امروز :پنجشنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳

آئین حج؛ تجلی مدنیت‎گرایی انسان

آئین حج؛ تجلی مدنیت‎گرایی انسان

با آغاز دهه اول ذی‌الحجه، موسم حج فرارسیده است و بار دیگر کنگره عظیم حج، تجلی وحدت و یکتاپرستی در گرداگرد کعبه مشرفه گردیده است.
حج، فریادی بلند دارد و همه آن در پرستش خداوند به‎جای پرستش انسان و شعائر انسانی و تصنعی و فریبنده، خلاصه می‏‌گردد.
اینکه تلاش و مبارزه حق و حقانیت با باورها و مذاهب گوناگون آمیخته شده و تا کنون هم هیچ فرهنگ خاص بشری را نمی توان یافت که تهی از بافت اساطیری و مذهبی باشد، امری طبیعی، دترمینیک و خردمندانه است، زیرا فطرت انسان عنصری غیرقابل تغییر است و همواره نفس سرکش را به راستی و درستی فرا می‎خواند.
 اما حج، بر محور وحدانیت و دوری از فریب و ریا، با زبان و لباس اخلاص، جلوه‏‌ای دیگر دارد. پیام حج اما پیامی جهانی‌‏ست، چراکه از دگرسانی‎های قومی و نژادی و زبانی فراتر است و آن پیوستن و الحاق به جریان پرعظمت و باشکوهی است که همچون مرواریدهای درخشان با جلوه‎ای درخشان و سفید و منظم، آیات و مشاعر یکتاپرستی را طواف می‎کنند، با انسجامی بی‎مانند و با نظمی بی‎نظیرتر از یک ارتش قدرتمند، هم‎نوا و هم‎کلام با هم‎نوعان خود، اتحاد شکل‌گرفته را فریاد می‎کشند و از تن‎پرستی و ابلیس‎پرستی بیزاری می‎جویند.

 پیام حج احترام به جایگاه انسان است؛ در گرو هر مذهب و فرهنگی که باشد. هیچ شکی وجود ندارد که فرهنگ و رسوم و باورهای همه جوامع در کنار عناصر سازنده، زشتی‎ها، خرابی‎ها و تبعات نامطلوب، بازدارنده و ارتجاعی نیز داشته است. بدون تغییر و اصلاحات مدبرانه و به‌موقع و کارساز در آنها، حرکت توده‎های بشری در جهت پیشرفت اقتصادی- اجتماعی، شکوفایی فرهنگی و کمال مادی و معنوی نامیسر است، ولی چنین مأمولی نه با نفی و ریش‌خند و تحقیر و اهانت فرهنگ‎ها و مذاهب بشری، آنگونه که برخی از اشخاص مدعی تجزیه‎طلبی به آن مبتلا گشته‎اند، بلکه با پژوهش و درک و شناخت و نقد و بررسی علمی و ساینتفیک آنها، آن‎هم در یک هم‎فکری و تفاهم گسترده ملی، قابل تحقق است.

پیام حج، گرویدن به مدنیت جمعی و فاصله‎گیری از فردگرایی و تمییز قومی و نژادی است. گزینش نامعقول رنگ، زبان، نژاد و قومیت از جامعه بشری به شکل خارج از قاعده و حدود پذیرفته‎شده و تحمیل تخیلات فردی و آلودگی‎های ذهنی به جامعه‌ی در حال رشد، ناهنجاری‌‏ای است که در آئین حج مورد تقبیح قرار می‎گیرد.
  نمایش و نمود وصف‎ناپذیر وحدت کلامی، زبانی و فکری، در عین چندگانگی زبان، تعلق و تفکر، بزرگترین دستاورد و موفقیت برای این ایدئولوژی عظیم و جهان‎شمول است که در مراسم حج به رخ جهانیان می‎نماید؛ ایدئولوژی‎ای سراسر معناگرا و روحانی که همیشه در برابر آرمان‌های پوچی‎گرایی و اومانیستی، انزوا و گزینش نژادی و انحصارسازی قومی و ایزوله‎سازی فرهنگ و تفکر قرار می‎گیرد و چنین بدعت‎های ناپایدار و فانی را به چالش می‎طلبد.

حج، آفرینش یک انسان جدید و بازسازی فطرت پاک انسان است. در حج واقعی و مقبول، سنگ‌زدن به مظاهر شیطانی و رمی جمرات ابلیسی و تلبیسی و دست‌کشیدن از خُلق و خوهای ناسازگار با سلامت جامعه بشری صورت می‎گیرد. تقبیح تهمت و افترا، عمل در گرو تفکر و تعقل و دوری از جهالت فکری و عقیدتی و رفتارهای جنون‎آمیز از معیارهای حج مقبول است.

