خاورمیانه در سال ۲۰۱۰ میلادی سال پرتنشی را پشت سر گذاشت و اتفاقات بسیار مهمی در این سال رخ داده است؛ انتخابات عراق، قتل یکی از فرماندهان حماس در دوبی، و توقف شهرک سازی اسرائیل در نوار غربی رود اردن برای ۱۰ ماه و شروع مجدد آن و… از جمله حوادث و رویدادهای مهم این سال تلقی می شوند.
تحولات مهم دیگری نیز در خاورمیانه اتفاق افتاد. مهمترین آنها ماجرای کشتی ماوی مرمره ترکیه بود که قصد داشت با شکستن محاصره غزه به آن منطقه برسد.
جزئیات و نتایج این حرکت، نشان دهنده حضور چشمگیر ترکیه به عنوان یک بازیگر مهم در منطقه است. این اقدام همچنین تاثیر فزاینده دکترین “قدرت نرم” در دیپلماسی خاورمیانه را نشان می دهد.
پروفسور “جوزف نای”، کارشناس روابط بین المللی دانشگاه هاروارد در ایالات متحده، دکترین “قدرت نرم” را “توانایی تاثیر و نفوذ بر رویدادها، از طریق متقاعدسازی، به جای استفاده از تهدید مالی یا نظامی” توصیف می کند. نقطه مقابل این، دکترین “قدرت سخت” است که اکثرا متکی به قدرت نظامی است.
در اواخر ماه مه سال ۲۰۱۰، این کشتی همراه با مسافرانی از ۳۷ کشور، قبرس را به مقصد غزه ترک کرد. هدف این کشتی رساندن کمک به مردم غزه بود که تحت محاصره دریایی اسرائیل قرار دارد.
دولت اسرائیل چندین بار پیغام فرستاد که این کشتی حق وارد شدن به آبهای غزه را ندارد. در عین حال نیروی دریایی اسرائیل به این کشتی که در حال نزدیک شدن به آبهای غزه بود هشدار داد که غزه تحت محاصره دریایی است و حاضر است به آن کشتی کمک کند تا محموله خود را در بندر “اشدود” اسرائیل تخلیه کند و بعد از آن این محموله به غزه منتقل شود، ولی سرنشینان این کشتی تصمیم گرفتند که راه خود به سوی غزه را ادامه دهند.
در شب ۳۱ ماه مه، کماندو های اسراییلی در آبهای بین المللی وارد این کشتی شدند و درگیریهایی بین آنها و سرنشینان کشتی روی داد. در این درگیری ۹ نفر از سرنشینان ترک تبار کشتی کشته شدند.
بزرگترین پیروز این نبرد، دولت ترکیه بود. واکنش تند جامعه بین المللی علیه اقدام دولت اسرائیل، رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه را به یک قهرمان در جهان اسلام تبدیل کرد. او با یک کشتی با ۵۰ سرنشین توانست سیاست دولت اسرائیل در قبال محاصره غزه را عوض کند.
نکته قابل توجه در این ماجرا، ضرب الاجلی بود که ترکیه به اسرائیل داد و بر اساس آن اسرائیل می بایست در عرض سه روز تمام سرنشینان ترک این کشتی را به ترکیه برمی گرداند.
قدرت ترکیه در بسیج افکار بین المللی علیه اسرائیل و نگرانی این کشور در از دست دادن روابط مهم خود با ترکیه، دولت بنیامین نتانیاهو را وادار کرد تا این درخواست را قبول کند.
این حادثه به دولت اردوغان که قصد دوری از اسرائیل و نزدیک تر شدن به کشور های اسلامی را داشت، بسیار کمک کرد.
دولت آقای اردوغان با استفاده از قدرت دیپلماسی خود که یکی از مهمترین ابزار قدرت نرم به شمار می آید توانست که با یک تیر دو نشانه را بزند؛ اول تضعیف اسرائیل و دوم ارتقای موضع ترکیه در خاورمیانه.
در این میان دولت اسرائیل با سیاست خود که در حال حاضر بیشتر از همیشه به قدرت سخت (قدرت نظامی) وابسته شده، ناخواسته به اردوغان کمک کرد.
بنیامین نتانیاهو به جای افزایش قدرت نرم در دستگاه دیپلماسی خود، “آویگدور لیبرمن” را به عنوان وزیر خارجه کشورش انتخاب کرد که یکی از جنجالی ترین سیاستمداران این کشور است.
با افزایش قدرت دیپلماسی نرم طرف فلسطینی، به نظر می رسد که موضع اسرائیل هر روز بیشتر ضعیف تر می شود، و قدرت نظامی هم کمکی به اسرائیل نخواهد کرد تا مانع انزوای بیشتر این کشور شود.
منبع: بی بی سی (با اندکی تلخیص)
دیدگاههای کاربران