امروز :جمعه, ۱۰ فروردین , ۱۴۰۳

زکات؛ یکی از مهمترین ارکان دین

زکات؛ یکی از مهمترین ارکان دین

 آنحضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند: خداوند زکات را برای این فرض کرده است تا با پرداخت آن، باقی اموال پاک گردند.

حدیث:
عن ابن عباس- رضی الله عنهما- قال: لما نزلت هذه الایة؛ «والذین یکنزون الذهب و الفضة…» و کبر ذالک علی المسلمین. فقال عمر: أنا أفرّج عنکم. فانطلق، فقال: یا نبی الله إنه کبر علی أصحابک هذه الایة. فقال صلی الله علیه وسلم: «إنّ الله لم یفرض الزکوة إلا لیطیب ما بقی من أموالکم و إنما فرض المواریث» و ذکر کلمة، «لتکون لمن بعدکم» فقال: فکبّر عمر. ثم قال صلی الله علیه وسلم: «ألا اخبرک بخبر ما یکنز المرء المرأة الصالحة إذا نظر الیها سرته و اذا أمرها أطاعته و اذا غاب عنها حفظته» {رواه ابوداود}

ترجمه:
از عبدالله بن عباس روایت است که وقتی آیه «والذین یکنزون الذهب و الفضة و لاینفقونها فی سبیل الله فبشرهم بعذاب الیم. یوم یحمی علیها فی نار جهنم فتکوی بها جباههم و جنوبهم و ظهورهم هذا ما کنزتم لأنفسکم فذوقوا العذاب بما کنتم تکنزون» {توبه:35-34} نازل و در آن تهدید سختی برای مال اندوزان در سرای آخرت ذکر شد، این تهدید برای مسلمانان بسیار سنگین بود و آنان را دچار اضطراب و پریشانی کرد (زیرا پنداشتند که این آیه پس‏انداز هر نوع و هر مقدار سرمایه را به طور عام شامل می‏شود). حضرت عمر- رضی الله عنه- اظهار داشت: من سعی می‏کنم این اضطراب و پریشانی شما را رفع کنم؛ چنانکه به محضررسول خدا صلی الله علیه وسلم رفت و عرض کرد: یا رسول الله صلی الله علیه وسلم این آیه بر اصحاب تو بسیار گران است. آنحضرت صلی الله علیه وسلم فرمودند: خداوند زکات را برای این فرض کرده است تا با پرداخت آن، باقی اموال پاک گردند؛ همچنین قانون میراث را نیز به همین منظور مقرّر کرده است. ابن عباس می‏گوید: آنحضرت صلی الله علیه وسلم در ادامه کلمه‏ای را بر زبان آوردند که آن را به یاد ندارم و درباره میراث فرمودند که قانون میراث برای این مقرر شده که برای بازماندگان شما مفید و جای امیدی برای آنان باشد. حضرت عمر- رضی الله عنه- با شنیدن این پاسخ از فرط خوشحالی با صدای بلند الله اکبر گفت. سپس رسول اکرم صلی الله علیه وسلم به حضرت عمر فرمود: آیا به تو نگویم که بهترین سرمایه‏ای که یک مرد به آن دست می‏یابد چیست؟ آن [سرمایه] همسر خوب و شریک زندگی نیک سیرتی است که با مشاهده و نگاه به او، روح و قلب شوهر شاد می‏گردد، و چون کاری را به او بسپارد، اطاعت کرده و آن را انجام می‏دهد، و چون شوهر در خانه نباشد، از همه چیز او به خوبی پاسداری می‏کند.

توضیح:
آری! وقتی آیه مذکور نازل شد، اصحاب کرام از سیاق و ظاهر آن چنین فهمیدند که انسان نباید از کار و کسب خود هیچ چیزی را پس‏انداز کند و به طور کلی نباید مال و ثروت جمع کند و هرچه دارد باید همه را در راه خدا خرج کند. بدیهی است که پذیرش چنین حکمی بسیار سخت و دشوار بود. حضرت عمر- رضی الله عنه-  از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در این باره استفسار کرد و آنحضرت صلی الله علیه وسلم برای روشن شدن پیام آیه فرمود: این آیه ناظر به عمل کسانی است که مال و ثروت جمع می‏کنند ولی زکات مالشان را نمی‏پردازند، اما اگر زکات مال ادا شود، بقیه اموال حلال و پاکیزه می‏گردند. آنحضرت صلی الله علیه وسلم افزودند: همچنین خداوند قانون میراث را برای آن مقرر کرده است که بعد از وفات آدمی، برای بازماندگانش منبع و تکیه‏گاهی باشد. رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در این پاسخ به این مطلب نیز اشاره کردند که اگر پس‏انداز و جمع کردن مال و سرمایه مطلقاً در شریعت ممنوع می‏بود، وجود حکم زکات و قانون ارث اصلاً معنایی نداشت؛ زیرا این دو حکم و قانون شرعی مربوط به اموال جمع‏آوری شده و پس‏انداز شده هستند، و چنانچه مال و سرمایه‏ای جمع نشود مسئله زکات و میراث معنا و مفهومی پیدا نخواهد کرد.
بعد از پاسخ سوال اصلی، آنحضرت صلی الله علیه وسلم به منظور تربیت فکری اصحاب کرام و مسلمانان آن روز، مطلب مفید و مهم دیگری را بیان داشتند و آن اینکه از هر سرمایه و پس‏اندازی با ارزش‏تر در زندگی مادی، سرمایۀ بهره‏مند بودن از یک همسر صالح و خوب است که وجودش مایۀ آرامش و راحت قلب و روح شوهر باشد و از او اطاعت کند و در غیاب وی حافظ و پاسدار مال و آبرویش باشد. چنین همسری سرمایه‏ای بی‏نظیر است که باید قدر و منزلتش را بیش از هر مال و ثروتی دانست و وجودش را نعمتی از نعمت‏های خاص الهی تصور کرد. این مطلب را رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در مقطعی از تاریخ زندگی بشر بیان داشتند که در آن زمان، مخصوصاً در آن جامعه، زن هیچ قدر و منزلتی نداشت و در حق وی بی‏عدالتی و حق‏کشی بسیاری روا داشته می‏شد.

منبع: معارف الحدیث، جلد:3و4، ص:393-395

 

 

 


دیدگاههای کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین بخوانید