 پیام دیگر حج، گرامی‎داشت انسان و نوع‎دوستی انسان است. در واقع هیچ انسان و حرکت انسان‎نمایی بدون کسب مراودات اجتماعی و وحدت نظری و فکری حداقل با بخشی از جامعه نمی‌‏تواند راه سعادت را بپیماید و به موفقیت برسد و هیچ موفقیتی در گرو تخریب و مخدوش کرددن شخصیت و فرهنگ دیگران نیست.

 حج در واقع یک چرخه‌ی مطلوب و ایده‎آل از زندگی انسان را به نمایش می‎گذارد. از آغاز تا پایان حج، اهمیت نهادن به بهداشت و سلامت جسمی و عقلی، فردی و اجتماعی و تلاش و ریاضت برای رسیدن به یک جامعه‌ی سالم و پرهیز از سرایت بیماری‎های جسمی، فکری و سیاسی به اقشار سالم جامعه مورد تاکید قرار می‎گیرد.

حج ابراهیمی که این آئین تاریخی با سمبل ایثار و گذشت این پیامبر بزگوار گره خورده است، حاوی درون‎مایه‎ای بسیار عمیق، ارزشمند و روحانی‎ست که جهان آشفته و نگران امروز، تشنه آن است و آن پای نهادن بر خواهشات نفسانی و قربانی نمودن هر آنچه انسان را از درست زیستن بازمی‎دارد.
 حج سراسر آموختن است و درست سخن گفتن و محترم شمردن عقاید و باورهای دیگران و پرهیز از دامن‎زدن به اختلافات و ایجاد تنش و تشویش در جامعه. دورویی، نفاق، ریا و نیرنگ، فریب و تزویر، خودپرستی و بیگانه‎پرستی، هدف‎سازی در قالب سازمان، حزب و جبهه و حرکت‎های سیاسی و مذهبی برای چندپاره نمودن سرزمین‎هایی که مردم آن از آغاز روایت تاریخ تاکنون بر مذهب و کیش اتحاد و همزیستی در خانه خود گردآمده‎اند، همه و همه می‎بایست قربانی شوند و ذبح گردند.

در حج مانند همه اصول و فروعی که در اسلام بیان گردیده‎اند، اخلاق، سیاست‎ورزیدن، اقتصاد و تفکر بر پایه اخلاق و روش و منش اخلاق‎مدار، یک مولفه برجسته است و اخلاق را متضمن پذیرش و مقبولیت دعوت و حرکت انسان معرفی می‎نماید. اخلاق در حج آنچنان حائز اهمیت گردیده است که حتی ایجاد مزاحمت و رنجش هم‎نوعان انسانی و مذهبی و حتی حیوانات و نباتات موجب تردید در مقبولیت حج می‎شود.

   حج، یادآوری مسئولیت انسان در قبال اعمال و رفتار خود، چه فردی و چه اجتماعی، است که انسان به‌هوش باشد هیچ عملی از او بیهوده نخواهد بود و هر کنش و واکنش وی تبعات مثبت و منفی در پی خواهد داشت. مراقبت بر احوال شخصی و حالاتی که بر یک حج‎گذار در شرایط احرام لازم است و بر آنچه در پیرامون او در حال وقوع است، آسیب نرساندن به موجودات زنده و حیوانات و درختان و گل‎ها، آسیب نرساندن به خود و به اعضای خود، پرهیز از  بیان گفتار و انجام اعمالی که موجب بطلان حج می‎شود، جملگی موارد نمادین هستند که بیان می‎دارند انسان مسئول است و مسئول بر هر آنچه که بر او و در اطراف او می‎گذرد. حتی بی‎تفاوتی نسبت به محیط اجتماعی، هرگز مسئولیت انسان را از او سلب نخواهد کرد و بلکه هشداری است برای انسان که هر اشتباه و خطایی عواقبی در پی دارد و تاوان و جبران می‌‏طلبد که شاید از انسان لغزش‌‏پذیر برنیاید، همچنان‌‏که حج بشارتی است برای آنان‌که حرکت و فعالیت‌‏شان نفعی برای جامعه در پی داشته است و آنان‏‌که نیکی پیشه کرده‏‌اند.
 ?حج، دریافتن جایگاه، موقعیت و مواهبی است که هم‌اکنون در اختیار داریم و تلنگری برای ساختن فرصت‎ها و هدف‎گذاری بر آنهاست. و در آخر بنای پیمان و تجدید عهدی دوباره و فرصتی دیگر برای بازسازی و ترمیم لغزش‎های گذشته، تفکرات، گرایشات و معتقدات و اعمال و رفتار انسان تا شاید به وادی سعادت گام نهد.
 


دیدگاههای کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین بخوانید