در این همایش جمع زیادی از علما، پژوهشگران، داعیان و روسای مراکز و انجمنهای اسلامی از مناطق مختلف جهان اسلام، واقلیات مسلمان، وهمچنین نمایندگان موسسه های فعال در زمینه‌ی گفتگو و کسانی که به تمدن و فرهنگ انسانی اهتمام دارند شرکت داشتند .
———————————————
برخاسته از همایش گفتگوی جهان اسلام
برگزار کننده : رابطه‌ی عالم اسلامی
با نظارت : خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود
تاریخ برگزاری 30/5/1429 هـ تا 2/6/1429 هـ
برابر 4/6/2008 م ـ تا 6/6/2008 م
الحمد لله رب العالمین، والصلاة والسلام على خاتم الأنبیاء والمرسلین، سیدنا محمد المبعوث رحمة للعالمین، أما بعد :
با یاری خداوند سبحان، فعالیتهای همایش گفتگوی جهان اسلام به پایان رسید، همایشی که رابطه‌ی عالم اسلامی در مکه‌ی مکرمه ـ خدا بر شرفش بیافزاید ـ با نظارت خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود ـ خدا او را حفظ کرده و همچنان او را مایه‌ی منفعت بندگان و دیار قرار دهد ـ برگزار کننده‌ی آن بود. این همایش در تاریخ 30/5/1429 هـ تا 2/6/1429 هـ برابر با 4/6/2008 م تا 6/6/2008 م برگزار شد.
همایش را خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود با سخنان گهربار خود افتتاح کرد، در سخنرانی خود از علمای امت و متفکرین شرکت کننده تشکر نمود و تاکید کرد که آنها امروز جمع شده اند تا به جهان اطراف بگویند ما صدای عدالت و ارزشهای والای انسانی هستیم، صدای همزیستی و گفتگوی عاقلانه و عدالتمندانه هستیم، صدای حکمت و پند و جدال به شیوه‌ی احسن هستیم، تا فرموده خداوند را اجابت کرده باشیم : «ادْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ».
ملک عبد الله به چالشهایی که امت اسلامی با آن روبرو است اشاره کرد، زمانی که پیروان غلو و تشدد از مسلمین و غیر مسلمین با دشمنی‌ای آشکار به خوبیهای اسلام و عدالت و اهداف والایش هجوم آورده اند.
همچنین خادم حرمین شریفین به اهمیت گفتگو در اسلام پرداخت و یاد آور شد که تمام ادیان آسمانی به نیکی به انسان و حفظ کرامتش و تقویت ارزشهای اخلاقی وراستی و ارزشهای خانوادگی و گرم بودن کانون آن و روابط اخلاقی دعوت کرده است، روابطی که امروزه با دور شدن انسان از پرودگارش و برنامه های دینی او از هم پاشیده شده است.
همچنین فرمودند که ما در گفتگوی خود با دیگران مبدا را اعتمادی که از ایمان به خدا کسب می کنیم سپس علمی که ماخوذ از محاسن دینمان است قرار می دهیم. و ما به شیوه‌ی احسن با دیگران جدل می کنیم، هر آنچه که با هم بر آن متفق بودیم مکانتش را حفظ می کنیم، و هر آنچه که در آن با هم اختلاف کردیم به این فرموده‌ی الهی مرجوع می کنیم : «لَكُمْ دِینُكُمْ وَلِی دِینِ».
سپس جناب رییس علی اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام جمهوری اسلامی ایران و رییس مجلس شورای خبرگان رهبری در سخنان خود به مناسب افتتاحیه‌ی همایش از خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود و رابطه‌ی عالم اسلامی به سبب برپایی این همایش که در آن معنویات اسلامی زیادی وجود داشت تشکر نمود. و اشاره کرد که اهمیت این همایش به گونه ای افزایش می‌یابد که در چند قدمی کوه صفا برپا می شود، کویی که پیامبر % بعد از مکلف شدنش به رسالت اسلام و علنی کردن دعوتش بر آن ایستاد و قومش را به یکتاپرستی دعوت نمود، و امروز عربستان سعودی نیز ندای جدیدی سر داد و برای بشریت رسالت عظیمی را عرضه کرد، و آرزو کرد که این همایش بتواند مقدمه ای برای گفتگو با پیروان دیگر ادیان و فرهنگها و افکار موجود بین بشریت شود.
و همچنین جناب شیخ عبد العزیز بن عبد الله آل الشیخ مفتی کل و رییس هیات کبار علما و اداره‌ی بحوث علمی و فتوا در عربستان سعودی ورییس مجلس تاسیسی رابطه‌ی عالم اسلامی سخنرانی نمود و اشاره کرد که گفتگو بین بشر از ضروریات زندگی است، گفتگو وسیله‌ی دیگر شناسی و همزیستی و تبادل مصلحتها بین امت است، واختلاف بین مردم امری است که در طبیعت خلقت و اخلاقشان وجود دارد، همچنین مردم در گویش، رنگ و عقولشان نیز متفاوت هستند، این یک سنت کونی است، و این اختلافها صراحتا در قرآن وارد شده است، و تاکید کردند که اصول شریعت پیامبران یکی بوده است که خداوند آن را به آنها وحی نموده است، و یکی پس از دیگری به این اصل یکتاپرستی دعوت کرده اند، دین همه‌ی پیامبران یکی است.
