سالی آکنده از خوشی‌ها و ناخوشی‌ها سپری شد. برخی از اتفاقات کام ما را شیرین و برخی دیگر تلخ نمود. اما آن‌چه تلخی آن بیش از همه احساس می‌شد و می‌شود، ازدست‌دادن علما و شخصیت‌های برجسته‌ی یک ملت است که شاید کمتر بتوان خلأ رفتن آنان را پر نمود؛ زیرا از دست رفتن علما و اندیشمندان تنها مصیبت خانواده‌های آنان نیست؛ بلکه مصیبتی است که آثار و دامنه‌اش همه‌ی امت را فرا می‌گیرد.
رسول خدا صلى‌الله‌علیه‌وسلم فرمود: خداوند علم را با برچیدن آن از میان مردم نمی‌گیرد، بلکه با گرفتن (و مرگ) علما، علم را می‌گیرد و برمی‌چیند تا آن‌گاه که عالمی را باقی نمی‌گذارد و مردم، رؤسای جاهلی برمی‌گیرند که از ایشان سؤال می‌شود و آنان بدون آگاهی فتوا می‌دهند، خود گمراهند و دیگران را نیز گمراه می‌کنند.
رفتن و مرگ علما و اندیشمندان زنگ هشداری برای ماست تا توجه بیش‌تری به علم و علما داشته باشیم و قدر علمایی که در قید حیات هستند را بیش‌تر بدانیم و از خوان اندوخته‌های آنان به حد وسع خود بهره برگیریم.
در این مقاله، سعی بر آن است که به صورت گذرا، از علما و شخصیت‌های برجسته‌ای که جامعه‌ی اهل سنت ایران در خلال سال 1398 از دست داد، یادی شود تا این کار زمینه‌ای برای آشنایی مردم با شخصیت‌ها و خدمات آنان گردد و هم تشکر و سپاسی باشد برای خدمات مخلصانه آنها برای مسلمانان. از خداوند متعال خواستاریم که آنان را با رحمت گسترده‌اش دربرگیرد و در بهشت پهناور خود جای دهد و به جامعه‌ی اهل سنت ایران و خانواده‌های آنان نعم‌البدل عنایت فرماید.
محمد آریانژاد
محمد آریانژاد، در سال 1312 در ایرانشهر دیده به جهان گشود. در سال 1330، پس از گذراندن تحصیلات متوسطه (تا کلاس نهم) در زاهدان، برای ادامه تحصیل به تهران رفت و در دبیرستان دارالفنون به تحصیل مشغول شد. سپس وارد دانشگاه شد و در رشته‌های بازرگانی و حقوق تحصیل کرد. بعد از آن زندگی در تهران را ترجیح داده و از طریق مشاغل آزاد به امرار معاش پرداخت. از دوستان زنده‌یاد «عبدالرحمن فرامرزی»- پدر روزنامه‌نگاری ایران و بنیان‌گذار مؤسسه‌ى کیهان- بود و در آن دوران در کیهان نیز فعال بود. وی با چند روزنامه اقتصادی همکاری داشت.
مرحوم محمد آریانژاد روز چهارشنبه، 7 فروردین 1398 درگذشت.
مولانا محمدنور حسنی
مولانا محمدنور حسنی، امام‌جمعه‌ی روستای تیس چابهار و از علمای برجسته و چهره‌های علمی و اجتماعی در منطقه‌ى بلوچستان استان بود. ایشان علاوه بر فعالیت علمی، در زمینه‌ی حل‌وفصل منازعات مردمی و ایجاد صلح و آشتی بین مردم نیز فعالیت‌های زیادی داشت.
ایشان در روز شنبه، 24 فروردین 1398 درگذشت.
مولانا ابراهیم صفی‌زاده
مولانا محمدابراهیم صفی‌زاده – از علمای برجسته‌ی اهل‌سنت ایران- در سال 1330 هـ.ش. در شهرستان خواف متولد شد. تحصیلات ابتدایی دینی را در ایران و تحصیلات عالی را در دارالعلوم کراچی و دانشگاه اسلامی مدینه‌ى منوره فرا گرفت و از همین دانشگاه فارغ‌التحصیل شد. مولانا صفی‌زاده، عالمی محقق و نویسنده‌ای برجسته بود که از فعالان مدنی و رسانه‌ای نیز به‌شمار می‌رفت که سال‌ها قبل به افغانستان هجرت کرده بود.
ایشان در روز چهارشنبه، 1 خرداد 1398 به شهادت رسید.
