شیخ القرآن مولانا محمّد عثمان، امام جمعه اهل سنت شهرستان خاش در خطبه های مراسم نماز جمعه (18 بهمن ۱۳۹۲) پس از تلاوت آیات «وَالَّذِینَ یجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یغْفِرُونَ وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ وَالَّذِینَ إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَغْی هُمْ ینتَصِرُونَ وَجَزَاء سَیئَةٍ سَیئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا یحِبُّ الظَّالِمِینَ» [الشورى:37 – 40] اظهار داشت: علامه شاه ولی الله یكی از علمای بزرگ و فرهیخته شبه قاره هند می فرمایند: در این آیه معرفی انسان كامل و برگزیده است و این آیه نیز اشاره به صفات خلفای راشدین دارد.
مولانا محمد عثمان در ادامه افزود: در انسان دو قوت و نیرو وجود دارد؛ یكی قوت بهیمیه، و دوم قوت سبوعیه. آثار قوت بهیمیه در قوت شهوانیه، خواهشات نفسانی و خواسته های نفسانی ظاهر می شود. و قوت سبوعیه یعنی حالت درندگی انسان که به صورت قوت غضبانیه و خشم و غضب ظاهر می شود. یعنی انسان از یك طرف دارای وصف حیوانیت است كه همان قوت شهوانی و نفسانی است و دوم سبوعیت كه همان درندگی و خشونت و جنگ طلبی است. اگر این دو قوت انسانی اصلاح شود انسان، انسانی سالم و صالح می شود.
امام جمعه اهل سنت خاش در تشریح آیات تلاوت شده خاطرنشان کرد: در آیه اول اوصاف اهل جنت بیان شد که انسان‌هایی جنتی هستند كه نفس‌شان را زیر پا گذاشته و آن را اصلاح كرده اند. قرآن می فرماید: «وَالَّذِینَ یجْتَنِبُونَ كَبَائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَاحِشَ» بهشتیان كسانی هستند كه از تمام گناهان کبیره پرهیز می كنند، بالاخص از كارهای بی حیایی و فحشا. این تخصیص بعد از تعمیم است. فواحش در كبائر داخل است اما به طور خاص ذكر شده برای اینكه این بدترین و زشت ترین گناه كبیره است. قتل، دروغ، غیبت، سرقت، تهمت، جاسوسی و خبر مردم را منتقل كردن به دیگران، عهدشكنی، مردم آزاری همه اینها جزو گناهان كبیره هستند. در یک تعریف کلی گناهان کبیره آنهایی هستند كه بر ارتكاب آنها وعید و تهدید به عذاب آمده است. اصرار كردن بر گناه صغیره نیز به گناه كبیره تبدیل می شود. الله تعالی از گناهان كبیره و صغیره ما را حفاظت كند. «وَإِذَا مَا غَضِبُوا هُمْ یغْفِرُونَ» آنها را وقتی خشم می گیرد در گذر می كنند. اینجا بیان قوت غضبانیه بعد از اصلاح قوت شهوانیه است. اصلاح قوت غضبانیه یعنی اخلاق مومن خوب باشد؛ عفو وگذشت در او باشد. در این صورت آن مومن، اهل جنت می گردد.
شیخ القرآن مولانا محمد عثمان در ادامه تشریح آیات فوق، به استدلال علامه شاه ولی الله دهلوی- رحمه الله- از این آیات مبنی بر بیان صفات خلفای راشدین اشاره کرد که تشریح این استدلال از زبان ایشان به صورت زیر است:
* صفت حضرت ابوبكر صدیق رضی الله تعالی عنه
«وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ» جنتی كسانی هستند كه دعوت پروردگارشان را اجابت كرده اند، مانند صدیق اكبر كه اولین اجابت كننده دعوت رسول الله بود. وقتی رسول الله اعلام نبوت كرد و ابوبكر صدیق را دعوت داد، ایشان بدون تأمل و بدون طلب دلیل و برهان كلمه «لا إله إلا الله محمد رسول الله» را بر زبان اقرار كردند. اینجا می فرماید اهل جنت كسانی هستند که (وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ) دعوت داعی را بدون اینكه دلیل و برهان طلب كنند اجابت می كنند و نماز را برپا می دارند. ابوبكر صدیق آن انسان شایسته ای است كه در اقامه نماز مثل و مانندی نداشت و بعد از رسول الله صلی الله علیه وسلم شخصی كه بر نماز و اقامه آن بسیار اهتمام می كرد ابوبكر صدیق بود. دلیل این است وقتی كه رسول الله صلی الله علیه وسلم در رختخواب بیماری بود از صحابه سوال كردند: شما نماز خوانده اید یا نه؟ گفتند: خیر. حضرت فرمود: «مرو أبابکر أن یصلی بالناس.» ابوبكر را بگویید نماز را اقامه كند. اینجا قرآن می فرماید: وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ و نماز اقامه می كنند. لذا پیغمبر خدا صلی الله علیه وسلم در حیات خود برای اقامه نماز، از بین تمام صحابه، ابوبكر صدیق را انتخاب كرد؛ حال آنكه ام المومنین عایشه صدیقه كه دختر ابوبكر صدیق (رضی الله عنهما) می باشد ایشان به حضرت حفصه (رضی الله عنها) گفتند: شما بگویید سیدنا عمر نماز را اقامه كند، چون ابوبكر صدیق وقتی در مصلای رسول الله صلی الله علیه وسلم بایستند تحمل نمی كند و نمی تواند نماز را ادا كند. حضرت حفصه گفت یا رسول الله صلی الله علیه وسلم عمر را بگویید نماز بدهد. حضرت رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «إنکن لصواحب یوسف مرو ابابکر ان یصلی بالناس» شما همان زنانی هستید كه یوسف را پریشان كردید. من می گویم ابوبكر را بگویید كه نماز را اقامه كند. لذا از این آیه فضیلت و مقام صدیق اكبر ثابت می شود.