سپس جناب دکتر محمد سید طنطاوی شیخ ازهر در سخنان خود از پشتیبانی خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز از این همایش تشکر کرد، و اشاره نمود که این همایش وسیله‌ی جدیدی برای تقویت روابط همکاری بین مسلمانان است، و همچنین فرمود : گفتگو سنتی از سنتهای خداوندی در خلقتش می باشد، زیرا انسان در این دنیا نمی تواند به تنهایی زندگی کند، به ویژه در این زمان که تمام دنیا به یک دهکده‌ی کوچک تبدیل شده است، و تا زمانی که گفتگو بر سخنان خوب و نیتهای پسندیده و مقاصد شرافتمندانه ای استوار باشد نتیجه های مثبتی به دست خواهد آمد، و در این صورت بهترین وسیله برای رسیدن به حقیقت و کاستن خلاف بین مردم خواهد بود، و کسی که در قرآن کریم تدبر کند چنین می‌یابد که قرآن پر از نمونه های گفتگوی پیامبران با اقوام خود است.
سپس جناب دکتر عبد الله بن عبد المحسن الترکی دبیر کل رابطه‌ی عالم اسلامی در سخنرانی خود اشاره کرد که خادم حرمین شریفین مشکلاتی را که بشریت امروز با آن درگیر است درک نموده است، مشکلاتی مانند از هم پاشیدگی کانون خانواده، دوری بشریت از دین و هدایت پروردگار. همچنین به اهمیت گفتگو و تفاهم و همکاری در امور مشترک اخلاقی بین ادیان آسمانی و تمدنها و فرهنگها پرداخت، شاید بتوان از مقدار درگیری جهانی کاست و خانواده را به مکانت اصلی خود بازگرداند و عدالت و همکاری و بخشش و میانه روی در زندگی مردم را به ارمغان آورد.
و اشاره کردند که رابطه تماسها و نامه های زیادی را از حکام و علمای مسلمین و مراکز و موسسه های اسلامی دریافت کرده است که همه از موضع گیری خادم حرمین شریفین در مقابل فرهنگ گفتگو و تلاش و زحمات ایشان تشکر و قدردانی کرده اند، از جمله نامه های دریافت شده، نامه‌ی ملک عبد الله بن الحسین پادشاه اردن می باشد که توسط دکتر احمد هلیل قاضی قضات اردن قرائت شد.
آقای دکتر الترکی در ادامه فرمودند : گفتگو منهجی اصیل در قرآن و فعالیتهای پیامبر %، و فرهنگی راسخ در تاریخ امت از آغاز اسلام و در طول تاریخ درخشانش بوده که باعث ایجاد رابطه‌ی مسلمین با دیگران شده است، که خود این برگرفته از صفات والای اسلام و جوهر شریعت اسلامی می باشد، شریعتی که مسلمانان راه و روش خود را از آن می گیرند.
در این همایش جمع زیادی از علما، پژوهشگران، داعیان و روسای مراکز و انجمنهای اسلامی از مناطق مختلف جهان اسلام، واقلیات مسلمان، وهمچنین نمایندگان موسسه های فعال در زمینه‌ی گفتگو و کسانی که به تمدن و فرهنگ انسانی اهتمام دارند شرکت داشتند که همگی اهتمام خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود را در زمینه‌ی گفتگو و دعوتش از ملتهای جهان به عنایت به گفتگو و رد تشدد ستودند، همچنین بر تاکید ایشان ـ وفقه الله ـ بر ضرورت اهتمام به اموری که محل اتفاق ادیان آسمانی و کتابهای نازل شده بر پیامبران علیهم الصلاه و السلام از ترسیخ اخلاق نیک و ارزشهای والای انسانی، و ترکیز بر اموری که به انسان منفعت می رساند و از خانواده محافظت می کند قدر دانی کردند، تمام اینها پایه های جامعه است، و انسان را از دعوتهای پست و رذیل و از هم پاشیدگی خانواده باز می دارد.
شرکت کنندگان در این همایش محورهای چهار گانه‌ی زیر را با هم مناقشه و بررسی کردند :
1 ـ پایه ها و ادله‌ی اسلامی در مشروع بودن گفتگو.
2 ـ منهج، ضوابط و وسایل گفتگو.
3 ـ با چه کسی گفتگو کنیم ؟
4 ـ پایه های اساس و موضوعات آن.
محورهای چهارگانه‌ی همایش :
محور اول : پایه و اساس گفتگو در اسلام :
در این محور شرکت کنندگان بر دعوت اسلام به گفتگو و پرداختن به اهداف آن بر اساس قرآن و سنت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم همراه با در نظر گرفتن تجربه های تاریخی گفتگو ترکیز کردند.
محور دوم : شیوه و روش گفتگو و ضوابط و وسیله های آن :
شرکت کنندگان در این محور درباره‌ی آداب، ضوابط، مشکلات و ممنوعیتهای گفتگو با استفاده از تجربه های گذشته صحبت کردند، و به بیان ابزار، روش و وسیله های گفتگو پرداخته و آینده‌ی آن را بررسی کردند.
محور سوم : با چه کسی گفتگو کنیم ؟
در این محور شرکت کنندگان مساله‌ی گفتگو را با پیروان ادیان آسمانی و فلسفه های بشری معتبر و نمایندگان جوامعی که در آن مسلمین با غیر مسلمین زندگی می کنند بررسی کردند، و به آینده‌ی گفتگو در سایه‌ی مسایل جهان امروز پرداختند.