شیخ محمّد عزیزی
شیخ محمّد عبدالواحد عزیزی – از علمای اهل سنت جنوب کشور- در سال 1341 در شهر اَهِل از توابع لامرد استان فارس متولد شد. پس از گذراندن دوران دبستان و راهنمایی، تحصیلات دینی را در مدرسهی علوم دینی سلطان‌العلماء بندر لنگه نزد اساتیدی همچون شیخ محمد خالدی، شیخ محمد ضیایی و شیخ عبدالکریم محمدی فراگرفت و پس از دانش‌آموختگی، در شهر “اَهِل” شاگردانی را تربیت و به عنوان امام‌جمعه‌ی این شهر منصوب شد و به تدریس در مدرسهی علوم دینی دشتی شهرستان پارسیان نیز مشغول بود.
ایشان در روز دوشنبه، 3 تیرماه 1398 درگذشت.
مولوی عیدمحمد ریگی (ارباب‌زهی)
مولوی عیدمحمد ریگی که چندین سال مسند امامت جمعه بخش لادیز میرجاوه را بر عهده داشت، از چهره‌های برجسته‌ی علمی و دینی بخش لادیز به‌شمار می‌رفت و از محبوبیت ویژه‌ای در بین مردم شهرستان میرجاوه برخوردار بود و در طول حیات علمی و دینی خود خدمات و تلاش‌های فراوانی در راستای ترویج آموزه‌های دینی و آموزش تعالیم و فرهنگ اسلامی انجام داد.
ایشان در روز پنج‌شنبه، 20 تیرماه 1398 بر اثر سانحه‌ی رانندگی درگذشت.
سید نهضت حسینی‌نژاد
سید نهضت حسینی‌نژاد، از نویسندگان و شاعران پیشکسوت استان گیلان، در سال ١٣٠٣ در یکى از روستاهاى بخش تالشدولاب (رضوان‌شهر کنونى) متولد شد و در سال ١٣٥٤ از اداره امور اداری و مالی و روابط عمومی و مدیریت جهانگردى بازنشسته شد. ایشان نقش تعیین‌کننده‌ای در رشد و تعالی جامعۀ ادبی و فرهنگی منطقه داشت. کتاب «تالش‌نامه»، اثری ارزشمند و حاصل نیم قرن تلاش، تحقیق و مطالعه‌ى ایشان است.
حسینی‌نژاد در روز پنج‌شنبه، 10 مرداد 1398 درگذشت.
واحدبخش بادپا
واحدبخش بادپا، نویسنده، مترجم، شاعر و استاد زبان بلوچی بود. از ایشان چندین اثر به زبان بلوچی برجای مانده است. ترجمه‌ی رمان “کلیدر”، نوشته‌ی محمود دولت‌آبادی به زبان بلوچی و ترجمه‌ی بلوچی کتاب “نبی رحمت” اثر مولانا ابوالحسن ندوی از آثار ماندگار اوست. ایشان در زمینه‌های اجتماعی، از جمله برقراری صلح و سازش نیز فعالیت‌های زیادی داشت.
واحدبخش بادپا در روز یکشنبه، 13 مرداد 1398، در سن 62 سالگی درگذشت.
محمدکریم آخوند سیدی
محمدکریم آخوند سیدی، از علمای برجسته‌ی استان گلستان، مدیر و مدرس حوزه علمیه احمدیه روستای «مالای شیخ گینگ لیک» بود که از محبوبیت و جایگاه خاصی در بین مردم به‌ویژه در شرق استان گلستان برخوردار بود.
ایشان در روز چهارشنبه، 30 مرداد 1398، در سن 65 سالگی درگذشت.
ماموستا ملا محمد امامی
ماموستا ملا محمد امامی فرزند ماموستا خدر در سال 1305 هـ.ش. در روستاى قَرَچَر (قه‌ره‌چه‌ر) از توابع منطقۀ “گورگ” سقز متولد شد. قرآن و علوم مقدماتی را از پدر و مادرش فراگرفت و در سال 1322 تحصیلات حوزوی را به صورت رسمی نزد برادرش ماموستا ملا عبیدالله امام آغاز نمود. به مدت 10 سال از محضر اساتیدی همچون خلیفه ملا رحیم هَوشاری، ماموستا کامل نقشبندی، ماموستا عبدالهادی افخم‌زاده، ماموستا محمود ریاضی، حاج بابا شیخ ابن‌الكاژاوه‌اى، ماموستا شیخ عبدالقادر زاهدی، ماموستا عصام‌الدین شفیعی و … به فراگیری علم پرداخت و در سال 1332 از ماموستا حاج بابا شیخ ابن‌الکاژاوه‌ای و ماموستا شیخ عبدالقادر زاهدی اجازۀ تدریس و افتا را دریافت نمود و پس از آن در روستاها و مناطق مختلف استان کردستان به تعلیم و تبلیغ دین و آموزه‌های دینی پرداخت. از سال 1362 به سقز رفت و تا پایان عمر در آنجا به عنوان مرجع علمی، اجتماعی و فرهنگی مردم ایفای نقش نمود. ایشان علاوه بر خدمت در مسند تدریس و امامت و همچنین فعالیت در زمینه‌ی حل‌وفصل مشاجرات مردمی، چندین کتاب و مقاله نیز به زبان‌های فارسی و کردی به رشته تحریر درآورده است.
