اشاره: با نام «مفتی عبدالله مردانی» مشهور است و به گفته‌ی خودش در شناسنامه «شاهرخ مردانی» نام دارد. برای شرکت در بیست‌ویکمین جلسه مجمع فقه اسلامی اهل‌سنت دارالعلوم زاهدان (30 آبان و 1 آذر 1394) آمده است. «سنی آن‌لاین» فرصت را مغتنم شمرده و با این عالم بانشاط، محقق، خوش‌برخورد و خوش‌سیمای ترکمن‌صحرا به گفت‌وگو نشسته است. عالم فعال در سیمین‌شهر استان گلستان از سختی‌های سفر به بلوچستان می‌گوید و از تنگ‌نظری‌های موجود گلایه دارد. می‌گوید دانش‌آموخته‌ی حوزه علمیه «عین‌العلوم» گشت (سراوان) است. دو سال تحت نظر اساتید همان مدرسه تخصص در افتا خوانده است. یک سال به عنوان مدرس، تربیت عملی یافته است. همسرش نیز اهل شهرستان خاش است. با این وجود برای سر زدن به این دیار باید جواب پس بدهد.
در گفت‌وگو با مولوی مردانی چندوچون تشکیل مجامع فقهی، اهمیت گردهمایی کارشناسان فقهی و بعضی از تحولات جهان اسلام مورد بحث و بررسی قرار گرفته است؛ متن این گفت‌وگو به خوانندگان عزیز پایگاه اطلاع‌رسانی اهل‌سنت ایران – سنی آن‌لاین- تقدیم می‌شود.
** تشکیل مجامع فقهی برای یک جامعه چقدر مهم و ضروری است؟
فقه ثمره قرآن و حدیث است؛ یعنی کسی که بر فقه عمل می‌کند حقیقتا بر قرآن و حدیث عمل کرده است. متاسفانه بعضی از گروه‌ها و خط‌های فکری می‌خواهند فقه را کم‌رنگ کنند. بیشتر مجامع فقهی به‌خاطر پررنگ کردن فقه و جایگاه مذاهب چهارگانه است. حل مشکلات شرعی مردم هدف مهمی‌ست که در این مجامع دنبال می‌شود.
در خصوص بعضی از مسایل روز نیاز است حتما علما گردهم بیایند و با استناد به متون مذاهب چهارگانه و اصول اربعه فقه احناف تصمیم بگیرند. رای‌زنی اهل علم در این زمینه نیاز جامعه اسلامی‌ست و واقعا مسئله‌ای حیاتی و مهم است. بدون تشکیل مجامع فقهی مشکلاتی پیش خواهد آمد و انسجام از بین خواهد رفت. یک عقل از دو عقل بهتر است، هرچه بیشتر باشند آرا بیشتر می‌شود. با طرح آرای گوناگون، ما می‌توانیم به‌سوی درستی مسئله بهتر گام بر‌داریم.
**آیا مجمع فقهی که شما عضو آن هستید با مجامع فقهی دیگر در ارتباط است و از تجربیات آنها استفاده می‌کند؟
اساتید حوزه علمیه دارالعلوم زاهدان در مجمع فقه اسلامی هند و مجامع فقه اسلامی عربستان شرکت می‌کنند و از تجارب یکدیگر استفاده می‌کنند.
** یکی از دغدغه‌های بزرگ مردم موانع شرعی موجود در تسهیلات بانکی است؛ برای رفع این مشکلات چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در این زمینه نشست‌ها و مذاکراتی با مسئولین برخی بانک‌ها صورت گرفته است. بعضا پیشرفت‌هایی نیز حاصل شده است. متاسفانه بانک‌ها کوتاه نمی‌آیند و بر سازوکار خود اصرار می‌کنند. اگر بخواهند می‌توانند طوری برنامه‌ریزی کنند که با فقه ما تصادم و تعارض پیش نیاید. اگر دست‌اندرکاران بانک‌ها بخواهند، رفع این موانع برای آنان آسان است. آنها می‌توانند در قالب انواع معاملات مانند مضاربه و بیع بالاقساط با مردم تعامل کنند تا مردم مرتکب حرام شرعی ربا نشوند. اما خود بانک‌ها همکاری نمی‌کنند و احساس می‌کنیم نمی‌خواهند به حدود و قیود مذهب و فقه ما عمل کنند.
در فقه شیعه نیز مسئله‌ی ربا مطرح است. من یک بار با دفتر آیت‌الله مکارم شیرازی تماس گرفتم و در مورد کارمزد بانک‌ها نظر خواستم؛ آنان نیز گفتند اگر کارمزد حقیقی باشد اشکالی ندارد. رای ما هم همین است؛ اگر مشخص شود که حقیقتا کارمزد، کارمزدی حقیقی است، علما تقریبا به توافق رسیده‌اند که مشکلی نیست. زیرا کارمندان بانک‌ها نیاز به حقوق دارند و مصارف آب، برق، تلفن و اجاره باید از جایی تامین شود.
** بعضی از مسایلی که شما در مجمع فقهی سال‌های گذشته یا امسال روی آن بحث کردید، در مجامع فقهی دیگر کشورها مانند عربستان و هندوستان قبلا مورد بررسی قرار گرفته‌اند. چه نیازی است که دوباره در این مجمع دربارۀ آنها تصمیم‌گیری شود؟
نیازش این است که در بعضی از مناطق ایران احساسات ملی‌گرایانه و طایفه‌ای وجود دارد. متاسفانه احیانا علمایی که در عربستان و یا هندوستان هستند به «وهابیت» متهم می‌شوند که این اشتباه است.