محور چهارم : پایه های گفتگو و موضوعات آن :
در این محور شرکت کنندگان به بررسی پایه ها و ارزشهای انسانی مشترکی که گفتگوی درست بر آن استوار است پرداختند، و به موضوعات مهمی که شایسته‌ی گفتگو باشد اشاره کردند تا بتوان به رسیدن به آرای مشترک با مشکلاتی که آینده‌ی انسانیت را در زمینه‌ی محیط زیست، سیاست، اقتصاد و اجتماع به خطر می اندازد مبارزه کرد.
شر کت کنندگان اهتمام خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود را در زمینه‌ی گفتگو ستودند، ودعوت ایشان را از امتها و مردم جهان در عنایت به گفتگو و ترک تشدد، وتاکیدشان ـ وفقه الله ـ بر ضرورت اهتمام به اموری که محل اتفاق ادیان آسمانی و کتابهای منزل بر پیامبران علیهم الصلاه والسلام است از اخلاق نیک، ارزشهای والای انسانی، تلاش در زمینه هایی که به منفعت انسان است و کانون خانواده را حفظ می کند، و انسان را از دعوتهای پست و پلید و از هم پاشیدگی خانواده و اجتماع مصون می دارد تحسین کردند.
سخنرانان نیز در جلسه های همایش بر وجوب نهادن اصول و اساس شرعی به منظور گفتگو تاکید کردند، و به اهمیت قرار دادن گفتگو به عنوان وسیله‌ی فعالی که معرف اسلام و مدافع آن باشد، و راهکاری مناسب برای حل مشکلات بزرگی که بشریت از آن می نالد، و پلی محکم که دولتها و موسسه ها و جوامع با اختلاف ادیان و فرهنگها بتوانند از آن عبور کنند تاکید کردند، تا بتوان به اصول مثبتی دست یافت که با تلاش در بهره وری نقطه های مشترک انسانی همسو شود و سعی در تحقیق عدالت، امنیت و آرامش جهانی داشته باشد، و با آفت تروریسم و ظلم مبارزه کند، و دیگر اهداف شایسته را محقق سازد.
همچنین بر اهمیت اجرای گفتگو بین پیروان ادیان و فرهنگها و تمدنها به جای دعوتهای سمی ای که به درگیری بین تمدنها می انجامد تاکید داشتند.
و با بررسی بحث ها و مشارکتها و مناقشه های انجام شده در همایش چنین نتیجه گیری می شود :
1 ـ پایه گذاری اسلامی به منظور گفتگو
الف ـ دعوت اسلام به گفتگو :
همایش به بررسی مشروعیت و دعوت اسلام به گفتگو پرداخت، و با بیان مجوز و نصوص شرعی فراوانی که به گفتگو دعوت می کند و قواعد، آداب و نمونه هایی از آن را بیان می کند به نتیجه های زیر دست یافت :
ـ اختلاف بین ملتها و مردم و تمایزشان در معتقد و فرهنگ به اراده‌ی خداوند و بر اساس حکمت بالغش قائم است، چیزی که باعث شناخت همدیگر و همکاری با هم در اموری که مصلحتهایشان را تحقق می بخشد، و مشکلاتشان را در پرتو ارزشهای مشترک حل می کند، و منجر به همزیستی و ربودن گوی سبقت از همدیگر در زمینه‌ی آبادانی زمین و انجام اعمال خیر می شود : «9eلِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجاً وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ لِیبْلُوَكُمْ فِی مَا آتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَیرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِیعاً» (مائده : 48).
ـ گفتگو روشی اصیل در قرآن و سنت همه‌ی پیامبران علیهم السلام در حیاتشان با اقوامشان بوده است، در این زمینه سیرت نبوی الگوهای واضحی را عرضه می کند که از دید ناظر مخفی نمی ماند، آنجایی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم با مسیحیان نجران گفتگو کرد، و با پادشاهان و سلاطین وقت نامه نگاری نمود، بنابراین نتیجه می گیریم که گفتگو از مهمترین وسایل رسیدن هدایت به مردم جهان است.
ـ نگرش به جامعه‌ی مدینه‌ی منوره به عنوان بهترین نمونه‌ی همزیستی مثبت بین پیروان ادیان آسمانی، جامعه ای که پیامبر % آن را چنین پایه گذاری نمود، به گونه ای که وثیقه‌ی مدینه‌ی منوره باعث افتخار در همزیستی فرهنگی به شمار می آید، این وثیقه دایره‌ی تعاون را به منظور تحقیق مصالح مشترک تعیین کرد، و بر همکاری برای برپایی ارزشهای عدالت، نیکی، احسان و دیگر ارزشهای والای انسانی کوشش نمود.
ب ـ اهداف گفتگو :
گفتگو از بهترین وسایلی است که مسلمین می توانند در جهان حضور فعال داشته باشند، و اهداف زیادی را محقق سازند، مهمترین این اهداف عبارتند از :
هدف اول : معرفی کردن اسلام و ارزشهای اخلاقی و انسانی آن، و ثروت فرهنگی عظیمش که می تواند با آن در هدایت مسیر تمدن انسانی سهمیه‌ی فعالی داشته باشد.