ماموستا امامی در روز چهارشنبه، 6 شهریور 1398 در سن 93 درگذشت.
مولانا عبدالله حیدری
مولانا عبدالله حیدری، در سال 1337 متولد شد. تحصیلات ابتدایی را در حوزه‌ی علمیه‌ى مظهرالتوحید تایباد، در محضر مولانا صالحی گذراند. سپس به پاکستان رفت و در مدارس مختلف آنجا، ازجمله فاروقیه کراچی، دارالعلوم کراچی، جامعه اسلامیه نیوتاون، نصرةالعلوم گوجرانواله، مدرسهی کبیروالا و قاسم‌العلوم ملتان به تحصیل پرداخت و در سال 1357 از مدرسهی نصرةالعلوم گوجرانواله دانش‌آموخته گردید. برجسته‌ترین اساتید وی مولانا سرفرازخان صفدر، مولانا سلیم‌الله خان، مفتی محمود، مفتی ولی‌حسن و مولانا محمدیوسف (رحیم‌یارخان) هستند. دوره‌ی تفسیر را در محضر مولانا عبدالغنی جاجروی گذراند. ازجمله فعالیت‌های ایشان می‌توان به: تأسیس مدرسهی خیرالمدارس روستای کشکک، پایه‌گذاری مسجد جامع کشکک، تدریس در مدرسهی امام ابوحنیفه کاریز (تایباد)، تدریس در مدرسهی خواهران مظهرالتوحید تایباد، تدریس حدیث و… در حوزه‌ی علمیه‌ی مظهرالتوحید تایباد، امامت جماعت مسجد امیرحمزه شهرک امام حسین تایباد و امامت جمعه مسجد جامع مالک‌الملک تایباد اشاره نمود.
مولانا عبدالله حیدری در روز شنبه، 16 شهریور 1398 درگذشت.
ماموستا ملا محمدامین شریعتی
ماموستا ملا محمدامین شریعتی از علمای برجسته‌ی کردستان و امام‌جماعت موچش و حسن‌آباد سنندج بود. ایشان به تدریس فقه و کلام می‌پرداخت. کتاب‌های جلاءالقلوب و شرح عقاید نسفی از آثار منتشرشده‌ی ماموستا شریعتی هستند.
ایشان در روز شنبه، 16 شهریور 1398، در سن 98 سالگی درگذشت.
مولانا تاج‌محمد جمشیدزهی
مولانا تاج‌محمد جمشیدزهی، در سال 1326 متولد شد. تا کلاس ششم دبستان در ناهوک به تحصیل پرداخت و سپس به مدرسهی مجمع‌العلوم سرجو سراوان و دارالعلوم زنگیان می‌رود و از محضر علمای آنجا استفاده می‌کند. پس از آن به دارالعلوم کراچی می‌رود و تحصیلاتش را در آنجا به پایان می‌رساند. پس از دانش‌آموختگی به ناهوک برمی‌گردد و امامت جمعه آنجا و مدیریت مدرسهی فاروقیه را برعهده می‌گیرد. سپس به سراوان می‌رود و به مدت سی سال در آموزش و پرورش به عنوان دبیر فعالیت می‌کند. ایشان دارای مدرک لیسانس الهیات از دانشگاه آزاد زاهدان نیز بود. کتاب‌های «الامام المهدی از منظر اهل سنت» و «اسلام و تنظیم خانواده» از آثار اوست.
مولانا جمشیدزهی در روز دوشنبه، 25 شهریور 1398 درگذشت.
دکتر وهاب ولی
دکتر وهاب ولی، در سال 1317 در مهاباد متولد شد. در کودکی به همراه خانواده به تبریز رفت و تحصیلاتش تا دبیرستان را در تبریز به پایان رساند و به مدت پنج سال به تجارت مشغول گردید. سپس به ادامه تحصیل در رشته‌ی تاریخ در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه تبریز پرداخت و دوره‌ی لیسانس را در سال 1344 به پایان رساند و مدرک کارشناسی ارشد را در سال 1345 از دانش‌سرای عالی (دانشگاه تربیت معلم) اخذ نمود و دوره‌ی دکتری را در دانشگاه آنکارا (ترکیه)، در رشته‌ی تاریخ معاصر ایران در سال 1349 به پایان رساند.
