اولین کسانی که روش تفسیر موضوعی را اختیار کردند فقها بودند … اولین فقیهی که توانست کتاب مستقلی در تفسیر موضوعی قرآن ترتیب دهد امام ابوبکر جصاص یکی از بزرگترین فقها حنفی در عصر خویش، بود. کتاب ایشان در زمینه تفسیر موضوعی جامع و شامل است.
دکتر غازی ابتدا با بیان اینکه جهان اسلام نیازمند چنین جلساتی است گفت: مهمترین هدف این جلسات حفظ شریعت اسلامی است. چرا که امروز در دنیای اسلام افرادی به ظاهر مسلمان با نوشتن کتابهایی امت را دعوت به تفسیر جدیدی از قرآن فرا می خوانند و ادعا می کنند که قرآن به درد دنیای ما نمی خورد.
وی در ادامه عدم تغییر را ویژگی زبان عربی در میان سائر زبانها دانست و خطاب به طلاب گفت: ضرورت دارد تا اصالت این زبان را حفظ کنید.
در پایان با برحذر داشتن علاقه مندان به فراگیری زبان عربی از تقلید نویسندگان معاصرعرب، آنها را تشویق کرد برای این منظور قرآن، حدیث نثر و شعر قدیم عربی را مورد توجه قرار دهند.
تفسیر موضوعی قرآن کریم
استاد دانشگاه قطر پس از نماز مغرب در جمع طلاب و علمای زاهدان در مسجد مکی در تفسیر موضوعی قرآن به ارایه سخن پرداخت.
دکترغازی ابتدا از ترتیب نزول آیات قرآن کریم سخن به میان آورد. و از چهار مدرسه تفسیری؛ 1- جمع ماده حدیثی 2- تفسیر فقهی 3- تفسیر لغوی و بلاغی 4- تفسیر اثری، را مدارس تفسیری عصر صحابه برشمردند و افزودند: پس از این مدارس تفسیری روشهای دیگری نیز ظهور کرد که علما سعی نمودند تا همه آنها را با هم جمع نمایند.
وی سپس به بیان موضوع اصلی جلسه پرداخت و گفت: متقدمین به اقتضای تقوای زیاد به تفسیر موضوعی توجه نمی کردند. البته تفسیر موضوعی عنوان جدیدی است اما روش قدیمی است. تفسیر موضوعی انتخاب برخی موضوعات قرآنی وجمع آوری آیات مربوط به آن موضوع است.
استاد دانشگاه قطر گفتند: اولین کسانی که روش تفسیر موضوعی را اختیار کردند فقها بودند. و اولین فقیه امام شافعی رحمه الله بود، گرچه ایشان کتاب مستقلی در این زمینه تالیف نکردند.
اولین فقیهی که توانست کتاب مستقلی در تفسیر موضوعی قرآن ترتیب دهد امام ابوبکر جصاص یکی از بزرگترین فقها حنفی در عصر خویش، بود. کتاب ایشان در زمینه تفسیر موضوعی جامع و شامل است.
رئیس اسبق دانشگاه اسلام آباد در ادامه به علل کم توجهی متقدمین به تفسیر موضوعی قرآن پرداختند و گفتند: به نظرم سلف این روش را احوط واسلم نمی دانستند و در واقع یک نوع تحکمی بر آیات را از تفسیر موضوعی استشمام می کردند.
در آغاز قرن بیستم متأخرین به تفسیر موضوعی روی آوردند، با این وجود هنوز تفسیر موضوعی که بصورت جامع و در برگیرنده تمام موضوعات قرآنی باشد نوشته نشده است.
استاد مهمان دارالعلوم زاهدان سپس به بیان موضوعات اساسی قرآن کریم از دیدگاه مفسرین معاصر ازجمله امام شاه ولی الله و محمد عبده پرداخت.
وی در ادامه با طرح این سوال که آیا به تفسیر موضوعی نیاز داریم، گفت: آری تا حدودی به این روش تفسیری نیاز داریم. اول برای فهم آسان قرآن کریم و ثانیاً اینکه این روش تفسیری علمای ما را قادر به دفاع از سنت خواهد کرد.
دکتر غازی در ادامه گفتند: ضرورتی در ترک اسلوب متقدمین و گرفتن تفسیر موضوعی نمی بینم اما بهتر آنست که با بهره گیری از روش امام جصاص در تفسیر احکام القرآن میان آن دو جمع نمائیم.
ایشان در ادامه سخنانش به معرفی چند تفسیر موضوعی پرداختند، از جمله: تفسیر موضوعی عزت دروزه، تفسیر محمد بن المبارک السوری و …
و در پایان سخنانش از واکنش دنیای اسلام در مقابل تفسیر موضوعی گفتند: شگفت انگیز است که تفاسیر موضوعی در جهان اسلام با استقبال گسترده رو برو نشدند، بلکه در مقابل تفاسیر نوشته شده به روش متقدمین با استقبال بیشتری مواجه شده اند.
پایان این بخش از جلسه پاسخ به سوالات حاضرین بود.
والسلام