای دنیا فانی و ناپایدار. نعمتهای اینجهانی یا صاحبِ نعمت را رها میکنند و میروند یا صاحب نعمت میمیرد و نعمت و برخورداری را میگذارد. تندرستی نیز از همین نعمتهاست. هر موجود زندهای – فرقی ندارد انسان باشد یا حیوان یا گیاه- بهنوعی گرفتار بیماری و آفت است.
بیماریها نیز بر دو نوعاند یا واگیردارند یا واگیردار نیستند؛ رسولالله صلیاللهعلیهوسلم دربارهٔ بیماریهای واگیردار فرموده است: «از انسان جذامی چنان بگریز که از شیر درنده میگریزی!»
دربارهٔ بیماریهایی که واگیر ندارند نیز فرموده است: «لاعَدْوی ولاطِیرةَ». مراد آنحضرت صلیاللهعلیهوسلم این است که بیماری خودش قدرت سرایت به دیگران را ندارد- چنانکه در عصر جاهلیت عرب میپنداشتند- بلکه سرایت بیماریها به دیگران نیز به اراده و مشیت الله تعالی صورت میگیرد. مواردی داشتهایم که شخصی فقط برای چنددقیقه به ملاقات بیمار مبتلا به بیماریهای واگیردار میرود و شکار آن بیماری میشود، اما پرستار یا پزشک بیمار را چیزی نمیشود. بنابراین از نظر ظاهری، بیماریها واگیردارند، اما درواقع بدون اذن و ارادهٔ الله هیچ بیماریای سرایت نمیکند.
البته اللهتعالی در این جهان، برای برخورداری از چیزهای خوب و در امانماندن از بدیها دستور به بهرهگیری از اسباب ظاهری داده است، از همینرو درمان و پرهیز، از جایگاه بسیار بلندوبالایی در شریعت اسلام برخوردارند. چنانکه رسولالله صلیاللهعلیهوسلم میفرماید: «خداوند برای هر دردی، درمانی هم آفریده است.»(سنن ابوداود، ۳۹۷۴)، اما اینکه دانش بشر هنوز برای درمان بسیاری از بیماریها، دارویی کشف نکرده، سخنی دیگر است و نشان از عجز بشر دارد.
باری، رسولالله صلیاللهعلیهوسلم بیماریَش را خودش درمان کرده است و برای درمان برخی از اصحاب رضواناللهعلیهم، از پزشکان ماهر مدد جسته است. مجروحان غزوهٔ خندق را در مسجد نبوی آورد و تحت نظر خودش با داروهای آنزمان درمان کرد. از همینرو، اهمیتدادن به درمان، یک امر شرعیست که گاهی واجب میشود و گاه مستحب.
این است دیدگاه اسلام از بیماری، اما در مسیحیت وقتی قدرت دست کلیسا بود، علمایشان بر این باور بودند که اگر اسهال یا وبا عام شود درمان و پیشگیری از آن جایز نیست؛ چراکه دخالت در کار خداوند است و بهنوعی اقدامی برخلاف خشنودی اوتعالی نیز هست!! آنان معتقد بودند بیماریها همیشه در نتیجهٔ گناهان بهوجود میآیند، لذا فرد بیمار سزاوار همدردی نیست!
اما در بینش اسلامی، این امکان وجود دارد که بیماری بهعنوان یک عذاب الهی همهگیر شود، اما این امر همیشگی و لازم و ضروری نیست، بلکه بسااوقات بندگان نیک اللهتعالی نیز به بیماریهای صعبالعلاجی مبتلا میشوند، چنانکه سیدنا ایوب علیهالسلام سخت بیمار شد.
درهرحال، اگر شخصِ مبتلا، گناهکار هم باشد، انجامش را به خداوند واگذار میکنیم و او را سزاوار همدردی میدانیم و از معالجه و درمانش دریغ نمیورزیم. گناهی بالاتر از کفر نیست، اما بازهم رفتار نیکو و انسانیای که رسولالله صلیاللهعلیهوسلم با کافران داشته است، بر کسی پوشیده نیست. چنانکه امام ترمذی از آنحضرت روایت میکند که شما بر اهل زمین رحم کنید تا خداوند بر شما رحم کند.