دکتر وهاب هم‌زمان با چهار سال تحصیل در ترکیه، در خانه‌ی فرهنگ ایران در آنکارا مشغول تدریس زبان فارسی و تاریخ ایران برای دانشجویان ترک رشته زبان فارسی و تاریخ نیز بود. پس از بازگشت به ایران، از بهمن 1349، به مدت دو و نیم سال در رشته تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد به تدریس پرداخت، سپس به علت ممنوع‌التدریس شدن از طرف ساواک، به تهران رفت و تا سال 1358 به عنوان کارشناس فرهنگی در وزارت علوم و آموزش عالی وقت مشغول کار گردید. در سال 58 ابتدا مدیرکل امور دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان کشور شد و بعد از چند ماه، به‌عنوان مدیرکل دفتر وزارتی وزارت علوم و آموزش عالی منصوب گشت. در طی این مدت به تحقیق و کار ترجمه و تألیف مقالات نیز می‌پرداخت. در سال 1360، پس از استعفا از شغل مدیریت کل، در پژوهشگاه علوم انسانی سابق به کار پژوهشگری مشغول شد. بعد از تشکیل مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، به این مؤسسه انتقال یافت. در مؤسسه مزبور که هنوز پژوهشکده‌های جداگانه در آن شکل نگرفته بود، ابتدا سرپرست گروه علوم اجتماعی، و بعد از شکل‌گیری پژوهشکده‌ها و تبدیل مؤسسه به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در پژوهشکده تاریخ، مسئول پژوهش در تاریخ ایران بعد از اسلام شد و بعد نیز مسئولیت تحقیق در تاریخ کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز را عهده‌دار گردید. ضمن ادامه کار پژوهشی در این پژوهشگاه به تدریس در دانشگاههای شهید بهشتی، الزهرا و دانشگاه باقرالعلوم قم و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در مقاطع سه‌گانه کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری ادامه داد. در آذرماه 1380 از پژوهشگاه بازنشسته شد. اما کار تدریس و تحقیق، تألیف و ترجمه کتاب و مقاله را ادامه داد. ایشان کتاب‌ها و مقالات زیادی را نوشته و ترجمه کرده است، که ازجمله می‌توان به آثاری همچون: ادیان جهان باستان(چهار جلد)، تاریخ عثمانی(سه جلد)، نگاهی به روند نفوذ و گسترش زبان و ادب فارسی در ترکیه، قفقاز و سیاست امپراتوری عثمانی، تاریخ بلخ از غزنویان تا مغول، جلوه‌هایی از فرهنگ ایرانی در آناتولی پیش از اسلام، مرو در دوره خلفای راشدین اشاره نمود. ایشان به «پدر تاریخ عثمانی در ایران» ملقب گشته است.
پروفسور ولی شامگاه پنج‌شنبه، 4 مهرماه 1398 درگذشت.
مولانا محمدحسین قاسم‌زایی
مولانا محمدحسین قاسم‌زایی در سال 1335 هـ.ش. در روستای گریکان “نسکند” – از توابع شهرستان سرباز- متولد شد. علوم دینی را در حوزه علمیه فاروقیه کراچی پاکستان فراگرفت و از آنجا دانش‌آموخته گردید. پس از دانش‌آموختگی، حدود دو دهه به تدریس و تربیت طلاب در مدارس دارالعلوم حقانیه و شمس‌العلوم ایرانشهر مشغول بود و همچنین چندین سال مدیریت مدرسةالإیمان کورکلکلیان ایرانشهر را برعهده داشت و در خطابت نیز مهارت زیادی داشت.
ایشان در روز پنج‌شنبه، 11 مهر 1398 درگذشت.
ماموستا سید محمدسعید حسینی
ماموستا سید محمدسعید حسینی، در سال 1329 در یکی از روستاهای مریوان دیده به جهان گشود و سال‌ها به خدمت اسلام و قرآن مشغول بود. ایشان همچنین عضو شورای افتا و امام‌جمعه‌ی موقت سنندج بود.
ماموستا حسینی در روز چهارشنبه، 24 مهر 1398، در سن 69 سالگی درگذشت.
