کنترل خشمم آرزوست

در زندگی روزمره انسان‌ها مسائلی رخ می‌دهد که انسان را از کوره عادی زندگی خارج کرده و وادار به واکنش می‌کند، گاهی فرد چنان عنان اختیار از دستش بیرون می‌شود که به کیفیت زندگی خود خدشه وارد می‎کند. راستی چه چیزهایی باعث خشم‌تان می‌شود؟ وقتی خشمگین می‌شوید چگونه آن را بروز می‌دهید؟ آیا بعد از فروکش کردن خشم پشیمان می‌شوید؟
سبک‌های زندگی امروزی باعث شده این پدیده خیلی به چشم بیاید و انسان‌ها برای به‌دست آوردن جایگاه به‌زعم خود از دست رفته و گرفتن حق و حقوقشان و گاهی مسائل پیش‌پاافتاده به خشم روی آورند و آن را آخرین چاره کار خود بدانند. پرسش‌هایی را پیرامون این موضوع در گفت‌وگو با تعدادی از شهروندان مطرح کردیم. در پایان از منظر دینی و اسلامی به راهکارهایی برای کنترل خشم اشاره خواهد شد.
احمد، 25 ساله، دراین باره به «سنی‌آنلاین» می‌گوید: « با شناختی که از خودم به‌دست آورده‌ام، اهل شوخی و مزاح هستم و زیاد اهل دعوا و گلاویز شدن نیستم. اما آقای ع. م. چون قرضم را نداد مجبور شدم چند نفر از دوستان و پسرعموهایم را جمع کنم و حسابی کتکش بزنیم! هربار برای گرفتن پول‌ پیشش می‌رفتم، طفره می‌رفت. ولی حالا پشیمانم؛ چون می‌توانستم چند نفر ریش‌سفید و معتمد را واسطه کنم یا از راه قانونی پی‌گیری کنم و به حق خودم برسم.
شهروند دیگری که از خشم نابهنگام رنج می‌برد، عبدالکریم نام دارد و معلم است. او به «سنی‌آنلاین» گفت: به‌زعم خودم آدمی آرام و سربزیری هستم. به همه احترام می‌گذارم. اما متأسفانه گاهی در صورت مواجهه با دیدگاه یا عملکردی مخالف درک خودم، به‌شدت عصبانی می‌شوم و واکنش نشان می‌دهم. روزی یکی از دانش‌آموزانم به نمره‌ای که بهش داده بودم اعتراض داشت و با لحنی تند و مغرورانه سخن گفت. این رفتارش باعث شد تا کنترلم را از دست بدهم و سیلی محکمی حواله‌ی چهره‌اش کنم. او در حالی از من دور شد که زیر زبانش چیزی می‌گفت و من متوجه غرولندش نشدم. هرچه بود بعد خیلی پشیمان شدم.
اما سمیرا، شهروند 42 ساله‌ای که هم خانه‌دار است و هم کارمند یک بانک، مشکلاتش با دو نفر قبلی در بروز خشم متفاوت است. او به «سنی‌آنلاین» توضیح می‌دهد: «قبلا که جوان بودم به حرف و حدیث‌های مردم زیاد گوش نمی‌دادم. سرم تو لاکم بود. به چیزهای خوب که برایم مهم بودند، فکر می‌کردم؛ اما از وقتی که سنم بالا رفته زودرنج شده‌ام. گاهی بچه‌هایم با من شوخی می‌کنند و من خیلی زود موضع می‌گیرم و حسابی دعوایشان می‌کنم. این عادتم حالا در فرزندانم هم اثر گذاشته؛ آنها هم زود خشمگین می‌شوند. اما در محل کارم اوضاع بهتر است و مجبورم همیشه با لبخند تصنعی به استقبال مشتریان بروم.
پاسخ «رضا» به سؤالات «سنی‌آنلاین» این‌گونه است: «جزو آن دسته افرادی هستم که همیشه‌ی خدا قهر هستند. همیشه ناراحت و غمگین هستم و زود از کوره در می‌روم. تا می‌توانم صدایم را بالا می‌برم. فریاد و عربده می‌کشم و تا جاهای باریک‌تر هم پیش می‌روم. اما شخصا از این وضعیت رنج می‌برم.
اظهارات مردم درباره مشکلات زندگی روزمره بیانگر وضعیت بسیاری دیگر از هم‌وطنان نیز است. در تازه‌ترین نظرسنجی مؤسسه گالوپ مشخص شده50 درصد از ایرانی‌ها دچار عصبانیت هستند؛ بر این اساس، مردم ایران عصبانی‌ترین مردم جهان هستند. حجم بالای پرونده‌های قضایی مربوط به نزاع‌های خیابانی نیز فراگیر بودن ویروس عصبانیت را نشان می‌دهد؛ امری که افسردگی و تنهایی از جمله میوه‌های تلخ آن هستند.
خشم یک قوه دافعه است که انسان برای دفاع از خود به آن نیاز دارد و اگر در جای مناسب و در سطح مناسب از آن استفاده شود نتیجه می‌دهد؛ اما هرجا و برای هر چیز نامناسب و زودهنگام غیر از پشیمانی و حسرت چیز دیگری به ارمغان نمی‌آورد.
کسانی که زود از کوره خارج می‌شوند توجه داشته باشند: برای بروز عصبانیت و خشم، نیازی به فریاد و پرخاش نیست. کافی است با لحنی قاطعانه و طبیعی حرف‌تان را بزنید. خشمی که با لحنی آرام به طرف مقابل منتقل شود، قاطعیت شما را بیشتر نشان می‌دهد تا خشمی که با فریاد ابراز شود.
اگر طرف مقابل شما خشمگین یا هراسان است، شما باید به جای هر دو نفرتان به اندازه کافی آرام باشید، آرامش شما می‌تواند به اندازه‌ای خشم یا ترس او مسری باشد. یادتان باشد که نفس‌های عمیق بکشید چون در این گونه لحظات بحرانی، ما اغلب به طور ناخودآگاه، نفسمان را بند می‌کنیم و اکسیژنی را که به مغزمان برای فکر کردن به آن نیاز دارد، از آن دریغ می‌داریم. یکی دونفس عمیق بکشید تا دوباره بر خودتان مسلط شوید. قبل از پاسخ دادن کمی درنگ کنید.
هیچ تعبیری به خوبی توصیه‌ی قرآن و حدیث این مسأله را بیان نمی‌کند، خداوند درباره پاره‌ای از صفات نیکوکاران و محسنین می فرماید:« وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ ۗ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ» خشم خود را فرو می‌خورند و از مردم در می‌گذرند و خداوند نیکوکاران را دوست دارد. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وسلم کسی را قهرمان واقعی معرفی می‌کنند که هنگام خشم، خودش را کنترل می‌کند.
حتی در برابر حرکات تحریک‌آمیز، بازهم به طرف مقابل احترام بگذارید و به خاطر داشته باشید که شما برای کسی که او هست به وی احترام نمی‌گذارید، بلکه برای کسی که خودتان هستید این کار را می‌کنید. به خودت و ارزش‌هایتان وفادار بمانید و ارتباطتان را با طرف مقابل حفظ کنید.
«وقتی عصبانی می‌شوید، تا ده بشمارید. اگر خیلی عصبانی هستید تا صد بشمارید».