رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان قم، “جهل نسبت به اهل‌سنت” و عدم اعتقاد “برخی از مسئولانِ مرتبط با پرونده وحدت” به مقوله تقریب را ازجمله موانع وحدت عنوان می‌کند.
به گزارش سنی‌آنلاین، رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان قم در گفت‌وگویی که با خبرگزاری مهر انجام داده است، اِشکال در دیدگاه برخی از «مسئولانِ مرتبط با پرونده وحدت» را از موانع تحقق وحدت می‌داند و می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود این است که در کشور ما بسیاری از مسئولانِ مرتبط با پرونده وحدت، در موقعیتی بودند که باید تقریب را با جان و دل قبول می‌کردند؛ هم در باب نظری و هم در باب عملی، اما متاسفانه برای بسیاری این مساله حل نشده است! در بسیاری از مراکز این‌چنین است، جایی که باید فردی تقریبی وجود داشته باشد، وجود ندارد. این باعث می‌شود که ما، در مواردی که نص صریحی در مورد عملکرد تقریبی وجود دارد، وحدت را ظاهرا رعایت کنیم؛ ولی در مواردی که نص صریح نداریم- که در اکثر موارد خلاء قوانین و رویکردهای مکتوب تقریبی داریم- ضد وحدت عمل می‌کنیم؛ این موارد را می‌توانم با ذکر جزییات مثال بزنم، از وزارت امور خارجه، سازمان ارتباطات، مجمع تقریب، نماینده ولی فقیه در امور اهل سنت و…»
وی در ادامه تصریح می‌کند: «بنده می‌توانم الان مرکزی را معرفی کنم که صراحتا به زیردستان خودشان می‌گویند، چوب لای چرخ بگذارید تا این کار (وحدت) به سامان نرسد، در حالی که وظیفه‌شان صدرصد درباره وحدت است. به نظر حقیر این جزو اساسی‌ترین مشکلاتی بوده که باعث شده در این چند سال گفتمان وحدت به سامان نرسد. وقتی آقایی مسئول فلان مرکز می‌شود که کارش ارتباط و تعامل با اهل سنت است؛ ولی هیچ اعتقادی به وحدت و تقریب ندارد، چه اثری دارد؟ از فلان مسئول سوال کردیم که چرا فلان اقدام وحدتی را انجام ندادید، در پاسخ به ما گفت: «من جواب حضرت زهرا(س) را چه بدهم؟!!» با این نگاه نه‌تنها اقدام وحدتی که بسیاری از اقدامات ضد وحدتی و ضد تقریبی هم توجیه می‌شوند.»
نگاه دستگاه‌های امنیتی به اهل‌سنت «فرصت‌محور» باشد
دکتر مهدی فرمانیان به اهمیت گسترش دیدگاه تقریبی بین دستگاه‌های امنیتی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «تقریبیون چقدر فضای تقریب را به دستگاه امنیتی آموزش داده‌اند؛ امنیتی‌ها که شغل‌های حساسی دارند و آگاهی و عدم آگاهی آنها نسبت به اهل سنت بسیار در چالش‌آفرینی و یا کنترل چالش‌ها تاثیر دارد. می‌بینیم یک فرد در دستگاه امنیتی را از وسط کشور منتقل می‌کنند به منطقه‌ای سنی‌نشین با همه‌ی فضاهای ملتهبی که دارد. این فرد تا براساس تجربه بفهمد که اوضاع چیست و اهل سنت کیست، بسیار مشکلات بوجود آورده است. باید نگاه دستگاه امنیتی نسبت به اهل سنت، فرصت‌محور باشد.»
وی تاکید می‌کند: «یکی از مشکلات اساسی این است که هنوز برای مسئولین ما جا نیفتاده است که در حال حاضر تقریب از نان شب هم برای ما واجب‌تر است. اگر ما در داخل کشور درگیر جنگ بشویم، آیا اقتصاد و فرهنگ و نیروهای خوب و متدین و… برای ما می‌ماند؟»
«جهل نسبت به اهل‌سنت» و «سیاست‌زدگی فضای تقریب» از موانع وحدت هستند
حجت‌الاسلام فرمانیان «جهل نسبت به اهل سنت» را مانع دیگری بر سر راه تحقق وحدت عنوان می‌کند و می‌گوید: «دومین آسیبی که وجود دارد، جهل نسبت به اهل سنت است. بنده موارد متعدد دیدم که مثلا فلان فرد 20 سال با اهل سنت تعامل داشته است؛ آن‌هم نه در ایران، بلکه در خارج از کشور مسئولیت داشته است؛ وقتی حرف‌های ما در مورد اهل سنت را می‌شنود، احساس می‌کند هیچ چیزی از اهل سنت نمی‌داند! به آن فرد گفتم در این 20 سال چگونه با اهل سنت تعامل می‌کردی؟ فاجعه‌آمیزتر اینکه این آقایانی که 10 سال، 20 سال، در خارج کشور مسئول بودند و با اهل سنت ارتباط داشتند ولی هیچ چیز از اهل سنت نمی‌دانند، در ایران در راس اتاق فکرهای نظام قرار می‌گیرند و می‌وند جزء کارشناسان اهل‌سنت‌شناس!! بعد همه تعجب می‌کنند که چرا فلان فرد یا فلان گروه را در اهل سنت از دست دادیم؟ یا چرا فلان جریان معروف در اهل سنت اینگونه با ما برخورد کردند؟ دلیلش این است که اینها سنی‌شناس نیستند!»