پروفسور امیر گمشادزهی
پروفسور امیر گمشادزهی فرزند گلزار، در سال 1318 هـ.ش. در دهستان «دهک» بخش کورین شهرستان زاهدان متولد شد. مدرک لیسانس ریاضی را از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد را از دانشگاه “ای وای امز” آمریکا دریافت نمود و به ایران بازگشت و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران شد. سپس با اخذ بورسیه، برای دریافت مدرک دکترا به دانشگاه “برایتون” انگلیس رفت و پس از پایان این مقطع، بار دیگر به ایران بازگشت و ضمن تدریس در دانشگاه تهران، به عنوان رئیس دانشکده ریاضی مشغول خدمت شد. مدتی ریاست دانشگاه جندی‌شاپور را برعهده داشت و سپس به علت نیاز شدید دانشگاه تهران، مجدداً به آنجا بازگشت و مشغول خدمت شد. وی در سال 1357 به عنوان نخستین رئیس دانشگاه سیستان‌وبلوچستان پس از انقلاب مشغول خدمت شد و خدمات ارزنده و ماندگاری را برای این دانشگاه انجام داد. در سال 1359 به آمریکا رفت و به عنوان استاد بخش ریاضی در دانشگاه ایالت نیوجرسی مشغول فعالیت شد و در طی این مدت به دلیل تسلط اعجاب‌انگیز بر علم ریاضی، مورد تحسین انجمن‌های علمی بین‌المللی بسیاری قرار گرفت.
پروفسور گمشادزهی یکشنبه، 28 مهر 1398، در آمریکا درگذشت.
مولوی محمود خوافی (اخوان)
مولوی محمود خوافی از علما و دعوتگران جوان و فعال شهرستان تایباد بود. تحصیلاتش را در دارالعلوم زاهدان و عین‌العلوم گشت سپری نمود و سرانجام از مدرسهی دینی عین‌العلوم گشت دانش‌آموخته گردید. مولوی خوافی امامت مسجد جامع روستای چهاربرجی تایباد را برعهده داشت.
ایشان در روز دوشنبه، 6 آبان 1398، بر اثر سانحه‌ی رانندگی درگذشت.
مولوی عبدالحمید اصالت
مولوی عبدالحمید اصالت از علمای بزرگ شهرستان خواف و اساتید برجسته‌ى حوزه‌ى علمیه‌ى تعلیم‌القرآن نشتیفان بود.
ایشان در روز سه‌شنبه، 7 آبان 1398، پس از تحمل سال‌ها بیماری درگذشت.
ماموستا عبدالله حیدری
ماموستا عبدالله حیدری در روستای “کشنه” بانه متولد شد و از پنج سالگی شروع به آموختن علوم دینی کرد و مدارج عالی را در کردستان عراق و سنندج مرکز استان کردستان آموخت. اشعار ماموستا حیدری در قالب نظم و نصر به سه زبان فارسی، کُردی و عربی نوشته شده، ولی هنوز به چاپ نرسیده است. ایشان از روحانیون برجسته‌ی بانه و امام جمعه آن شهر بود.
ماموستا حیدری شامگاه جمعه، 8 آذر 1398 در سن 85 سالگی درگذشت.
مولوی ادهم قاضی‌زاده (بارانی)
مولوی ادهم قاضی‌زاده (بارانی) از علما و فرهنگیان اهل‌سنت شهرستان فنوج، در جنوب غرب استان سیستان‌وبلوچستان و از دانش‌آموختگان دارالعلوم زاهدان بود. در کنار فعالیت‌های دینی، به عنوان معلم نیز در آموزش و پرورش خدمت می‌کرد.
ایشان روز چهارشنبه، 13 آذر 1398، بر اثر ایست قلبی درگذشت.
استاد احمد ملایی
استاد احمد ملایی متولد 1320 هـ.ش.، در اصل از منطقه‌ی “ماخونیک” (خراسان جنوبی) بود. برای ادامه‌ی تحصیل به قطر رفت و دوره‌ی دبیرستان را در آنجا – نزد دکتر یوسف قرضاوی- گذراند و برای دوره‌ی لیسانس به مدینه‌ی منوره رفت. پس از تحصیل به کردستان رفت و در سقز ازدواج نمود و همان‌جا سکنى گزید. پس از مدتی به تربت‌جام رفت و به استخدام آموزش‌وپرورش درآمد و تا پایان خدمت به تدریس مشغول شد. هم‌زمان در حوزه‌های علمیه فخرالمدارس و دارالتحفیظ امام ابوحنیفه تربت‌جام به تدریس می‌پرداخت. مدتی هم امامت جماعت مسجد قبای این شهر را بر عهده داشت. همواره در مجالس مذهبی و دینی سخنرانی می‌کرد. در سال‌های اخیر دوباره به سقز برگشت.
ایشان روز شنبه، 30 آذر 1398 درگذشت.
ماموستا ملا عبدالله غفوری
ماموستا ملا عبدالله غفوری، امام جمعه روانسر در سال 1330 هـ.ش. در روستای “لون سادات” کامیاران متولد شد. دوره‌ی ابتدایی علوم دینی را نزد ماموستا سیدعلی حسینی فرا گرفت، پس از آن با حضور در محضر ماموستا ملا حسن خلیقی به اخذ اجازه‌نامه نائل آمد. در سال 1358 به روانسر رفت و در جهاد سازندگی مشغول خدمت گردید. در 1363 به عنوان امام جمعه روانسر انتخاب شد. تأسیس و مدیریت مدرسهی علوم دینی امام شافعی روانسر و تدریس در آن ازجمله سوابق اوست و مقالات زیادی را هم به نگارش درآورده است.