هدف دوم : پاسخ دادن به دروغهایی که علیه اسلام منتشر می کنند، و تصحیح صورت نادرستی که از آن و دولتها و موسسه های اسلامی بین موسسات دینی، علمی و خبری به نمایش گذاشته اند.
هدف سوم : مشارکت در مبارزه با تهدیدات و مشکلاتی که بشریت به سبب دوری از دین وانکار ارزشها و احکامش با آن روبرو است، و به همین سبب در گرداب ظلم و تروریسم و هتک حقوق انسان و فاسد کردن طبیعتی که خداوند آن را نعمت بشریت قرار داده است غرق شده است.
هدف چهارم : دفاع کردن و یاری دادن مسایل عادلانه ای که به حقوق مشروع انسان تعلق دارد، و اتخاذ رایی جهانی که این قضایا را یاری دهد و به آن اهتمام ورزد و در تحقیق خواسته های مشروعش با آن همکاری کند.
هدف پنجم : کشف ادعاهای مروجین درگیری تمدنها و فرهنگها و اینکه فرهنگ غربی در تاریخ بشریت به آخرین نقطه‌ی پیشرفت خود رسیده است، و رد گمان های باطلشان نسبت به دشمنی اسلام با فرهنگهای امروزی، به هدف ایجاد رعب و ترس از اسلام و مسلمین، و فرض سیطره‌ی خود بر جهان و حاکم کردن یک فرهنگ واحد بر جهان.
هدف ششم : آشنا شدن با غیر مسلمانان و فرهنگشان، و رعایت ارزشهای مشترکی که باعث تحقیق همزیستی صلح آمیز، امنیت اجتماعی جوامع بشری، همکاری به منظور ترویج ارزشهای اخلاقی، یاری دادن حق و خیر و آرامش می شود، و دیکتاتوری، فرصت طلبی، ظلم، فساد اخلاقی، بی بند و باری خانوادگی، و دیگر مفاسدی که جوامع بشری را مورد خطر قرار می دهد ریشه کن می کند.
هدف هفتم : حل مشکلات و دشمنی هایی که احیانا بین مسلمین و دیگران در یک کشور یا جامعه به دلیل همزیستی در دو رتبه‌ی اکثریت و اقلیت رخ می دهد. و ایجاد جوی مناسب که بتوان در سایه‌ی آن بدون ظلم و دشمنی و رویگردانی از همدیگر، به همزیستی اجتماعی و ملی پرداخت.
هدف هشتم : تحقیق تفاهم با تمدنها و فرهنگهای انسانی، و تاکید بر دخول مسلمین ضمن تعدد فرهنگی، و استخدام این تفاهم در تحقیق صلح و آرامش جهانی و حمایت کردن از آن.
هدف نهم : پشتیبانی از ارتباط بین پیروان مذاهب اسلامی به منظور یکپارچه کردن امت اسلام، و کاهش دادن آثار تعصب و دشمنی.
2 ـ شیوه و روش گفتگو و ضوابط و وسایل آن
الف ـ شیوه و روش گفتگو و ضوابط آن :
همایش، شیوه و روش گفتگو و ضوابط آن را مورد بررسی قرار داد، و آن جمله از آیات قرآنی را که دربرگیرنده‌ی نتیجه‌ی گفتگو بین پیامبران علیهم السلام و اقوامشان هست و خطوط گفتگوی مشروع را مشخص می کند، وضوابط و ممنوعیتهای آن را تعیین می کند نیز بررسی کردند.
همچنین بر روی تطبیق عملی روشی که در زندگی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم و صحابه‌ی کرام و علمای متمسک به سنت ایشان را در پرتو این آیه بحث کردند : «قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِینَ» (یوسف : 108).
همایش در این جانب بر نکات زیر تاکید نمود :
1 ـ التزام داشتن به ضوابط و آداب اسلام در گفتگو، به اینکه گفتگو بر اساس ادله و براهین، و با حکمت و مجادله به نحو احسن و بدون خورده گرفتن به عقاید دیگران یا هجوم به آن صورت گیرد، و باید دانست که اسلام راضی به توهین به دیگران در عقایدشان نیست و اصلا اینگونه اعمال از مقتضیات گفتگوی سالم به دور می باشد : «وَلا تُجَادِلُوا أَهْلَ الْكِتَابِ إِلَّا بِالَّتِی هِی أَحْسَنُ إِلَّا الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَقُولُوا آمَنَّا بِالَّذِی أُنْزِلَ إِلَینَا وَأُنْزِلَ إِلَیكُمْ وَإِلَهُنَا وَإِلَهُكُمْ وَاحِدٌ وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ» (عنکبوت : 46).
2 ـ گفتگوی هدفمند و همزیستی سالم و همکاری بین پیروان ادیان و دیگران به معنای تنازل کردن از مسلمات و کوتاه آمدن در اصول دین، و یا آمیزش بین ادیان نیست، بلکه به معنای همکاری در زمینه هایی است که به منفعت انسان بوده و کرامت و حقوقش را حفظ می کند، و ظلم را از بین می برد و از هرگونه تجاوز به او جلوگیری می کند، و مشکلاتش را بر طرف می سازد، و برایش زمینه‌ی یک زندگی سعادتمند را فراهم می سازد. همه‌ی اینها ارزشهای مشترکی هستند که می توان آن را در تمام ادیان آسمانی یافت، ارزشهایی که قوانین بشری و بیانیه های حقوق بشر نیز به آنها اعتراف می کند، بنابراین گفتگو بر اساس این قاعده‌ی قرآنی انجام می گیرد : «لَكُمْ دِینُكُمْ وَلِی دِینِ» (کافرون : 6).