*صفت حضرت عمر فاروق رضی الله تعالی عنه
«وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ» اشاره این آیه به عمربن خطاب رضی الله تعالی عنه فاروق اعظم است، كه كابینه شورا را در زمان خلافت خود تعیین كرده بود و تمام امور خلافت و امامت او با مشورت انجام می گرفت. اگر تاریخ دوره خلافت فاروق اعظم را بررسی كنید می بینید تمام برنامه های او با مشورت بودند. تسخیر دو قدرت بزرگ فارس و روم، فتوحات و غیره همه با هماهنگی و مشورت صحابه بدست آمدند. نمونه بزرگ شورا این است وقتی كه ایشان زخمی شدند شش نفر را تعیین كردند و گفتند شما شش نفر یكی را از بین خود به عنوان خلیفه برای خلافت انتخاب كنید: 1- حضرت عثمان ذی النورین؛ 2- حضرت علی مرتضی؛ 3- حضرت عبدالرحمن بن عوف؛ 4- حضرت طلحه؛ 5- حضرت زبیر؛ 6- حضرت سعد بن ابی وقاص- رضی الله تعالی عنهم- حضرت عمر فرمود شما شش نفر با هم مشوره كنید و یك نفر را از میان خود به عنوان خلیفه تعیین كنید. «وَأَمْرُهُمْ شُورَى بَینَهُمْ »
*صفت حضرت عثمان ذی النورین رضی الله تعالی عنه
آیه «وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ» اشاره به حضرت عثمان ذی النورین دارد. از آنچه كه ما داده ایم در راه الله خرج می كند. حضرت عثمان ذی النورین نمونه سخاوت است. جیش العسره را، ایشان تجهیز كردند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «ما ضرّعثمان ما عمل بعد الیوم.» به عثمان آنچه كه بعد از امروز انجام داد ضرر نمی رساند، چرا که او بهشت را برای خود خرید. در روایت دیگری آمده كه روزی رسول الله صلی الله علیه وسلم نشسته بود یكی در زد، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود در را باز كنید و بشارت بهشت را به او بدهید. در را باز كردند دیدند ابوبكر صدیق رضی الله تعالی عنه است. سپس مجدداً در به صدا درآمد. حضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند در را باز كنید و به ایشان هم بشارت بهشت بدهید. در گشوده شد و مشاهده کردند نفر دوم عمر فاروق رضی الله تعالی عنه است. بار سوم مجدد در به صدا درآمد. حضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند در را باز كنید و به ایشان نیز بشارت جنت بدهید و پشت در عثمان ذی النورین رضی الله تعالی عنه قرار داشت. حضرت رسول الله صلی الله علیه وسلم این سه نفر را قبل از اینكه وارد بشوند بشارت به بهشت داده و بهشتی خواندند. عثمان ذی النورین از عشره مبشره است و از كسانی است كه رسول الله صلی الله علیه وسلم با زبان پاك خود آنها را بشارت به جنت داده است. در اینجا هم یکی از اوصاف مستحقین جنت «وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینفِقُونَ» است.
*صفت حضرت علی مرتضی رضی الله تعالی عنه
«وَالَّذِینَ إِذَا أَصَابَهُمُ الْبَغْی هُمْ ینتَصِرُونَ» و كسانی كه وقتی به آنها ظلم و تعدی می شود، فقط انتقام می گیرند و تجاوز نمی كنند، چون قانون الهی این است که «وَجَزَاء سَیئَةٍ سَیئَةٌ مِّثْلُهَا» این آیه اشاره به طرف علی مرتضی رضی الله تعالی عنه دارد که از غارتگران خوارج كه در مقابل حضرت علی رضی الله تعالی عنه در جنگ نهروان بودند در مقابل تعدی و تجاوز آنها، انتقام گرفت و آنها را به سزای اعمالشان رساند.