ایشان در روز شنبه، 30 آذر 1398 درگذشت.
پروفسور سید اسعد شیخ‌الاسلامی
پروفسور سید اسعد شیخ‌الاسلامی فرزند سید محمد و نوه‌ی سید عبدالعزیز شیخ‌الاسلام کردستان، در سال 1311 در سنندج متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در سنندج به پایان رساند و برای ادامه تحصیل به تهران رفت و درجه‌ی لیسانس زبان و ادبیات فارسی را از دانشکده ادبیات و علوم انسانی اخذ نمود.
در خلال همین ایام نزد پدر خود حاج سید محمد شیخ‌الاسلام کردستان به کسب علوم و معارف رایج در آن زمان پرداخت و به دریافت گواهی افتاء و تدریس از عالم فاضل مرحوم ملا محمود مفتی کردستان و مرحوم پدرشان نائل شد. در سال 1336 وارد دانشکده‌ى الهیات و معارف اسلامی شد و تا درجه‌ى دکتری در رشته‌ى منقول سابق (فقه و مبانی حقوق اسلامی فعلی) در این دانشکده ادامه تحصیل داد.
دبیر دبیرستان‌های دارالفنون و امیرکبیر تهران، استادیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی به منظور تدریس فقه شافعی از سال 1346، سرپرست امور آموزشی و پژوهشی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، سرپرست امور دانشجویی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران، معاون دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از 1356 الی 1358، سرپرست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از 1358 الی 1359، موسس و مدیر گروه فقه شافعی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران از 1369، عضو هیأت امنای دانشگاههای غرب کشور از سال 1370، مشاور رئیس جمهور در امور اهل سنت از جمله فعالیت‌های علمی و اجرایی این پروفسور کُرد است.
تألیف کتاب‌های «تحقیقی در مسائل کلامی از نظر متکلمان اشعری و معتزلی»، «ازدواج و پایان آن در مذاهب اهل سنت»، «احوال شخصیه: ارث، وصیت و وصایت»، «سیری اجمالی در اندیشه‌های کلامی معتزله و اشاعره» و «شرح قصائد سید عبدالعزیز شیخ الاسلام کردستان» در تجلیل از رسول اکرم، مسافرت به ایالات متحده امریکا (دانشکده حقوق و الهیات هاروارد) جهت فرصت مطالعاتی در سال‌های 1352- 1353، شرکت در کنگره جهانی ادیان و سمینار ادیان الهی در دانشگاه لانکاستر انگلستان در سال 1354، مأموریت به لندن از طرف دانشگاه تهران جهت بررسی قرآن‌های خطی موزه بریتانیا، مسافرت به ایالات متحده امریکا به دعوت انجمن خاورمیانه وابسته به دانشگاه هاروارد، شرکت در سمیناری در خصوص ارث در قوانین امریکا و تطبیق آن با احکام ارث در اسلام در سال 1369، مسافرت به امریکا با دعوت دانشکده حقوق دانشگاه هاروارد به منظور سخنرانی و تشکیل جلسه پرسش و پاسخ در خصوص نکات برجسته تطبیقی احکام اسلام و قوانین ایالات متحده امریکا و ده‌ها سخنرانی در مجامع داخلی کشور از خدماتی است که پرفسور اسعد شیخ الاسلامی در کارنامه خود دارد. همچنین طراح و بانی آزمون تعیین سطح علمی روحانیون اهل سنت بود.
دکتر شیخ‌الاسلامی در روز چهارشنبه، 11 دی 1398، در سن 89 سالگی درگذشت.
مولانا نظرمحمد زعیمی
مولانا مفتی نظرمحمد زعیمی، از علمای سرشناس بخش جالق سراوان در سال 1344 متولد شد و از محضر علمای برجسته‌ی سراوان همچون مولانا عبدالعزیز ساداتی، مولانا محمدیوسف حسین‌پور، مولانا محمد دهقان و… علم آموخت و سپس به پاکستان رفت و در سال 1364 از جامعه‌ی فاروقیه کراچی دانش‌آموخته گردید. ایشان سال‌ها در جالق به تدریس علوم دینی پرداخت و مسئولیت دارالافتای دارالعلوم اسلامیه جالق را برعهده داشت و همچنین امام‌جمعه‌ی موقت یکی از مساجد جالق و مسئول مکاتب این منطقه و عضو برجسته‌ی مجمع فقه اسلامی ایران و مجمع فقهی شهرستان سراوان بود.