ب ـ ابزار و وسایل گفتگو :
شرکت کنندگان در همایش به رابطـه‌ی عالـم اسلامـی سفـارش کــردنـد تا بـه ابـزار و وسایل و برنامه های گفتگو اهتمام ورزد، و رابطه را به خواسته های زیر فراخواندند :
1 ـ تشکیل هیاتی جهانی به منظور گفتگو، که این هیات دربرگیرنده‌ی تمام موسسه های اسلامی فعال در گفتگو باشد، و در این زمینه با وضع برنامه ای دقیق امور گفتگو را پیگیری کند و به فعال سازی آن بپردازد و با موسسه های مربوط، هماهنگی و همکاری کامل داشته باشد.
همایش نیز با تشکیل گروهی متخصص که رابطه‌ی عالم اسلامی اعضایش را از بین شرکت کنندگان انتخاب خواهد کرد موافقت نمود، تا پایه های اساسی ایجاد هیاتی جهانی به منظور گفتگو را مورد بررسی قرار دهند و تصوری از آن ارائه کنند تا در اجتماع آینده بر موسسه های اسلامی فعال گفتگو عرضه شود، و راهکارهایی که در این همایش صادر شده را پیگیری نمایند.
2 ـ ایجاد مرکز جهانی ملک عبد الله بن عبد العزیز به منظور رابطه با تمدنها و فرهنگها، که به هدف نشر فرهنگ گفتگو، به تمرین و پیشرفت نیروی های موجود ضمن پایه های علمی دقیق بپردازد.
3 ـ قرار دادن جایزه‌ی ملک عبد الله بن عبد العزیز به منظور گفتگوی تمدنها و فرهنگها، و اهدا کردن آن به اشخاص یا موسسات جهانی ای که در پیشرفت و ترقی گفتگو و تحقیق اهدافش نقش مفیدی را ایفا کنند.
4 ـ برپایی همایشها و جلسات و ایجاد گروههای پژوهشگر، به منظور گفتگو بین پیروان ادیان آسمانی و تمدنها و فرهنگها و فلسفه های بشری معتبر، که در این جلسات از اساتید دانشگاهها، خبرنگارها، و رهبران دینی دعوت به عمل می آید تا بتوان از تمام فرهنگهای جهانی نمایندگانی را شرکت داد.
همایش از موسسه های مختلفی که در زمینه‌ی گفتگو فعال هستند بابت سعیشان در این زمینه تشکر می کند و از آنها برای همکاری و هماهنگی بیشتر به منظور پیشرفت و ترقی گفتگو و بهره وری آن در تحقیق مصالح امت اسلام با پیروی از برنامه های زیر دعوت به عمل می آورد :
ـ انجام گفتگو بر اساس ضوابط و اهداف مشروعش در زمینه هایی که برای امت اسلام مصالح والایی را به ارمغان آورد، و بررسی تمام مسایل گفتگو و پایه گذاری شرعی آن و داشتن آمادگی خوب برای انجام گفتگو وفق احکام شرعی، و آراسته شدن به آداب اسلام در گفتگو، و دوری از توهین و ناسزا، و گرفتن موضع مساوی با طرف مقابل در گفتگو، با رعایت عزت ویژگیهای فرهنگی اسلامی، و تطبیق این ویژگیها در جلسات گفتگو به گونه ای که شایسته‌ی مکانت فرهنگی اسلام باشد.
ـ هماهنگی با گروههای اسلامی و یکپارچه کردن موضع اسلام به وسیله‌ی هیات جهانی گفتگو واقع در رابطه‌ی عالم اسلامی، و برشمردن این هیات به عنوان مرکز جامعی که بین موسسه ها و انجمنهای فعال در گفتگو هماهنگی ایجاد می کند، همراه با التزام به نظریه های برنامه ریز شده ای که از این هیات صادر می شود.
ـ ترکیز بر انجام گفتگو در نکات مشترک انسانی، و مصلحتهای دو جانبه، و سعی در تحقیق همزیستی سالم، و عدالت و امنیت اجتماعی بین مردم جهان و فرهنگهای مختلفش، و مبارزه با تهدیدات معاصر.
ـ ترویج فرهنگ گفتگو در جوامع اسلامی و اهتمام به نشر کتاب و ترجمه‌ی آن، برحذر بودن از کسانی که دعوت به درگیری تمدنها می کنند، و متوجه بودن نتیجه‌ی خطرناکی که از اینگونه دعوتها بر صلح جهانی بر جای می ماند، و همکاری در این زمینه با وزارتخانه های فرهنگ، صدا و سیما و تربیت در دولتهای مسلمان.
ـ بهره گرفتن از تجربه های حاصل در زمینه‌ی گفتگو و سعی در پیشرفت آن و بهره ور کردن برنامه هایش به وسیله‌ی همکاری بیشتر با حکومتهای دولتهای مسلمان و موسسه های اسلامی در برنامه های گفتگو، و سعی در برپا کردن حرکت گفتگو در امت اسلام و بهره وری آن در تحقیق اهدافش.
