مولانا مفتی محمدقاسم قاسمی، در سلسله‌دروس «کارگاه آموزشی سیرۀ نبوی» در دارالعلوم زاهدان، عقیدۀ «ختم نبوت» را از «بدیهیات دین اسلام» و «امتیاز امت اسلامی» برشمرد و به بیان ابعاد و فواید این عقیده پرداخت.
به گزارش سنی‌آنلاین، در این کارگاه آموزشی که از ابتدای شعبان آغاز شده و تا 20 شعبان سال جاری در دارالعلوم زاهدان ادامه دارد و در آن ابعاد مختلف سیرۀ نبوی توسط اساتید مورد بررسی قرار می‌گیرد، مولانا مفتی محمدقاسم قاسمی، شامگاه دوشنبه (3 اردیبهشت 1397)، پیرامون موضوع مهم «ختم نبوت» مطالبی ارائه فرمود.
استاد قاسمی ابتدا به اهمیت و جایگاه عقیدۀ «ختم نبوت» در اسلام پرداخت و گفت: عقیدۀ «ختم نبوت» اجتهاد یک مجتهد یا استنباط یک مستنبط نیست که جای بحث و گفت‌وگو و اختلاف‌نظر در بین امت اسلامی داشته باشد، بلکه این موضوع از عقاید اساسی و بنیادین و از بدیهیات و ویژگی‌های دین اسلام است.
ایشان با بیان اینکه «اگر عقیدۀ «ختم نبوت» وجود نمی‌داشت، جهان امروزی شکل فعلی خود را نداشت»، به بسته‌بودن دروازۀ نبوت تا قیامت اشاره کرد و گفت: الله تعالی در آیۀ «مَا كَانَ مُحَمَّدٌ أَبَا أَحَدٍ مِنْ رِجَالِكُمْ وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ وَكَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمًا» [احزاب: 40] به صراحت موضوع «ختم نبوت» را بیان فرموده است. همچنین رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم با حدیث «لَا تَقُومُ السَّاعَةُ حَتَّى تَلْحَقَ قَبَائِلُ مِنْ أُمَّتِي بِالْمُشْرِكِينَ، وَحَتَّى يَعْبُدُوا الْأَوْثَانَ، وَإِنَّهُ سَيَكُونُ فِي أُمَّتِي ثَلَاثُونَ كَذَّابُونَ، كُلُّهُمْ يَزْعُمُ أَنَّهُ نَبِيٌّ، وَأَنَا خَاتَمُ النَّبِيِّينَ لَا نَبِيَّ بَعْدِي» [ترمذی: 2216] هرگونه ادعای نبوت و پیامبری از سوی افرادی بعد از خودشان را باطل دانسته و آن را رد فرموده‌اند. لذا با توجه به این آیه و حدیث، دروازه «نبوت» برای همیشه بسته شده است.
انگیزه‌های مدعیان دروغین نبوت
استاد قاسمی در ادامه به عواملی که برخی افراد بعد از نبوت رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم، ادعای «نبوت» کرده‌اند اشاره کرد. ایشان چهار عامل: 1ـ مشکلات روانی؛ 2ـ کسب مقام و شهرت؛ 3ـ مأموریت داشتن از سوی صاحبان قدرت (استعمارگران)؛ 4ـ تلبیسات شیطانی را در این خصوص یادآور شد.
استاد برجستۀ حدیث و فقه دارالعلوم زاهدان در ادامه به تشریح هر کدام از عوامل فوق پرداخت و خاطرنشان کرد: «مشکلات روانی» ازجمله عواملی است که در تاریخ بعد از اسلام، انسان‌هایی را به ادعای پیامبری واداشته است. یعنی بعد از تحقیقات صورت‌گرفته مشخص شده است که فردِ مدعی، دچار اختلالات روانی است. کما اینکه بعضی از افراد که دارای مشکلات روانی بوده‌اند در ایران و جاهای دیگر ادعای «مهدویت» کرده‌اند.
ایشان در ادامه افزود: یکی دیگر از عواملی که مدعیان دروغین «نبوت» را به این کار واداشته است، رسیدن به مقام و شهرت و ثروت و جلب محبت و تکریم مردم بوده است؛ این افراد وقتی جایگاه و محبوبیت پیامبران الهی را در بین جامعه و در قلب مردم مشاهده کرده‌اند، به امید اینکه شاید حداقل از سوی تعدادی از افراد جامعه مورد اکرام و اعزاز قرار گیرند، ادعای «نبوت» کرده‌اند و از این طریق بسیاری از انسان‌ها را «استثمار» نموده‌اند.