یکیاز مهمترین و اثربخشترین نسخههای درمانی در آموزههای اسلامی پرهیز و احتیاط است. چنانکه رسولالله صلیاللهعلیهوسلم مردم را از حشرونشر با بیماران جذامی بازداشتند و سیدنا حسین رضیاللهعنه از آنحضرت روایت میکند که ایشان فرمود: «به جذامیها خیره نشوید، چنانچه با آنان بهحرف شدید، در میانتان بهاندازهٔ یک نیزه فاصله باشد.» (مجمعالزوائد، ۱۰۴/۵).
باری، وفدی از قبیلهٔ بنوثقیف برای بیعت نزد رسولالله صلیاللهعلیهوسلم آمد فردی جذامی نیز همراه کاروان بود، پساز آنکه همگی به دست مبارک آنحضرت بیعت کردند، به فرد جذامی فرمود: «إنا قد بایعناك فارجع»؛ ما [غائبانه] با تو بیعت کردیم، برگرد. (صحیح مسلم، ۲۲۳۱).
یکی دیگر از احتیاطهایی که آموزههای اسلامی در زمان انتشار ویروسهای واگیر به آن توصیه و تأکید میکند، «قرنطینهٔ منطقهای»ست. چنانکه رسولالله صلیاللهعلیهوآلهوسلم میفرماید: هرگاه از شیوع وبا در سرزمینی اطلاع یافتید، نه وارد آن شوید و نه هم از آن خارج شوید.»
مفاد حدیث این است که آنحضرت به این سبب دستور به قرنطینه داده و از ورود به شهرها و مناطق وبازده نهی کرده است تا مبادا بنابر اسباب ظاهری، بیماری به آنان سرایت کند، همچنین به باشندگان در آن مناطق، اجازهٔ خروج نداده است؛ چراکه اگر افراد سالم خارج بشوند، پس چه کسی از بیماران تیمارداری و پرستاری کند؟! و اگر به مبتلایان اجازهٔ خروج از مناطق وبازده داده شود، امکان دارد عامل شیوع وبا بشوند و فاجعهای انسانی بهبار بیاورند.
بنابراین در این روزها که اپیدمی کرونا تمام ابرقدرتهای دنیا را به چالش کشیده و همهٔ عقلمندان جهان را متحیر کرده و عجز و درماندگیشان را به اثبات رسانده است، بهتر است از آموزههای اسلامی غافل نباشیم؛ با بیماران همدردی کنیم، هرچه در توان داریم برای بازگرداندن سلامتی و تندرستی آنان بذل کنیم و پزشکان و اطبای مسلمان نیز برای تولید و کشف داروی این ویروس خطرناک تلاش و دعا کنند؛ چراکه به فرمودهٔ رسولالله صلیاللهعلیهوسلم، «خداوند برای هر دردی، درمانی هم آفریده است.»
ازهمینرو از دیدگاه شریعت اسلام عمل به تمام توصیهها و تدابیر پزشکی درخصوص ویروس کرونا ضروریست و اگر کسی از اعضای خانواده به این بیماری مبتلا شد، وظیفهٔ دیگر اعضای خانواده است که ازهرچه در توان دارند برای درمان او در طبق اخلاص بگذارند و فرد بیمار نیز رضا به دادههای الهی دهد، تسلیم تقدیر بشود و از شکوهها و گلایههای شرکآلود و کفرآمیز بپرهیزد؛ چراکه به فرمودهٔ مولانا جلالالدین رومی رحمهالله:
چونکه قسام اوست، کفر آمد گله / صبر باید صبر مفتاحالصله
غیر حق جمله عدوّند اوست دوست / با عدو از دوست شکوت کی نکوست
دیدگاههای کاربران