وی در ادامه می‌افزاید: «و مهمتر اینکه اگر کسی پیدا شد و گفت: «ای کسانی که تابحال با اهل سنت بودید و تحلیل ارائه کردید، اهل سنت را درست نشناختید، اهل سنت اینگونه که ما فکر می‌کنیم نیستند. اهل سنت را باید درست بشناسید.» هیچ وقت به خود اجازه نمی‌دهند حتی کوچک‌ترین تاملی کنند، که نکند ما اشتباه می‌کنیم! تمام راه‌ها را بر کسانی که تحلیلی متفاوت از نگاه آنها دارند، مسدود می‌کنند.»
حجت‌الاسلام فرمانیان «سیاست‌زدگی فضای تقریب» را دیگر آسیب وحدت می‌داند و خاطرنشان می‌سازد: «سومین آسیب این است که متاسفانه در فضای تقریب به‌شدت سیاست‌زده هستیم، یعنی آمده‌ایم در تمام جهان اسلام کسانی که به سیاست‌های انقلاب اسلامی ایران به‌به و چه‌چه کردند، همان‌ها را دعوت کردیم. نیامده‌ایم آن منتقد را دعوت کنیم و ایران و قم و علما و… را به آنها نشان بدهیم و باب گفتگو و تعامل را باز کنیم. بسیاری از کسانی که ما در کنفرانس‌ها دعوت کردیم، جایگاه اجتماعی پایینی در کشور خودشان دارند. [درحالی‌که] تقریب یعنی اینکه ما به هر نحو و طریقی باب گفتگو را با بزرگ‌ترین عالم فلان کشور که موثر در اجتماع است، باز کنیم نه اینکه اقدامی صوری انجام دهیم.»
صدا و سیمای کشور با احساس شیعی برنامه تولید می‌کند
رئیس دانشکده مذاهب اسلامی دانشگاه ادیان قم در ادامه‌ی گفت‌وگوی خود با خبرگزاری مهر به نقش رسانه‌ها در مسیر تقریب اشاره می‌کند و می‌گوید: «در رسانه‌های داخلی و خارجی از اهل سنت همراه خودمان استفاده کنیم؛ با رویکرد اسلام سیاسی. اگر قرار است تحلیلی ارائه بدهیم، بگذاریم آن اهل سنت تحلیل را ارئه بدهند. یک نکته‌ی ظریف و مهم را هم بگویم اگر در این فضا، اهل سنت به ما انتقاد هم کردند، دلگیر نشویم! دل‌مان را وسعت ببخشیم. چه اشکالی دارد انتقاد کنند؟ مگر ما نقص یا خطا نداریم؟!»
وی در این زمینه هشداری هم به صدا و سیمای کشور می‌دهد و تصریح می‌کند: «صدا و سیما می‌خواهد با احساس شیعی، اهل سنت را مدیریت کند. مسئولین صدا و سیما می‌گویند ما که برنامه‌های خوبی تولید کردیم، چرا اهل سنت توجه و تماشا نمی‌کنند!؟ خوب این را متوجه نمی‌شوند که با احساس شیعی برنامه تولید کرده‌اند. وقتی ما با احساس شیعی تولید برنامه بکنیم، اولین تاثیری که دارد؛ تحریک احساسات طرف مقابل می‌باشد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «بنده به عنوان یک سنی‌شناس، بارها خودم را جای یک اهل سنت قرار دادم و تلویزیون را تماشا کردم. دیدم که در اخبار، سریال، برنامه‌های اجتماعی، مجری‌ها، کارشناسان و… رویکردهای احساسی شیعی در آنها موج می‌زند. بسیاری از الفاظ ما الفاظی است که می‌تواند طرف مقابل را تحریک کند. همین‌ها دلیل بی‌توجهی اهل سنتِ داخل به شبکه‌های داخلی، و اهل سنتِ خارج به شبکه‌های برون‌مرزی است، زیرا ما کسی را آوردیم برای‌مان برنامه بسازد یا کسی را مجری گذاشتیم که تمام رفتار و سکناتش، احساسات شیعی است. به نظر بنده تمام کسانی که مسئولیتی مرتبط با این موضوعات دارند باید آموزشِ ضمن خدمت ببینند… صدا و سیما نه‌تنها خودش در این زمینه‌ها خوب عمل نکرده؛ نمی‌گذارد دیگران هم خوب کار کنند.»
قبل از هر چیز مفاهیم تقریبی را در حوزه علمیه قم نهادینه کنیم
رئيس دانشكده مذاهب اسلامی در پایان این گفت‌وگو، انتقاداتی هم به عملکرد مجمع تقریب مذاهب دارد؛ وی می‌گوید: «انتقاد مهمی که متوجه مجموعه تقریب است این است که در این ۳۰ ساله، چند شخصیت وحدتی تربیت کرده اند؟… مشکل بعدی هم که متوجه مجمع تقریب است، این موضوع است که برای گسترش تقریب در حوزه‌های علمیه قم چه کرده‌اند؟ مجمع تقریب معاونتی دارد به اسم معاونت ایران. مدام برای اهل سنت ایران کلاس تقریب می‌گذارد. بنده ده‌ها بار به آنها گفتم یک معاونت حوزه علمیه قم راه‌اندازی کنید. ما اول باید طلبه‌های خودمان را توجیه کنیم.
وی تصریح می‌کند: «یعنی تقرییون نیامده‌اند یک طرح آموزشی و پژوهشی برای حوزه‌ها اجرا کنند تا این فکر در حوزه‌های علمیه گسترش پیدا کند. حوزه علمیه قم راه خودش را می‌رود و مجمع تقریب هم راه خودش را! ما قبل از اینکه برویم و نگاه وحدتی را در کشورهای خارج گسترش بدهیم، مفاهیم تقریبی را باید در حوزه علمیه قم نهادینه کنیم.»