ـ آماده کردن جمعی از علمای متخصص که دارای تجربه های جهانی در زمینه‌ی گفتگو و موضوعات مختلف آن هستند، و شرکتشان در همایشهای جهانی و مشارکت فعال در جلسه های گفتگو.
3 ـ با چه کسی گفتگو کنیم ؟
همایش در جلسه های پنجگانه‌ی خود به بررسی تجربه‌ی گفتگو بین مسلمانان و غیر مسلمانان پرداخت، و افق آینده‌ی گفتگو با پیروان ادیان مختلف و ملتها و فرهنگها را مورد بحث قرار داد، که اخیرا به این نتیجه دست یافت :
ـ گشودن راههای اتصال و گفتگو با پیروان ادیان آسمانی و فلسفه های بشری و اصحاب افکار معتبر، تا بتوان عام بودن رسالت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم را عملی کرد : «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِیراً وَنَذِیراً وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا یعْلَمُونَ» (سبأ : 28)، واین خطاب الهی تمام جنس انسان را در بر می گیرد.
ـ برخورداری از اندیشه ای باز در تمام زمینه های موثر گفتگو بر حیات معاصر از جانب سیاسی و پژوهشی و دانشگاهی و خبری و غیره، و عدم اکتفا بر مسایل دینی.
ـ گفتگو به گونه ای باشد که موسسه های ضد اسلامی را نیز در بر بگیرد، تا حقایق اسلام را برای آنها بیان کرده و مفاهیم اشتباهی را که ممکن است خود سبب توهین کردنشان به اسلام باشد تصحیح کرد.
همایش بر نیاز بیشتر جهان به گفتگو برای رسیدن به تفاهم و توافق به منظور جلوگیری از درگیری بین تمدنها تاکید کرد.
همایش، رابطه‌ی عالم اسلامی و موسسه های اسلامی رسمی و مردمی را به نکات زیر سفارش می کند :
ـ تهیه‌ی اعلامیه به زبانهای مختلف و توزیع آن که قادر به رد نظریه‌ی درگیری بین تمدنها باشد و خطر این نظریه را بر آینده‌ی انسانی بیان کند، و همایشی جهانی به عنوان : A خطرهای نظریه‌ی درگیری بین تمدنها بر امنیت و آرامش جهانی برگزار نماید، و در آن از رهبران دینی، فرهنگی، سیاسی و دانشگاهی موثر، دعوت به عمل آورد.
ـ درخواست از دولتهای جهان و موسسه های جهانی به خصوص سازمان ملل متحد تا واجبات خود را در مبارزه با فرهنگ تنش و کینه توزی بین مردم انجام دهند، و از بروز حرکات نژاد پرستانه‌ی فاسدی که پیروان آن تشویق به دشمنی با دیگران و اعتقاد به برتری خود بر دیگران دارند جلوگیری کنند، حرکتی که امنیت و آرامش جهانی را از ریشه بر می کند، و با ادیان آسمانی و قطعنامه های جهانی منافات دارد، و باید این حرکات را جرمی تلقی کرد که همزیستی سالم بین ملتها را به خطر می اندازد.
ـ دعوت از مسلمانانی که در کشورها یا جوامعی زندگی می کنند که در آن غیر مسلمانان نیز به اکثریت یا اقلیت وجود دارند به انجام گفتگو برای حل خلافهایی که بین آنها رخ می دهد، واین خود باعث تضمین همزیستی سالم اجتماعی می شود، و باید به گفتگویی که وحدت اجتماعی را به همراه دارد به عنوان بهترین نوع گفتگو نگریست.
ـ دعوت از مسلمانان مقیم در کشورهای غیر اسلامی برای ادامه دادن به گفتگو با مردمان آن کشورها، و بدون کوتاهی در واجبات دینی، بر اجرای قوانین آن کشور نیز صادقانه کوشا باشند.
ـ همصدا شدن با دولتهای کشورهای مسلمان و موسسه های اسلامی در درخواست از سازمان ملل متحد و موسسه های جهانی رسمی و مردمی حقوق بشر تا توهین به دین اسلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم وقرآن کریم را محکوم کرده، و قوانینی را تصویب کنند که در آن توهین به هر پیامبر و هر دین آسمانی را خلاف معرفی کنند، و از سوء استفاده کردن از آزادی فرهنگی و خبری که منجر به از بین رفتن همزیستی و امنیت جهانی می شود جلوگیری کنند.
4 ـ پایه های گفتگو و موضوعات آن
الف ـ پایه های گفتگو :
همایش با بررسی پایه هایی که گفتگوی خوب در زمینه‌ی ارزشهای انسانی مشترک بر اساس آن استوار است، و بر اهمیت ارزشهای اسلامی عام به منظور همزیستی و گفتگو تاکید نمود و آن را حقیقتا ارزشهایی معرفی کرد که بشریت در سایه‌ی آن به سعادت می رسد، این ارزشها عبارتند از :
1 ـ باور به برابری همه در بشر بودن، و اینکه همه‌ی مردم در انسانیت با هم مساوی هستند : «یا أَیهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِی خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِیراً وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَیكُمْ رَقِیباً» (نساء : 1).
و باور به اینکه انسان بر سایر مخلوقات دارای کرامت است، آنچنانکه خداوند می فرماید : «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُمْ مِنْ الطَّیبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِیرٍ مِمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِیلاً» (اسراء : 70).