مفتی محمدقاسم به صفات و ویژگی‌های پیامبران برحق الهی اشاره کرد و گفت: پیامبران راستین و برحق هیچ‌گاه انسان‌ها را «استثمار» نکرده و آنها را به بندگی و بردگی خویش وادار نکرده‌اند. چنان‌که الله تعالی در توصیف آنان می‌فرماید: «مَا كَانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُؤْتِيَهُ اللَّهُ الْكِتَابَ وَالْحُكْمَ وَالنُّبُوَّةَ ثُمَّ يَقُولَ لِلنَّاسِ كُونُوا عِبَادًا لِي مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ كُونُوا رَبَّانِيِّينَ بِمَا كُنْتُمْ تُعَلِّمُونَ الْكِتَابَ وَبِمَا كُنْتُمْ تَدْرُسُونَ» [آل عمران: 79]. انبیا علیهم‌السلام «عبدیت» را بالاترین افتخار خود می‌دانستند و خلاصۀ برنامه‌شان این بوده که هم خودشان و هم دیگر انسان‌ها را «بندگان الله» معرفی کنند. رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم خطاب به مسلمانان فرمودند: در مدح و بیان مناقب من اغراق و افراط نکنید، چنان‌که مسیحیان در حق حضرت عیسی اغراق کردند.
رئیس دارالافتای دارالعلوم زاهدان در ادامه و در تشریح عامل «مأموریت داشتن از سوی صاحبان قدرت»، به یکی از مدعیان نبوت در هندوستان اشاره کرد و گفت: «غلام‌احمد قادیانی» ازجمله افرادی بود که به تحریک انگلیس که هندوستان را مستعمرۀ خویش گردانیده بود، از سوی این کشور مأموریت یافت تا ادعای «نبوت» کند.
ایشان ادامه داد: انگلیس درحالی تصمیم گرفت که هندوستان را مستعمرۀ خودیش بگرداند که مسلمانان قرن‌ها بر این کشور حکومت کرده بودند، به‌طوری‌که وقتی انگیس وارد این کشور شد، مسلمانان در سال 1857 میلادی مبارزه و جنگ بزرگی را علیه انگلیس ترتیب دادند که علمای بزرگی همچون علامه مولانا محمدقاسم نانوتوی، مولانا رشیداحمد گنگوهی، حافظ ضامن، حاجی امدادالله مهاجر مکی قیادت این قیام و مبارزه را در دست داشتند.
استاد قاسمی «محبت با رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم» و «روحیۀ جهادی» را از ویژگی‌های مسلمانان هندوستان در زمان اشغال انگلیس برشمرد و خاطرنشان کرد: انگلیس برای موفقیت در برنامه‌های استعماری خویش و از بین بردن این دو ویژگی، به این نتیجه رسید که فقط یک «پیامبر» می‌تواند جای محبت پیامبری دیگر را در قلب مسلمانان بگیرد و کسی هم جرأت اعلام مخالفت با او را ندارد؛ لذا «میرزا غلام‌احمد» را که فردی تیزهوش و عبادتگذار، اما ساده‌لوح بود را برای این کار انتخاب کرد.
ایشان ادامه داد: انگلیس حیله‌گر با انتخاب یک فرد هندوستانی و سوءاستفاده از احساسات ناسیونالیستی مردم هندوستان که بگویند از بین ما هم فردی به‌عنوان «پیامبر» انتخاب شده است، توانست تا حد زیادی در برنامه‌های خود و ایجاد اختلاف و پریشانی در بین امت اسلامی موفق بشود، به‌طوری‌که نزدیک به 90 سال «فتنۀ قادیانیت» دامنگیر جهان اسلام بود، تا اینکه در نیتجۀ تلاش‌های مولانا محمدیوسف بنوری رحمه‌الله از طریق تشکیل سازمان «مجلس عمل» در پاکستان و کسب فتوای علما علیه این فتنه، حکومت پاکستان در سال 1973 میلادی با استناد به این فتوای جمعی، مجبور شد فرقۀ «قادیانیت» را تکفیر و آن را از دایرۀ دین اسلام خارج اعلام کند.
مفتی قاسمی در توضیح چهارمین عامل ادعای «نبوت» پیامبران دروغین، گفت: شیطان در خواب و بیداری با ایجاد وسوسه و القای مواردی موهومی، فرد را گرفتار یک خوباوری مفرط و غلط می‌گرداند، به‌طوری‌که خودش را فردی «مقدس» تصور می‌کند و این افراط در تصور «تقدس»، او را وسوسه می‌کند که ادعای «نبوت» بکند.