مولانا زعیمی شامگاه پنج‌شنبه، 12 دی 1398، در حین بازگشت از نشست مجمع فقهی علمای سراوان به جالق، در سانحه‌ای رانندگی درگذشت.
دکتر محمدنعیم امینی‌فرد
دکتر محمدنعیم امینی‌فرد در سال 1346 در شهر بمپور از توابع شهرستان ایرانشهر متولد شد. وی پس از سپری کردن تحصیلات مقدماتی و متوسطه، در رشته‌ی پزشکی عمومی دانشگاه شهید بهشتی تهران پذیرفته و پس از چندی فارغ‌التحصیل شد. دکتر امینی‌فرد همچنین مدرک تخصصی چشم‌پزشکی و مدرک فوق تخصصی قرنیه را از این دانشگاه اخذ نمود.
ازجمله سوابق دکتر امینی‌فرد می‌توان به ریاست شبکه‌ی بهداشت و درمان ایرانشهر، عضویت در هیأت مدیره‌ی نظام پزشکی ایرانشهر، عضویت در هیأت علمی گروه چشم‌پزشكی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، ریاست بخش بیمارستان فوق تخصصی الزهراء زاهدان، نمایندگی مردم شهرستان‌های ایرانشهر، سرباز، دلگان و فنوج در دوره‌ی دهم مجلس شورای اسلامی و رئیس مجمع نمایندگان سیستان‌وبلوچستان اشاره کرد.
دکتر امینی‌فرد در روز یکشنبه، 15 دی 1398 بر اثر سانحه‌ی رانندگی در محور خاش- زاهدان درگذشت.
سید مرتضی حسینی
سید مرتضی حسینی، فرزند سید محمد در سال 1339 در روستای “کهنه” اوز استان فارس متولد شد. تحصیلات دینی را در مدرسهی دینی سلطان‌العلماء بندرلنگه پی گرفت. مدرک لیسانس خودش را از دانشگاه اسلامی مدینه‌ی منوره اخذ نمود و مدتی نیز در دانشگاه مشهد به تحصیل در رشته‌ی زبان و ادبیات عرب مشغول شد. از سال 1371 به تدریس دروس تفسیر، حدیث و فقه در مدرسهی دینی مشغول شد. در روستاهای قلات، کهنه و جناح بستک به عنوان امام‌جمعه و جماعت فعالیت داشته است. ایشان امام‌جمعه‌ى اهل سنت شهرک توحید شهرستان اوز بود که سالیان متمادی عمرش را در راه خدمت به مردم منطقه صرف کرد.
ایشان روز پنج‌شنبه، 3 بهمن 1398 درگذشت.
حافظ ابراهیم ریگی
حافظ ابراهیم ریگی در سال 1346 متولد شد. حفظ را در مدرسه‌ِى دارالهدى اسماعیل‌آباد خاش شروع کرد و آن را در مدرسهی حقانیه ایرانشهر در محضر حافظ عبدالرحمن میربلوچ‌زهی و حافظ محمد دامنی به پایان رساند. در همان‌جا نیز تحصیلات دینی خویش را شروع کرد و در مدتی که در ایرانشهر بود به‌صورت ویژه از محضر مولانا ابراهیم دامنی استفاده نمود. سپس به مخزن‌العلوم خاش آمد و تحصیلات خویش را تا کتاب کنزالدقائق در آنجا ادامه داد. از آن‌پس تصمیم گرفت که به خدمت قرآن بپردازد و به عنوان استاد شعبه‌ی حفظ آن مدرسه آغاز به کار کرد و بیش از 27 سال به قرآن کریم این کار اشتغال داشت و در این مدت توانست بیش از هزار حافظ تربیت نماید.
حافظ ابراهیم پس از تحمل یک دوره بیماری طولانی، شامگاه شنبه 12 بهمن 1398، درگذشت.
صوفی نظر صفرزائی
نظر صفرزائی، معروف به «صوفی نظر»، یکی از دعوتگران و ناصحان برجسته‌ی استان گلستان و امیر جماعت تبلیغ آن استان بود که سالیان متمادی از عمرش را در راه دعوت و تبلیغ و اصلاح جامعه و انجام فریضه‌ی امر به معروف و نهی از منکر سپری نمود.
ایشان صبح روز دوشنبه، 21 بهمن 1398 درگذشت.
مولانا قاری رحمت‌الله سالارزهی
مولانا قاری رحمت‌الله سالارزهی، از سادات حسنی در سال 1330 متولد شد و تحصیلاتش را در مدارس پاکستان سپری نمود و سرانجام از مدرسهی نصرةالعلوم گوجرانواله فارغ‌التحصیل شد. ایشان جزو شاگردان ممتاز مولانا سرفرازخان صفدر و مولانا صوفی عبدالحمید سواتی بود.