2 ـ رد کردن نژادپرستی و تعصب، و محکوم کردن حرکات برتری جویانه، زیرا مکرم ترین اشخاص نزد خداوند با تقوا ترینشان است، و در حدیث آمده است که پیامبر % می فرماید : «ای مردم بدانید که پروردگارتان یکتاست، و پدر همه (آدم) یکی است، هیچ عربی بر عجمی، و هیچ عجمی بر عربی، و هیچ سرخ پوستی بر سیاه پوست، و هیچ سیاه پوستی بر سرخ پوستی برتری ندارد مگر با تقوا».
3 ـ پاکی فطرتی که خداوند انسان را بر آن آفریده است، خداوند سبحان بندگانش را بر فطرت دوست داشتن خیر، نفرت از شر، میل به عدالت و دوری از ظلم آفریده است، و دوری بشریت و رویگردانی از هدایت الهی و هدایت رسولش صلی‌الله‌علیه‌وسلم سبب اصلی تمام بدبختیهایی است که بشر در آن واقع شده است و آینده اش را تهدید می کند، و هیچ راهی برای نجات از این چالشها جز اینکه بشر به این ندای الهی گوش کند وجود ندارد : «فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَای فَلا یضِلُّ وَلا یشْقَى(123) وَمَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْكاً» (طه : 123 ـ 124)
وچیزی که باعث تشویق به گفتگوی مسلمین با پیروان دیگر ادیان الهی گذشته می کند این است که اسلام به دیگر ادیان الهی اعتراف دارد، ومسلمانان به اینکه اصول تمام ادیانی که خداوند آن را بر پیامبرانش نازل فرموده یکی بوده و آن دعوت به عبادت پرودگار یکتا است، و مسلمانان بین هیچ یک از پیامبران فرق نمی گذارند : «وَالَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَمْ یفَرِّقُوا بَینَ أَحَدٍ مِنْهُمْ أُولَئِكَ سَوْفَ یؤْتِیهِمْ أُجُورَهُمْ وَكَانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً» (نساء : 152)
و چیزی که همچنین باعث تشویق مسلمانان به گفتگو در سطح جهان می شود رسالت اسلام و انسانی بودن شریعتش می باشد که در آن صفات پسندیده‌ای مانند نیکی، عدالت و رحمت به تمام بشریت به وفور یافت می شود : «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ» (انبیاء : 107).
ب ـ موضوعات گفتگو :
همایش موضوعات گفتگو را مورد بحث و بررسی قرار داد، و موسسه های گفتگوی اسلامی و جهانی را به دادن اولویت در موضوعات زیر دعوت کرد :
1 ـ حمایت از ارزشها و اخلاق در برابر حرکتهایی که با شعار آزادی شخصی باعث از بین رفتن اخلاق می شود.
2 ـ بررسی اسباب به وجود آمدن تروریسم، خشونت، تشدد و تکفیر، و جستجوی وسایل از بین بردن آن، و همکاری جهانی با تمام وسایل برای مبارزه با این حرکات، و باطل کردن شبهه‌ی چسپاندن این تهمت به اسلام و مسلمین.
3 ـ بررسی اسباب ظهور ظلم، خشونت، تجاوز و فرصت طلبی در امکانات کشورهای فقیر با شعار آزادی مردمی، و دفاع از حقوق انسان.
4 ـ بررسی اسباب تجاوز به محیط زیست با تمام مکوناتش، و مبارزه با هرگونه عدوانی که در حال حاضر در محیط زیست وجود دارد یا امکان وجودش در آینده احساس می شود، به منظور دفع خطرها و مصیبتهایی که تمام جنس بشر را در بر می گیرد : «وَلا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِهَا» (اعراف : 56).
5 ـ بررسی مشکلات خانوادگی و از هم پاشیدگی کانون مستقرش در ازدواج شرعی، و همکاری جهانی برای حمایت از خانواده، و فراهم نمودن پایه های اساسی وجودش، و یاری دادن مادی و معنوی خانواده برای به وجود آوردن نسل صالحی که وفق دستور خداوند به آبادانی زمین بپردازد.
6 ـ نقش صدا و سیما و گروههای خبری در زندگی معاصر، که تعداد زیادی از آنها به ایجاد فساد در ارزشهای اخلاقی، ایجاد فتنه انگیزی، شعله ور کردن آتش درگیری و تنش، و ترویج انحراف و جرم و اعتیاد روی آورده است. و همکاری جهانی به منظور توجیه شبکه های تلویزیونی برای ادای واجباتش در پخش ارزشها و اخلاقهای نیک.
7 ـ بررسی حقوق بشر و بی حرمتی هایی که به آن وارد شده است، و همکاری جهانی برای حمایت از این حقوق، و وضع برنامه هایی که زندگی محترمانه‌ی انسان را حفظ کند.
8 ـ بررسی تهدیدات مختلفی که انسان در زمینه های فرهنگی، اجتماعی، اخلاقی و تربیتی با آن مواجه است.
ندای همایش به مردم جهان و حکومتها و موسسه ها
از خلال بررسی های انجام شده بر تهدیداتی که انسانیت با آن مواجه است، همایش ندای خود را به مردم جهان و حکومتها و موسسه ها با اختلاف ادیان و فرهنگها اعلام، و عاقلین جهان را به نکات زیر دعوت کرد :
ـ رسیدن به این تفاهم ایمانی که خداوند آفریدگار ماست، و تنها او را می پرستیم، و دنباله رو هدایتی هستیم که بر پیامبران و رسولانش نازل کرده است.