برای اینکه این معضل رفع شود و همچنین برای اینکه علمای ایران و منطقه در این‌باره تحقیقی داشته باشند و فقط وابسته به هند و عربستان و جاهای دیگر نباشند، این مجامع تشکیل می‌شوند.
بزرگان به این مسایل اشراف دارند، ولی این مسایل برای کوچک‌تر‌هایی مانند بنده آموزنده هستند و ما یاد می‌گیریم چگونه در رابطه با یک مسئله تحقیق و فیصله صورت می‌گیرد. در واقع یکی از اهداف مجمع فقهی این است که ما کوچک‌ترها را برای جامعه آینده آماده کند. علوم و فیوض بزرگان را ارث ببرند و به نسل‌های بعدی منتقل کنند.
** اجازه دهید پیرامون قضایای جهان اسلام گفت‌وگویی داشته باشیم؛ از دیدگاه شما بزرگ‌ترین مشکل جهان اسلام چیست؟
با توجه به آموزه‌هایی که از طریق اساتیدم کسب کرده‌ام، به‌نظرم مشکل به خود ما برمی‌گردد. خداوند در قرآن می‌فرماید: «إن الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بأنفسهم»؛ تا ما خودمان را اصلاح نکنیم و رابطه‌ی خودمان را با خدا اصلاح نکنیم، مشکلات همچنان باقی خواهند ماند.
نباید فراموش کرد که «الکفر ملة واحدة»؛ کفر یک ملت واحد است که علیه ملت اسلام اتحاد دارد. متاسفانه برعکس کفار، مسلمانان درمقابل کفر اتحاد ندارند، اگر به این اتحاد برسیم بسیاری از مسائل و مشکلات حل خواهد شد.
** چه چیزی مانع رسیدن ما به این اتحاد شده است؟
گرایش‌های ملی‌گرایانه، تعصبات قومی و مذهبی و اعتقادی می‌توانند مانع این اتحاد باشند.
** رهبران و حکام کشورهای اسلامی با هم نیز اختلاف دارند، در این‌‌میان مسلمانان عادی قربانی می‌شوند. مسلمانان امروز برای نجات خود باید چکار کنند؟
بعضی اوقات بعضی مسائل در دست خود انسان‌ها نیست. بمباران‌ها و کشتن افراد در دست خود افراد نیست. گروه‌ها و حکومت‌های حق یا باطل جان مسلمانان عادی را می‌گیرند. متاسفانه مسلمانان با هم اتحاد، هم‌دلی و هم‌زبانی ندارند و از تشتت و چنددستگی رنج می‌برند. این امر باعث‌شده آنان طعمه‌های آسانی قرار بگیرند.
اسرائیل دشمن بزرگی نیست، اما چنددستگی مسلمانان او را جسور کرده است. بنیانگذار جمهوری اسلامی گفته بودند اگر مسلمانان جمع شوند و هرکدام یک سطل آب بریزد اسرائیل غرق می‌شود. اما اینکه همه مسلمانان را جمع کنیم تا به دست‌شان سطل آب بگیرند، این خودش کار می‌خواهد. باید اعتقادات مردم را درست کرد و رابطه آنان را با الله مستحکم نمود؛ علما در این زمینه وظیفه دارند.
احیانا مشاهده می‌شود ما جامعه روحانیت، مردم را از خدا دور کرده‌ایم؛ یعنی به خاطر نحوست اعمال و یا کوتاهی‌ای که یک عالم در عمل به آن مبتلاست مردم از نصایح آن عالم فرار می‌کنند. ما باید طوری رفتار کنیم که محبت روحانیت در دل مردم جای بگیرد و آنان به علما احساس نیاز کنند. وظیفه علماست که بر مبنای شرع و بر مبنای فقه حنفی و یا شافعی که در هر منطقه‌ای رایج است، مردم را ارشاد کنند.
** در جهان اسلام، قطع‌نظر از کشوری خاص، جماعت‌ها، گروه‌ها و جناح‌های مختلفی به‌نام اسلام فعالیت دارند و صبغه دینی نیز دارند. این جناح‌ها بعضا با خود درگیر هستند و بعضا با اشغال‌گران و زورگویان مبارزه می‌کنند؛ مسلمانان از کجا بدانند که کدام یک بر مسیر درست است؟
اگر قرار باشد جامعه‌ای اصلاح شود با روحانیت اصلاح می‌شود و اگر جامعه‌ای فاسد و خراب شود، باز هم با روحانیت فاسد و خراب می‌شود. به قول شاعر «و هل أفسد الدین إلا الملوک و أحبار سوء و رهبانها»؛ دین را سه گروه نابود کردند: پادشاهان ظالم، علمای فاسق و صوفیان جاهل. سعی کنیم از این سه گروه نباشیم. اگر ما دنباله‌روی علمای حقانی و ربانی خود باشیم و از آنان مشورت بگیریم مشکلات ما حل خواهند شد. اگر پشت سر علمای دلسوز باشیم آنان ما را ارشاد خواهند کرد و از سرگردانی نجات پیدا خواهیم کرد.
** در پایان چه نصیحتی برای مسلمانان دارید؟
نصیحتم برای خودم و برای کل جامعه اسلامی این است که اهل هر مذهب و منطقه‌ای باشیم، آن منطقه مذهب خاص خود را دارد؛ اگر به همان مذهب خودش چنگ بزند و پیرو راهنمایی‌های علمای حقانی آن دیار باشد، إن‌شاءالله صراط مستقیم را گم نمی‌کند.
** از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، صمیمانه سپاس‌گزاریم.
دیدگاههای کاربران