*صفت حضرت حسن رضی الله تعالی عنه
آیه «وَجَزَاء سَیئَةٍ سَیئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا یحِبُّ الظَّالِمِینَ» اشاره به حضرت حسن رضی الله تعالی عنه دارد؛ وقتی حضرت علی زخمی شدند به فرزند برومند خویش حضرت حسن رضی الله عنه وصیت كردند طبق پیشگویی كه رسول الله درباره حضرت حسن فرموده است: «ان ابنی هذا سید. لعل الله یصلح به بین طائفتین عظیمتین من امتی» حضرت- صلی الله علیه وسلم- فرمودند: این فرزند من سید است. به وسیله این الله تعالی بین دو طائفه بزرگ امت من صلح و امنیت می آورد، كه مراد از دو طائفه بزرگ، جماعت سیدنا علی مرتضی رضی الله تعالی عنه و جماعت سیدنا معاویه رضی الله تعالی عنه است. حضرت علی طبق این پیشگویی رسول الله صلی الله علیه وسلم وقتی كه زخمی شد حضرت حسن را وصیت كرد كه بعد از من با حضرت معاویه صلح كند. و حضرت حسن بعد از شش ماه خلافت، خلافت را به حضرت معاویه رضی الله تعالی عنه تحویل داد و صلح كرد. اینجا هم قرآن اشاره كرده و می فرماید: «فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ» هر كسی معاف كند و صلح كند اجر او به نزد الله تعالی است. در روایات آمده است که روز قیامت منادی صدا می زند كه كیست كه اجر خود را از الله بگیرد؟ كسی نمی تواند بلند شود مگر آن كسی كه بدون هیچ نوع تامل و تأنی صلح كرده باشد، امثال حضرت حسن رضی الله تعالی عنه بلند می شوند و الله تعالی مزد و اجر آنها را خود عنایت می فرماید.
مولانا عثمان در ادامه سخنان خود به بیان روش‌های تعیین خلیفه از دیدگاه اهل سنت پرداخت و اظهار داشت: در نزد اهل سنت و الجماعت تعیین امام به چهار صورت است؛ یكی به طور عام كه رسول الله- صلی الله علیه وسلم- فرمود: «الائمة من قریش» مانند اینکه حضرت ابوبكر صدیق را به عنوان خلیفه رسول الله صلی الله علیه وسلم انتخاب كردند. دوم اینکه خلیفه جانشین خود را تعیین می كند مانند اینكه ابوبكر صدیق، عمر فاروق را تعیین كردند. سوم روش شوراست، یعنی افرادی آگاه و با درایت که به مصالح عموم آگاهی دارند به عنوان اعضای شورا انتخاب شده و از میان خویش فردی را که اصلح تر باشد به عنوان خلیفه تعیین می كنند. و معمولاً فردی به عنوان خلیفه انتخاب می شود که دانشمند و آگاه بر احوال حكومت بوده و بر امور سیاسی مسلط باشد. مانند تعیین شورا توسط حضرت عمر رضی الله تعالی عنه که به آنها مأموریت داد تا آن شش نفر از میان خود یکی را به عنوان خلیفه تعیین كنند. و چهارمین روش هم آن است كه شورای عمومی بیاید خلیفه را تعیین كنند، مانند مهاجرین و انصار که حضرت علی مرتضی رضی الله تعالی عنه را تعیین كردند و در نهج البلاغه نیز آمده است: «بایعنی القوم الذین بایعوا ابابکر وعمر وعثمان علی ما بایعوهم» (به دست من كسانی از مهاجرین و انصار بیعت كردند كه بدست ابوبكر و عمر و عثمان بیعت كردند همانا مهاجرین و انصار مرا خلیفه تعیین كردند.)
مولانا محمد عثمان در پایان سخنان خود به ایام دهه فجر و پیروزی انقلاب اسلامی در ایران اشاره نمود و گفت: إن شاء الله در راهپیمایی 22 بهمن ملت ایران اتحاد و انسجام خود را به نمایش می گذارند و حمایتشان را از دولت اعلام می دارند. دولت تدبیر و امید در سعی و تلاش است كه ان شاءالله مشكلات و تبعیضات رفع شوند و توسعه و پیشرفت این استان فراهم شود. امیدواریم الله تعالی دولت و رئیس جمهور را بر همتی كه دارد و برنامه هایی كه در دستور كار قرار داده است موفق بگرداند.
دیدگاههای کاربران