ـ با هم پیمانان ظلم و طغیان و استکبار مبارزه کنیم، و با هم برای از بین بردن جنگ و درگیری و مشکلات جهانی همکاری کنیم، و با هم در نشر فرهنگ بخشش و گفتگو همکاری داشته باشیم و موسسه های مربوط را یاری دهیم و در پیشرفت آینده‌ی آن کوشا باشیم، و گفتگو را وسیله‌ای برای رسیدن به تفاهم، همکاری، محکم کردن پایه های صلح و آرامش جهانی، جلوگیری از به هدر رفتن ثروتهای بشری با تولید اسلحه‌ی کشتار جمعی که آینده‌ی زمین را تهدید به نابودی می کند قرار دهیم.
ـ همکاری در نشر ارزشهای نیک و ایجاد انجمن جهانی اخلاق که از سقوط آن جلوگیری کرده، و با شذوذ و ایجاد روابط نامشروع خارج از دایره‌ی ازدواج مقابله کند، و همچنین خطرهایی را که خانواده را تهدید می کند از بین برده تا بتوان حق همه را در سایه‌ی یک خانواده‌ی سعادتمند بر آورده کرد.
ـ تلاش همگانی به منظور آبادانی در زمین وفق دستوراتی که خداوند از آدم و فرزندانش اجرای آن را خواسته است، و متوقف کردن تجاوز به حقوق نسلهای آینده در زندگی کردن در محیطی پاک از انواع مختلف آلودگی، و جلوگیری از خطر تجاوز با تلاش همگانی برای کاهش آثارش، و تقویت پیشرفت صنعتی و تکنولوژی.
ـ همکاری در زمینه‌ی اصلاح وضع کنونی زمین که فساد و بدبختی معظم آن را فرا گرفته است، و آن را به گونه‌ای قرار دهیم که قابلیت نزول رحمت خداوند بر آن داشته باشد، رحمتی که جوهر رسالت پیامبرمان محمد % و دیگر پیامبران علیهم السلام می باشد : «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ» (انبیاء : 107).
در پایان همایش، شرکت کنندگان از تلاشهایی که خادم حرمین شریفین ملک عبد الله ابن عبد العزیز آل سعود در مجال گفتگو دارند، و نظارتشان بر این همایش تقدیر و تشکر کردند و خواهان یاری ایشان در اجرای مصوبات و پیشنهادهایش شدند.
و از ایشان درخواست کردند تا از شخصیتهای بارز و متخصص در زمینه‌ی گفتگو از مسلمانان و پیروان دیگر ادیان آسمانی و فلسفه های بشری معتبر دعوت به عمل آورند تا نظریه‌ی اسلام در گفتگو که از این همایش صادر شده را عرضه کرده و در کوتاه ترین وقت ممکن به یک اتفاقیه بر چگونگی گفتگوی مناسب جهانی دست یافت که بتواند در حل مشکلاتی که بشریت از آن می نالد سهیم باشد. و فعالیتهای جهانی خود را از کانال سازمان ملل متحد و دولتها و موسسه های عالمی آنگونه که مناسب می داند دنبال کند.
و علمای شرکت کننده در همایش بر پشتیبانی از ایشان ـ حفظه الله ـ در فعالیتهایش در خدمت به اسلام و مسلمین و تمام بشریت در زمینه هایی که به همکاری، استقرار و آرامش بین تمام گروههای بشری با وجود اختلاف عقیدتی و فرهنگی می انجامد تاکید کردند.
همچنین از عربستان سعودی جهت عنایتش به گفتگو و برپایی همایش و فعالیتهایش در این زمینه بسیار تشکر و قدر دانی کردند.
و از رابطه‌ی عالم اسلامی درخواست کردند تا نمابری به عنوان شکر و تقدیر برای خادم حرمین شریفین ملک عبد الله بن عبد العزیز آل سعود، و ولیعهد امین ایشان شاهزاده سلطان بن عبد العزیز آل سعود ارسال کنند و در آن از سپاس همایش به منظور فعالیتهایشان در عزت دادن به حرکات اسلامی و یاری دادن موسسه ها و منظمه های اسلامی خصوصا رابطه‌ی عالم اسلامی یاد کنند.
شرکت کنندگان در همایش از خداوند علی و قدیر خواستند تا میزان اعمال ایشان را سنگین گرداند و بر آنها لباس صحت و سلامت بپوشاند.
همچنین شرکت کنندگان از تلاش و جهود رابطه‌ی عالم اسلامی و هیاتهای مربوطه در معرفی اسلام و دفاع از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم حامل این رسالت و مقدسات آن قدر دانی نمودند. و بر استمرار بر حضور فعالش در جلسات تاکید کردند، زیرا با حضور خود اثر مثبت واضحی بر نشر فرهنگ گفتگو داشته و باعث تصحیح بسیاری از افکار نادرست نسبت به اسلام و مسلمین بوده است.
وصلی الله و سلم و بارک علی نبینا محمد و علی آله و صحبه اجمعین، و الله ولی التوفیق.
صادر شده از مکه‌ی مکرمه
جمعـــه : 2/6/1429 هــــ
بـرابــــــر بـا 6/6/2008 م
منبع: سایت رابطة العالم الاسلامی
دیدگاههای کاربران