فواید عقیدۀ «ختم نبوت» برای امت اسلامی و جهان بشری
سردبیر فصلنامۀ «ندای اسلام» در ادامۀ سخنانش به فواید و ثمرات عقیدۀ «ختم نبوت» پرداخت. ایشان «تکامل‌یافتگی دین اسلام»، «جلوگیری از تضییع استعداد امت در قبول یا رد مدعیان نبوت» و «ایجاد خودباوری و صلاحیت رهبری جامعه بشری در وجود امت» را ازجملۀ این فواید برشمرد و به توضیح هرکدام از این عوامل پرداخت که به شرح زیر است:
1ـ تکامل‌یافتگی دین اسلام؛ «ختم نبوت» علامت و بیانگر تکامل دین اسلام است، یعنی دین اسلام در تمام ابعاد (اعتقادات، اخلاقیات، معاملات، معاشرات) به تکامل رسیده و دیگر نیاز به شریعت و پیامبر جدیدی نیست. چنان‌که الله تعالی می‌فرماید: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ» [مائده: 3]
2ـ جلوگیری از تضییع استعداد امت در قبول یا رد مدعیان نبوت؛ اگر نبوت ختم نمی‌شد و دروازۀ نبوت برای همیشه بسته نمی‌شد، بخش بزرگی از وقت و استعداد امت صرف «آزمایش» می‌شد که آیا فردی که ادعای «نبوت» کرده است در ادعای خود راستگوست با دروغگو؟؛ اگر فرد مدعی، پیامبر واقعی و فرستادۀ الهی می‌بود و مردم او را انکار و تکذیب می‌کردند به هلاکت و نابودی و عذاب الهی دچار می‌شدند، و اگر پیامبری دروغین می‌بود و مردم باور و تأییدش می‌کردند، به گمراهی و ضلالت گرفتار می‌شدند. لذا الله تعالی با بستن دروازه «نبوت» خواست که استعداد امت صرف کارهای اصلاحی و تربیتی جامعه بشود.
3ـ ایجاد خودباوری و صلاحیت رهبری جامعه بشری در وجود امت؛ عقیدۀ «ختم نبوت» این باور را در وجود امت اسلام به‌وجود می‌آورَد که مسلمانان به این درجه از رشد و صلاحیت رسیده‌اند که بدون اینکه «پیامبر» باشند، می‌توانند «رجال» تربیت کنند و جامعۀ بشری را راهنمایی و قیادت نمایند. اگر سلسلۀ ارسال پیامبران همچنان ادامه می‌داشت، افراد جامعه به امید آمدن پیامبری جدید، در انجام مسئولیت اصلاح و تربیت جامعه سهل‌انگاری می‌کردند. لذا موضوع «ختم نبوت» این را می‌رساند که در وجود امت اسلام چنان صلاحیت‌هایی نهفته است که الله تعالی به این امت اعتماد دارد که صلاحیت نجات و رهبری بشریت را دارد.
راه‌های «تکامل» امت اسلامی
مولانا مفتی محمدقاسم قاسمی در بخش پایانی موضوع، با طرح این سؤال که با بسته‌شدن دروازۀ «نبوت»، افراد امت چگونه می‌توانند به «کمال» برسند و صلاحیت‌های لازم رهبری جامعه را حاصل کنند؟ به بیان راه‌های رسیدن به «کمال» پرداخت و در این خصوص اظهار داشت: حضرت علامه سید ابوالحسن ندوی رحمه‌الله، «قرآن» و «نماز» را بهترین راه رسیدن به کمال به‌ویژه برای کسانی می‌داند که از مصاحبت و مجالست رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم محروم شده‌اند.
استاد قاسمی در ادامه خاطرنشان کرد: رمز تکامل به‌وسیلۀ «قرآن»، عمل به سیرۀ رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم است، زیرا آن‌حضرت صلی‌الله‌علیه‌وسلم نماد و نمونۀ عملی قرآن مجید هستند. الله تعالی می‌فرماید: «لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ» [احزاب: 21]
استاد حدیث دارالعلوم زاهدان در ادامه با استناد به کتاب «آیین زندگی» علامه ندوی رحمه‌الله، به تاثیرات شگرف «نماز» در زمینۀ «تکامل» انسان اشاره کرد و اظهار داشت: ارتباط با الله تعالی، تقرب و نزدیکی با پروردگار و رسیدن به مقام «ولایت» از مهمترین تاثیرات «نماز» است. نماز انسان را به «ایمان و یقین»، «علم و معرفت»، «اخلاق و معنویت» و «قرب و ولایت» نایل می‌گرداند.
مولانا مفتی محمدقاسم قاسمی در پایان و به‌عنوان نتیجۀ بحث، خاطرنشان کرد: «ختم نبوت» علاوه بر اینکه برای امت اسلامی یک عزت و امتیاز است، این مسئولیت را نیز بر دوش این امت قرار می‌دهد که بدون آنکه «نبی» باشد کار «نبوت» را ادامه می‌دهد و همان کاری را که پیامبران و خاتم‌النبیین و صحابه انجام می‌دادند، مسئولیت و وظیفۀ این امت است. چنان‌که الله تعالی می‌فرماید: «ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا» [فاطر: 32]
دیدگاههای کاربران