ایشان در کنار تحصیلات دینی، به فراگیری خطاطی به‌صورت حرفه‌ای از محضر بزرگ‌ترین و مشهورترین خطاط پاکستان سید نفیس‌شاه حسینی پرداخت و در زمینه‌ی خطاطی به مقام ممتازی دست یافت. علم تجوید و قرائت را از محضر قاری محمداسلم شکارپوری، شیخ‌القراء قاری محمدعلی مدنی و استاذالعلماءوالقراء قاری غلام‌نبی فراگرفت.
قاری رحمت‌الله سالارزهی پس از بازگشت به زاهدان به مدت چند سال در دارالعلوم مکی زاهدان به تدریس کتاب‌های مختلف پرداخت و در کنار آن به عنوان یکی از مشاوران مولانا عبدالعزیز ملازاده فعالیت می‌کرد.
تدریس کتاب‌های حدیث و… در مدرسهی اشاعت‌التوحید زاهدان، محقق واحد تحقیقات نهاد رهبری، تدریس صحیح بخاری در مکتب سیده زینب زاهدان، تأسیس مدرسهی ترتیل‌القرآن، تدریس در مدارس دولتی زاهدان، کاندیدای یک دوره نمایندگی مجلس، خطاطی کتاب‌های فارسی و اردو ازجمله کتاب‌های مولانا شهداد سراوانی و…، تاسیس مسجد رحمانی، تدریس علم تجوید و قرائت به‌صورت تخصصی برای نخستین‌بار در زاهدان، خطاطی روزنامه‌ی جنگ پاکستان و خطاطی بسیاری از کتیبه‌های مساجد از دیگر سوابق و فعالیت‌های ایشان است، همچنین مقالات متعددی در زمینه‌های مختلف از ایشان برجای مانده است.
قاری رحمت‌الله صبح شنبه، 10 اسفند 1398 درگذشت.
سیامند رحمان
سیامند رحمان- قوی‌ترین وزنه‌بردار پارالمپیکی ایران و جهان- در سال 1367 در اشنویه متولد شد. ایشان رکورددار رشته‌ی وزنه‌برداری جانبازان و معلولان جهان بود و در کارنامه پرافتخارش، سابقه قهرمانی در پارالمپیک 2012 لندن و پارالمپیک 2016 ریو و همچنین 5 مدال طلا و یک نقره جهان را داشت. وی همچنین سه نشان زرین از بازی‌های پاراآسیایی گوانگجو 2010، اینچئون 2014 و جاکارتا 2018 را در کارنامه‌اش داشت.
رحمان با بلند کردن وزنه‌ى 310 کیلوگرم در سال 2016 رکورددار وزن 107+ کیلوگرم جهان بود، چنان‌که نامش در کتاب رکوردهای گینس به ثبت رسیده است.
سیامند رحمان روز یکشنبه، 11 اسفند 1398 در سن 31 سالگی، بر اثر حمله‌ی قلبی درگذشت.
ملا جلال‌الدین شافعی کورد
ملا جلال‌الدین شافعی کورد فرزند ملا صالح از محققان و نویسندگان برجسته در حوزهای مختلف علوم دینی و جغرافیای تاریخی کردستان بود. ایشان در سال 1309 هـ.ش. در روستای “چول مه لو” از توابع سقز به دنیا آمد. تحصیلاتش را علاوه بر پدرش؛ ملا هادی افخم‌زاده، از نزد ملا محمود مفتی، ملا باقر بالک و… سپری نمود. در سال 1347 ضمن شرکت در آزمون، به استخدام اوقاف درآمد و در سال 1361 بازنشسته شد. از ایشان کتاب‌هایی برجای مانده است که می‌توان به جغرافیای تاریخی کوردستان اشاره نمود. وی خطیبی توانا و مدرسی فرازنه بود.
ملا جلال‌الدین شافعی در روز یکشنبه، 25 اسفند 1398 درگذشت.
سخن پایانی
این‌ها بخشی از نخبگان و بزرگانی بودند که در سال 1398 از دست دادیم و از علم و وجودشان محروم ماندیم. همچنین بسیاری از افراد دیگر نیز بودند که در قافله‌ی رفتگان این سال همراه بودند، اما اطلاعاتی از آنان به دست نیامد و این کوتاهی از ماست که نتوانستیم به معرفی شخصیت‌هایمان – حداقل پس از مرگشان- اقدام نماییم. باشد که از این پس بیش‌تر به سرمایه‌های علمی، دینی، فرهنگی و… خودمان قبل از اینکه از دست‌شان بدهیم، توجه کنیم و فرصت زنده بودنشان را غنیمت بدانیم.